|
Từ ấy
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim...
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời
Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ...
Tố Hữu
|
Tố Hữu - cánh chim đầu đàn của thơ ca cách mạng Việt Nam - đã để lại cho đời nhiều tác phẩm thơ có giá trị. Thơ Tố Hữu được ví như “biên niên sử” bằng thơ. Con đường thơ ca của ông bắt đầu cùng lúc với con đường hoạt động cách mạng. Thơ của ông theo sát các nhiệm vụ chính trị của đất nước trong hai cuộc kháng chiến trường kì chống Pháp và chống Mỹ của dân tộc. Bao trùm lên toàn bộ sáng tác thơ của Tố Hữu là vì lý tưởng cách mạng, vì cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, tự do và hạnh phúc cho nhân dân, vì lương tâm, chính nghĩa, công lý và lẽ phải trên đời.
Bài thơ “Từ ấy” được Tố Hữu sáng tác vào tháng 7/1938- nhan đề bài thơ trở thành tên tập thơ đầu của ông. Đây là thời điểm nhà thơ Tố Hữu được vinh dự đứng trong hàng ngũ của Đảng Cộng sản Đông Dương tranh đấu cho lí tưởng cách mạng. “Từ ấy” do đó trở thành một dấu mốc quan trọng, có tính chất bước ngoặt trong con đường đời, đường thơ của thi sĩ. Cánh cửa “Từ ấy” trở nên kì diệu, thiêng liêng, bởi nó mở ra những điều mới mẻ, lạ lẫm, bất ngờ, chưa từng có trước đó. Nó trở thành thời điểm có ý nghĩa “khai sinh”, “bước ngoặt”. Và nếu như “Năm 20 của thế kỉ 20” là “Từ ấy” để cái tên Nguyễn Kim Thành có mặt trong cuộc đời này, thì 18 năm sau “Từ ấy” của đời cách mạng, đời thơ đã chính thức “khai sinh” cho chúng ta một thi sĩ lớn. Dễ hiểu vì sao “Từ ấy” đã trở thành tứ của bài thơ một cách tự nhiên và nhuần nhuyễn. Và đó cũng là nhan đề Tố Hữu chọn cho tập thơ đầu tay. Còn nếu không có Từ ấy ? Nhà thơ Tố Hữu đã từng tự trả lời : “Không biết tôi sẽ trở thành thế nào, may lắm là một người vô tội” (Câu chuyện về thơ).
Ở bài thơ này, Tố Hữu đã bày tỏ cảm xúc mãnh liệt đột ngột, cảm xúc thực của một trái tim đang khao khát được giác ngộ, để đi theo chân lí cách mạng, để tìm ra một hướng đi cho tương lai. “Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ” - Tố Hữu đã rất tinh tế khi dùng câu thơ này để diễn tả một cái tôi bản ngã của một chàng thanh niên mới 19 tuổi đã băn khoăn đứng giữa cuộc đời. Đó không phải là tâm trạng của riêng mình nhà thơ mà là chung cho cả một hệ trẻ lúc bấy giờ vừa rời ghế nhà trường liền va đập ngay với những cảnh trớ trêu. Họ bi quan, không xác định cho mình một hướng đi, hay một lí tưởng dứt khoát :“Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước/ Chọn một dòng hay để nước trôi đi”. “Từ ấy” khép lại chuỗi ngày dằn vặt, đau khổ, bóng tối, mở ra một cuộc sống đầy hứa hẹn. Nó toát lên từ sức sống mạnh mẽ bên trong, từ sự thức tỉnh kì diệu. “Mặt trời chân lí” là hình ảnh ẩn dụ chỉ lí tưởng Đảng, nó có sức mạnh vừa cảm hóa, lay động vừa thức tỉnh không chỉ nhận thức, lí trí mà cả tình cảm, con người của nhà thơ. Niềm vui sướng thật sự dâng trào khi tâm hồn nhà thơ có cuộc sống mới tươi vui, rộn rã: “Hồn tôi là một vườn hoa lá/ Rất đậm hương và rộn tiếng chim”. Sau những phút giây sung sướng nhận ra lí tưởng cao cả cần đi, người chiến sĩ cộng sản phải xác định một tâm thế, một hành động cho xứng đáng. Đó trước hết là ý thức trách nhiệm trước cuộc đời. Nhà thơ thay lời cái tôi chiến sĩ nói lên tâm nguyện, khát vọng ấy: “Tôi buộc lòng tôi với mọi người/ Để tình trang trải với trăm nơi/ Để hồn tôi với bao hồn khổ/ Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”. Con người cá nhân đến đây đang tan biến dần nhường chỗ cho cái tôi rộng lớn - cái tôi hướng đến cuộc đời và mọi người. Những ích kì, hẹp hòi ngăn cách cái tôi đến với mọi người không còn nữa, con đường hoà nhập rộng mở thênh thang. Khổ thơ cuối tiếp tục nhấn mạnh ý thức trách nhiệm của con người cụ thể trước cuộc đời rộng lớn.
Đến đây phẩm chất của người cách mạng được soi sáng. Tâm hồn, nhận thức, quan hệ đều được soi chiếu nhờ ánh sáng lí tưởng Đảng. Không có sự tri nghiệm, người cộng sản - nhà thơ không thể có những đổi thay lớn lao như vậy. “Từ ấy” là bản đàm đạo khúc vui đầu tiên, là tuyên ngôn về lẽ sống của người cộng sản khi gặp lí tưởng của Đảng. Đó là lúc tâm hồn được hồi sinh, trí tuệ bừng sáng, nhận thức trách nhiệm lớn lao với cuộc đời. Thơ Tố Hữu hay khi kết hợp sâu sắc lí tưởng cộng sản, tình thương yêu con người và niềm vui hướng về tương lai. “Từ ấy” đã kết tinh cái hay ấy và tạo nên sức hút lớn đối với những con người chân chính đã và đang đi theo lí tưởng của mình. Nhà thơ khơi lên lòng nhiệt huyết, quyết tâm của biết bao thế hệ để họ hôm nay và mai sau thực hiện ước nguyện xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.
Lan Anh
DỰ BÁO THỜI TIẾT
