Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc ta là một bản anh hùng ca bất diệt. Trong những năm tháng sục sôi khí thế “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, nhân dân miền Bắc đã không tiếc sức người sức của, chi viện cho miền Nam ruột thịt. Những đoàn quân trùng trùng điệp điệp nối nhau ra tiền tuyến, cả nước cùng lên đường đánh giặc. Chính Hữu cũng có mặt trong đoàn quân ấy. Nhắc đến Chính Hữu người ta nhớ ngay đến một nhà thơ chiến sỹ. Từ trong thực tế cuộc sống cầm súng chiến đấu giành độc lập dân tộc, ông đã có những rung động để cho ra đời những bài thơ viết về đề tài chiến tranh, về người lính hết sức đặc sắc, độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân tâm hồn, tính cách và phong cách thơ Chính Hữu sau này.
Ông làm thơ từ năm 1947 và hầu như chỉ viết về người lính và chiến tranh. Bài thơ đầu tiên của Chính Hữu là bài Ngày về (1947), nhưng ông thực sự thành công và được nhiều người biết đến là bài Đồng chí(1948). Cho đến những năm kháng chiến chống Mỹ người đọc lại nhắc đến ông với bài thơ Đường ra mặt trận. Bài thơ “Đường ra mặt trận” (in trong tuyển thơ Chống Mỹ cứu nước 1965 - 1967) ra đời năm 1965. Đó là năm giặc Mỹ đánh phá miền Bắc rất ác liệt. Cả nước có chiến tranh. Miền Bắc lúc ấy vừa là hậu phương lớn của miền Nam tiền tuyến, lại vừa là tiền tuyến vì phải trực tiếp đánh Mỹ. Miền Bắc lúc ấy với khẩu hiệu “Tay cày tay súng”, “Tay búa tay súng”, gian nan vô cùng. Mọi người đều gánh trên vai hai nhiệm vụ: sản xuất ra của cải để tự nuôi mình, để xây dựng CNXH và tiếp viện cho miền Nam cả người và của; lại phải đánh thắng giặc Mỹ. Đây là giai đoạn đất nước sôi động và hào hùng.
Chính cái không khí hào hùng của đất nước đã tạo nên cảm hứng mãnh liệt để Chính Hữu viết “Đường ra mặt trận”. Bài thơ ngắn gọn, ý tứ rõ ràng, lời lẽ tự nhiên như hiện thực cuộc sống sản xuất và chiến đấu lúc ấy. Đọc bài thơ ta có cảm giác Chính Hữu làm thơ rất dễ dàng. Câu thơ có chỗ như văn ký sự, có chỗ xen vào miêu tả chút ít nhưng không hoa mĩ, không cầu kỳ, không làm duyên làm dáng, cứ mộc mạc, chân chất, có sao nói vậy. Bài thơ có tầm khái quát lớn. Tác giả xây dựng hình tượng “cả nước lên đường”. Nói như Chế Lan Viên “Cả dân tộc không một ai là quân dự bị” thì hôm nay cả dân tộc ấy đang hành quân ra trận. Vì thế mà bài thơ là một bức tranh hoành tráng mang vẻ đẹp tươi tắn, rực rỡ, hào hùng, khoẻ khoắn đầy khí thế của miền Bắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Đó cũng là khí thế của cả nước lên đường. Hai khổ thơ đầu có 10 câu tất cả nhưng không hề có vần mà chỉ có nhịp. Nhịp thơ lại ngắn câu chữ hết sức linh hoạt: “Bộ đội/dân quân/ trùng trùng điệp điệp/ Chào nhau/ không kịp nhớ mặt/ Dô hò/nón vẫy theo/ Hàng ngũ ta đi dài như tiếng hát”. Chính cái nhịp thơ ngắn mà lại liên tục làm cho người đọc không thể chậm hoặc dừng lại được, đã mô tả sự dồn dập vội vã của đoàn quân, gợi được không khí hối hả trên đường ra mặt trận. Không khí thơ cuồn cuộn cuốn hút người đọc. Ngôn ngữ thơ được chắt gạn đến cùng chỉ còn lại tinh chất. Đó là cái đúng, cái thật, cái mộc mạc của đời sống thời chiến qua những chi tiết rất đắt “Trống giục”, “Xôi nắm cơm đùm”, “Tiếng cười hăm hở” và nhất là “Chào nhau không kịp nhớ mặt”. Với Chính Hữu, viết về người lính ông luôn luôn ở vị trí người trong cuộc không chỉ vì ông cũng là anh vệ quốc quân, là người chiến sĩ mà hơn thế, tâm hồn ông đã luôn luôn thuộc về họ. Ông giãi bày niềm hạnh phúc thực sự của ông: Sung sướng bao nhiêu/ Tôi là đồng đội/ Của những người đi vô tận hôm nay”.
Chúng ta đang sống giữa những ngày tháng Tư lịch sử, đọc lại những vần thơ trong bài thơ Đường ra mặt trận của nhà thơ Chính Hữu chợt nhận ra rằng chiến thắng rực rỡ của 30/4/1975 được tạo thành chính từ sức mạnh của cả một đội ngũ khổng lồ ấy. Của những con người, của những tấm lòng yêu nước bất khuất kiên trung. Gần nửa thế kỷ đi qua, nhưng từng câu, từng chữ của bài thơ vẫn giữ được vẻ đẹp và sự xúc động sâu sắc đối với người yêu thơ nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung.
