Tốc độ:
1x
(QK7 Online) - Đồng chí Nguyễn Văn Chia, sinh ngày 14-5-1942, trong một gia đình nông dân nghèo tại ấp Cây Trôm, xã Phước Hiệp, huyện Hóc Môn, tỉnh Gia Định (nay thuộc huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh). Mẹ mất sớm, mới 5 tháng tuổi, đồng chí phải đến ở với bà nội. Khi bà nội mất, đồng chí về sống với cha và mẹ kế. Cuộc sống mưu sinh làm ruộng quanh năm vẫn không đủ ăn, đồng chí Nguyễn Văn Chia đi phụ việc lắp ráp xe bò ở xã Tân An Hội. Thời gian làm thợ ở đây, đồng chí được các chú, các anh trong chi bộ xã giáo dục, giao nhiệm vụ làm giao liên giữa hai xã Phước Hiệp và Tân An Hội. Tháng 10-1960, đồng chí bị bọn lính bảo an phục kích bắt giam, tra tấn đủ mọi cực hình, nhưng không khai thác được gì nên chúng phải thả. Sau những trận đòn tra tấn, đồng chí càng hiểu thế nào là bọn cướp nước, tay sai bán nước và nung nấu ý chí quyết tâm vào bộ đội, cầm súng đánh giặc, cứu nước.
Trung tướng Nguyễn Văn Chia (1942-2010)
Sau phong trào Đồng khởi (1960), khí thế cách mạng khắp cả nước ngày càng lên cao, ngày 22-5-1961, đồng chí Nguyễn Văn Chia lên đường nhập ngũ, biên chế về Đại đội 315, đại đội pháo cối đầu tiên của chủ lực Miền. Khi Đại đội 315 tách thành hai bộ phận, đồng chí về Đại đội 4, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 1 chủ lực Miền. Tháng 5-1962, đồng chí được cử đi đào tạo cán bộ hỏa lực Miền. Hoàn thành khóa học, đồng chí là Khẩu đội phó Khẩu đội 1 (Trung đội 1, Đại đội 4, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 1). Đầu năm 1963, đồng chí được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam.
Những năm từ 1964 đến 1968, đồng chí đảm nhiệm các chức vụ từ Tiểu đội phó, Trung đội phó, Trung đội trưởng, Chính trị viên phó, Chính trị viên đại đội đến Chính trị viên phó Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 1, Sư đoàn bộ binh 9. Dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia và Ban Chỉ huy Tiểu đoàn, Tiểu đoàn 1 đã tham gia nhiều chiến dịch lớn và giành thắng lợi, tiêu biểu như: Tiêu diệt gọn Tiểu đoàn biệt động quân 33 tại Bình Giã, 2 tiểu đoàn tổng trù bị tinh nhuệ của quân đội Sài Gòn, diệt gần hết một tiểu đoàn của Trung đoàn 43, Sư đoàn 23 ngụy... Tổng kết Chiến dịch Bình Giã (2/12/1964 - 3/1/1965), đồng chí Nguyễn Văn Chia được cấp trên tặng Huân chương Chiến công hạng Ba.
Trong Chiến dịch Đồng Xoài (10/5/1965 - 22/7/1965), trung đội do đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy được tăng cường cho Đại đội 1, đánh hướng chủ yếu vào thị xã, tiêu diệt 2 đại đội bảo an, bắn rơi 1 máy bay… Bị thất bại nặng nề, địch quyết định tăng cường Tiểu đoàn 7 dù, thuộc lực lượng tổng trù bị chiến lược vào trận. Trung đội của đồng chí Nguyễn Văn Chia được tăng cường cho Đại đội 1, cùng Tiểu đoàn 1 phục kích chặn đầu, đánh vào bên sườn. Kết quả, tiêu diệt gọn 1 tiểu đoàn, bắt hơn 30 tên, thu toàn bộ trang bị của địch. Kết thúc Chiến dịch Đồng Xoài, đồng chí Nguyễn Văn Chia được tặng danh hiệu “Chiến sĩ Ấp Bắc” và Huân chương Chiến công giải phóng hạng Ba.
Trước tình hình đế quốc Mỹ chuyển sang thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, leo thang chiến tranh đánh phá miền Bắc ác liệt, ngày 2-9-1965, Trung ương Cục, Quân ủy và Bộ Chỉ huy Miền quyết định thành lập Sư đoàn bộ binh 9 (sư đoàn chủ lực cơ động trực thuộc Miền). Trong đội hình Sư đoàn 9, trận đầu ra quân tập kích chiến đoàn của Lữ đoàn 3 (Sư đoàn 1 Anh cả đỏ Mỹ, tại phía Nam ấp Bàu Bàng), Trung đội hỏa lực do đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy đột kích vượt qua 2 tuyến công sự của địch đánh thẳng vào Sở chỉ huy, tiêu diệt một phần sinh lực địch. Giữa năm 1966, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy Trung đội 1 tổ chức phục kích vận động tiến công đoàn xe cơ giới Mỹ từ Hớn Quản đi Lộc Ninh; cùng sự hỗ trợ của các tiểu đoàn 1, 2, 3, tiêu diệt 43 xe tăng, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 300 tên địch. Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đồng chí được tặng Huân chương Chiến công hạng Ba.
Sang năm 1967, quân Mỹ tập trung lực lượng mở cuộc hành quân Gianxơn Xity. Sư đoàn 9 tổ chức đánh địch nhiều trận cấp đại đội, tiểu đoàn, trung đoàn, sư đoàn. Đại đội 1 do đồng chí Nguyễn Văn Chia trực tiếp chỉ huy, tham gia các trận Đồi Thơ, Tà Sia, Bến Ra, Chàng Riệc, bàu Ba Vũng... góp phần tiêu diệt sinh lực địch, phá hủy pháo và nhiều trang bị vũ khí.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân năm 1968, đồng chí Nguyễn Văn Chia cùng Ban Chỉ huy Tiểu đoàn 1 tổ chức đánh địch tại ngã ba Đồn, Trường Quang Trung, làng mồ côi xã Đông Thạnh và làng Đình. Trong đợt 2, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy Trung đội 2, phối hợp với Trung đội 3 đánh bại 4 đợt phản kích của địch, giữ vững trận địa... Tổng kết cả hai đợt, Đại đội 1 đánh 5 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 195 tên địch, bắn cháy 10 xe tăng, bắn rơi 1 trực thăng.
Tháng 9-1968, đồng chí được cử đi học tại Trường Quân chính Trung - Cao cấp Miền (gọi tắt là H14; nay là Trường Sĩ quan Lục quân 2). Kết thúc khóa học, đồng chí về nhận nhiệm vụ Chính trị viên Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 1. Đồng chí cùng Ban Chỉ huy Tiểu đoàn tổ chức đánh quân tiếp viện ở Bình Long vào Phú Lố (3-9-1969). Trận đánh diễn ra ác liệt, địch dựa vào vỏ thép xe tăng chống trả dữ dội. Với kinh nghiệm và độ nhạy bén trong chiến đấu, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ đạo thu dọn chiến trường, nhanh chóng chuẩn bị công sự, sẵn sàng đánh địch phản kích. Đúng như dự kiến, địch sau đó phản kích liên tục, tiểu đoàn kiên cường bám công sự đánh trả, tiêu diệt từng xe tăng địch, đánh bại 5 lần phản kích của chúng.
Từ năm 1970 đến năm 1971, Trung đoàn 1 nhận nhiệm vụ chặn đánh địch ở biên giới, tiêu diệt các chi khu địch bên kia biên giới; mở rộng địa bàn đứng chân cho hậu phương Sư đoàn 9 và các cơ quan địa phương bạn.
Đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy Tiểu đoàn 3 phối hợp với Tiểu đoàn 1 liên tục đánh phản kích, làm thiệt hại nặng các chiến đoàn 225, 318, 333 ngụy ở khu vực Nam Bắc quốc lộ 1. Ngày 15-6-1970, đồng chí cùng Ban Chỉ huy Tiểu đoàn tổ chức chặn đánh Tiểu đoàn biệt động quân 33 ngụy tại phum Ka Cui; sau đó vận động phục kích tại Sở cao su Bình Cheng, loại khỏi vòng chiến đấu một lực lượng lớn sinh lực địch, bắn cháy 7 xe tăng, thu nhiều súng và thiết bị chiến tranh của địch.
Tháng 10-1971, đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm làm Tham mưu phó Trung đoàn 1. Lúc này, Trung đoàn 1 được lệnh phát triển tiến công về hướng Đông Bắc Phnôm Pênh. Với cương vị Tham mưu phó Trung đoàn 1, đồng chí cùng Ban Chỉ huy Trung đoàn chỉ huy đơn vị, phối hợp với các đơn vị bạn, tổ chức tập kích địch nhiều trận trên đất bạn, giành được những thắng lợi lớn. Tiêu biểu như: Trận tập kích Tiểu đoàn 2, Chiến đoàn 43 ngụy ở phía Tây chợ Chúp (17-2-1971); trận tập kích Chiến đoàn 48 ngụy trong Sở cao su Chúp (17-3-1971); đánh bại cuộc hành quân Chenla 2 của địch (12-1971)…
Sau khi thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc tế cao cả trên đất bạn Campuchia, đầu năm 1972, Trung đoàn 1 trở về chiến trường Đông Nam Bộ, đồng chí Nguyễn Văn Chia đảm nhiệm chức vụ Trung đoàn phó –
Tham mưu trưởng Trung đoàn 1. Trong đội hình của Sư đoàn 9, đơn vị tham gia Chiến dịch Nguyễn Huệ (1-4-1972 - 19-1-1973). Dưới sự chỉ huy của đồng chí và Ban Chỉ huy Trung đoàn, đơn vị tổ chức đánh các đồn, ấp chiến lược phía Tây và Nam thị xã An Lộc. Đến giữa năm 1972, trung đoàn đã chiến đấu liên tục, đánh hơn 30 trận, loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên địch, làm thất bại ý đồ giải tỏa thị xã An Lộc của chúng.
Tháng 8-1973, đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 1. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh (26-4-1975 - 30-4-1975), đêm 28-4-1975, dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia, trung đoàn vượt sông Vàm Cỏ Đông tiêu diệt các đồn địch ở Giồng Dinh, phía Bắc Mỹ Hạnh, giải phóng nhiều ấp, xã, làm bàn đạp cho Sư đoàn 9 triển khai binh khí kĩ thuật đánh vào hướng Tây Nam Sài Gòn... Sáng ngày 30-4-1975, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy đơn vị tiến công theo đội hình hành tiến, vừa tiến công vừa kêu gọi binh lính buông súng đầu hàng. Địch không còn chống cự, ra hàng ngày càng đông.
Sau ngày miền Nam giải phóng, đất nước thống nhất, từ tháng 9-1976 đến 3-1978, đồng chí Nguyễn Văn Chia đi học văn hóa tại Trường Văn hóa Quân đoàn 4. Cuối năm 1977, Tập đoàn phản động Pôn Pốt - Iêng Xari phát động chiến tranh xâm lược biên giới nước ta. Trước những yêu cầu của chiến trường biên giới Tây Nam, Quân đoàn 4 điều đồng chí Nguyễn Văn Chia từ Trường Văn hóa Quân đoàn về tiếp tục làm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 1. Ngay sau khi nhận nhiệm vụ, đồng chí cùng Ban Chỉ huy Trung đoàn tổ chức nghiên cứu, xây dựng quyết tâm tiến công địch sang bên kia biên giới, chốt giữ để bảo vệ cho lực lượng phía sau xây dựng tuyến biên giới.
Tháng 7-1978, đồng chí nhận được lệnh của cấp trên đi học tại Học viện Quân sự Cao cấp (nay là Học viện Quốc phòng). Hoàn thành khóa học (1980), đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm làm Sư đoàn phó, Tham mưu trưởng Sư đoàn 9. Đồng chí Nguyễn Văn Chia cùng Bộ Tư lệnh Sư đoàn và các lực lượng vũ trang bạn, chỉ huy các đơn vị tổ chức đánh nhiều trận, gây cho địch thiệt hại nặng, buộc chúng phải bỏ căn cứ chiến lược Ô Răng.
Từ tháng 9-1981 đến tháng 9-1982, Sư đoàn trưởng Sư đoàn 9 đi học, đồng chí Nguyễn Văn Chia được Quân đoàn giao phụ trách sư đoàn. Trên địa bàn được phân công, đồng chí tiếp tục triển khai các nhiệm vụ hoạt động và chiến đấu. Kết thúc mùa khô 1981-1982, đồng chí cùng Bộ Chỉ huy Sư đoàn đã tổ chức đánh địch nhiều trận, phá được một số lõm căn cứ của chúng, cắt được một số hành lang qua Nam Bắc đường 6, khống chế một số địa bàn; giúp bạn củng cố xây dựng chính quyền phum, xã tại huyện Chi Kreng và huyện Stung.
Năm 1985, đồng chí Nguyễn Văn Chia đảm nhiệm chức vụ Sư đoàn trưởng Sư đoàn 9. Trước tình hình quân địch nỗ lực khôi phục lại lực lượng, củng cố địa bàn đứng chân, Quân đoàn giao nhiệm vụ cho Sư đoàn 9 xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, sẵn sàng đánh bại địch phản kích ở khu vực biên giới Campuchia - Thái Lan, đảm bảo an toàn cho các lực lượng, hỗ trợ cho bạn vận động quần chúng xây dựng chính quyền và lực lượng vũ trang cơ sở tại phía Nam đường 6. Trên cương vị Sư đoàn trưởng, bằng những kinh nghiệm chiến đấu trên chiến trường nhiều năm, đồng chí bàn với Thường vụ Đảng ủy - Bộ Chỉ huy Sư đoàn thống nhất quyết tâm sử dụng các trung đoàn 3, 209, 550 sẵn sàng đánh phản kích; cùng các lực lượng bạn xây dựng tuyến phòng thủ biên giới. Các trung đoàn 1 và 2 giúp bạn đánh địch trong nội địa; Trung đoàn pháo 42 sẵn sàng chi viện cho cả hai hướng đánh địch. Kết thúc mùa khô 1985-1986, dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia, sư đoàn đã tổ chức xây dựng được tuyến phòng thủ dài 17km, cắm 14.000 cây chông, đào đắp 6km đê hào, xây dựng 5 cụm điểm tựa, 45 lô cốt...
Sau chiến dịch mùa khô năm 1985, các căn cứ chính của Khơme Đỏ bị phá hủy, quân Khơme Đỏ suy yếu nhiều không còn đủ sức đe dọa chế độ mới của Hun Sen, Việt Nam rút dần quân về nước. Tạm biệt đất nước Chùa Tháp trở về Tổ quốc, đồng chí Nguyễn Văn Chia làm Phó Tham mưu trưởng, Trưởng phòng Tác chiến Quân đoàn 4. Từ khi rời xa quê hương lên đường nhập ngũ, đồng chí chỉ quen chiến đấu và chỉ huy trên chiến trường, công việc mới đối với đồng chí không hề đơn giản. Để hoàn thành tốt công việc, đồng chí đã lập kế hoạch, phân công cán bộ phụ trách theo khối công việc, quy định thời gian hoàn thành; kiên trì thuyết phục địa phương cùng phối hợp với Quân đoàn giải quyết công việc. Hoàn thành tốt công việc được giao, tháng 4-1989, đồng chí được bổ nhiệm Phó Tư lệnh Quân đoàn 4.
Từ tháng 11-1989, đồng chí được cấp trên điều về làm Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh. Tháng 9-1990, đồng chí được thăng quân hàm Thiếu tướng. Bốn năm công tác tại tỉnh Tây Ninh (1989-1993), đồng chí chịu khó tìm tòi tài liệu học tập, tiếp thu và thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo của Tư lệnh, hướng dẫn của các cơ quan Quân khu; giải quyết tốt mối quan hệ với Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân, các sở ban ngành địa phương, được mọi người tin tưởng, yêu quý. Dưới sự lãnh đạo, chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh sau 2 năm triển khai xây dựng điểm khu vực phòng thủ tỉnh, huyện đã tổng kết, rút ra được các nội dung cơ bản trong xây dựng khu vực phòng thủ, được Quân khu, Bộ Quốc phòng công nhận, lấy tỉnh Tây Ninh xây dựng khu vực phòng thủ điểm cho Bộ ở phía Nam. Đồng thời, đồng chí cùng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh cũng làm tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh điều chỉnh bố trí dân cư, phát triển kinh tế - xã hội gắn với quốc phòng, an ninh, xây dựng điện, đường, trường, trạm, công trình chiến đấu, đường tuần tra biên giới... giữ vững trật tự an ninh chính trị, ổn định đời sống nhân dân trong toàn tỉnh.
Tháng 11-1993, đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm chức vụ Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Quân khu 7. Tháng 4-1994, đồng chí được cử đi học tại Học viện Chính trị - Quân sự Bộ Quốc phòng. Tháng 10-2002, đồng chí được bổ nhiệm Tư lệnh Quân khu 7. Tháng 7-2003, đồng chí được thăng quân hàm Trung tướng. Thời gian đảm nhiệm chức vụ Tư lệnh Quân khu, đồng chí luôn chấp hành nghiêm nhiệm vụ cấp trên giao, thường xuyên tự phê bình và phê bình. Các mô hình sản xuất tập trung và xây dựng doanh trại xanh - sạch - đẹp được chỉ đạo nhân rộng, phát huy trong toàn Quân khu; sản xuất làm kinh tế có hiệu quả, đúng pháp luật, gắn kinh tế với quốc phòng, nâng cao đời sống bộ đội. Đội ngũ cán bộ được xây dựng có chất lượng, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện...
Năm 2005, đồng chí được nghỉ hưu theo chế độ. Sau khi nghỉ hưu, đồng chí tích cực tham gia sinh hoạt trong Hội Cựu chiến binh Phường 12, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Dù không phải là bác sĩ nhưng đồng chí rất nhiệt tình tham gia đoàn Thầy thuốc tình nguyện của Hội Chữ thập đỏ Thành phố, với tư cách là “mạnh thường quân”, ủng hộ tiền bạc, công sức cho các chuyến khám bệnh, cấp thuốc từ thiện, tặng quà cho người nghèo, cho đồng bào khó khăn ở vùng kháng chiến cũ, vùng sâu, vùng xa... Không ai có thể ngờ rằng chiều ngày 3-10-2010, Trung tướng Nguyễn Văn Chia bị tai nạn và chấn thương rất nặng. Mặc dù, được các bác sĩ Bệnh viện 115 tận tình chăm sóc, cứu chữa, nhưng đồng chí đã không qua khỏi và từ trần ngày 9-10-2010.
Hơn 45 năm hoạt động cách mạng, Trung tướng Nguyễn Văn Chia luôn giữ vững phẩm chất của người Cộng sản, trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng; vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đồng chí là người lãnh đạo, chỉ huy mẫu mực, luôn sâu sát đến từng cán bộ, chiến sĩ; đồng thời cũng hết sức khiêm tốn, giản dị, giàu lòng nhân ái, gắn bó với nhân dân. Trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, làm nghĩa vụ quốc tế, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng chí luôn tích cực tham gia xây dựng Quân đội, xây dựng địa phương, nêu cao tinh thần trách nhiệm của người chiến sĩ cách mạng, người cán bộ, đảng viên.
Cuộc đời hoạt động của đồng chí là tấm gương sáng cho mọi người học tập, noi theo. Đồng chí được Đảng và Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Độc lập hạng Ba; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất; Huân chương Quân công hạng Nhì; Huân chương Quân công hạng Ba; 5 Huân chương Chiến công (1 hạng Nhất, 1 hạng Nhì, 3 hạng Ba); Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất; Huân chương Hữu nghị hạng Nhất do Nhà nước Campuchia tặng; 3 Huân chương Chiến sĩ giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba; 3 Huân chương Chiến sĩ vẻ vang Nhất, Nhì, Ba; Huy chương Quân kỳ quyết thắng; Huy hiệu 40 năm tuổi Đảng, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Những năm từ 1964 đến 1968, đồng chí đảm nhiệm các chức vụ từ Tiểu đội phó, Trung đội phó, Trung đội trưởng, Chính trị viên phó, Chính trị viên đại đội đến Chính trị viên phó Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 1, Sư đoàn bộ binh 9. Dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia và Ban Chỉ huy Tiểu đoàn, Tiểu đoàn 1 đã tham gia nhiều chiến dịch lớn và giành thắng lợi, tiêu biểu như: Tiêu diệt gọn Tiểu đoàn biệt động quân 33 tại Bình Giã, 2 tiểu đoàn tổng trù bị tinh nhuệ của quân đội Sài Gòn, diệt gần hết một tiểu đoàn của Trung đoàn 43, Sư đoàn 23 ngụy... Tổng kết Chiến dịch Bình Giã (2/12/1964 - 3/1/1965), đồng chí Nguyễn Văn Chia được cấp trên tặng Huân chương Chiến công hạng Ba.
Trong Chiến dịch Đồng Xoài (10/5/1965 - 22/7/1965), trung đội do đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy được tăng cường cho Đại đội 1, đánh hướng chủ yếu vào thị xã, tiêu diệt 2 đại đội bảo an, bắn rơi 1 máy bay… Bị thất bại nặng nề, địch quyết định tăng cường Tiểu đoàn 7 dù, thuộc lực lượng tổng trù bị chiến lược vào trận. Trung đội của đồng chí Nguyễn Văn Chia được tăng cường cho Đại đội 1, cùng Tiểu đoàn 1 phục kích chặn đầu, đánh vào bên sườn. Kết quả, tiêu diệt gọn 1 tiểu đoàn, bắt hơn 30 tên, thu toàn bộ trang bị của địch. Kết thúc Chiến dịch Đồng Xoài, đồng chí Nguyễn Văn Chia được tặng danh hiệu “Chiến sĩ Ấp Bắc” và Huân chương Chiến công giải phóng hạng Ba.
Trước tình hình đế quốc Mỹ chuyển sang thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, leo thang chiến tranh đánh phá miền Bắc ác liệt, ngày 2-9-1965, Trung ương Cục, Quân ủy và Bộ Chỉ huy Miền quyết định thành lập Sư đoàn bộ binh 9 (sư đoàn chủ lực cơ động trực thuộc Miền). Trong đội hình Sư đoàn 9, trận đầu ra quân tập kích chiến đoàn của Lữ đoàn 3 (Sư đoàn 1 Anh cả đỏ Mỹ, tại phía Nam ấp Bàu Bàng), Trung đội hỏa lực do đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy đột kích vượt qua 2 tuyến công sự của địch đánh thẳng vào Sở chỉ huy, tiêu diệt một phần sinh lực địch. Giữa năm 1966, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy Trung đội 1 tổ chức phục kích vận động tiến công đoàn xe cơ giới Mỹ từ Hớn Quản đi Lộc Ninh; cùng sự hỗ trợ của các tiểu đoàn 1, 2, 3, tiêu diệt 43 xe tăng, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 300 tên địch. Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đồng chí được tặng Huân chương Chiến công hạng Ba.
Sang năm 1967, quân Mỹ tập trung lực lượng mở cuộc hành quân Gianxơn Xity. Sư đoàn 9 tổ chức đánh địch nhiều trận cấp đại đội, tiểu đoàn, trung đoàn, sư đoàn. Đại đội 1 do đồng chí Nguyễn Văn Chia trực tiếp chỉ huy, tham gia các trận Đồi Thơ, Tà Sia, Bến Ra, Chàng Riệc, bàu Ba Vũng... góp phần tiêu diệt sinh lực địch, phá hủy pháo và nhiều trang bị vũ khí.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân năm 1968, đồng chí Nguyễn Văn Chia cùng Ban Chỉ huy Tiểu đoàn 1 tổ chức đánh địch tại ngã ba Đồn, Trường Quang Trung, làng mồ côi xã Đông Thạnh và làng Đình. Trong đợt 2, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy Trung đội 2, phối hợp với Trung đội 3 đánh bại 4 đợt phản kích của địch, giữ vững trận địa... Tổng kết cả hai đợt, Đại đội 1 đánh 5 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 195 tên địch, bắn cháy 10 xe tăng, bắn rơi 1 trực thăng.
Tháng 9-1968, đồng chí được cử đi học tại Trường Quân chính Trung - Cao cấp Miền (gọi tắt là H14; nay là Trường Sĩ quan Lục quân 2). Kết thúc khóa học, đồng chí về nhận nhiệm vụ Chính trị viên Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 1. Đồng chí cùng Ban Chỉ huy Tiểu đoàn tổ chức đánh quân tiếp viện ở Bình Long vào Phú Lố (3-9-1969). Trận đánh diễn ra ác liệt, địch dựa vào vỏ thép xe tăng chống trả dữ dội. Với kinh nghiệm và độ nhạy bén trong chiến đấu, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ đạo thu dọn chiến trường, nhanh chóng chuẩn bị công sự, sẵn sàng đánh địch phản kích. Đúng như dự kiến, địch sau đó phản kích liên tục, tiểu đoàn kiên cường bám công sự đánh trả, tiêu diệt từng xe tăng địch, đánh bại 5 lần phản kích của chúng.
Từ năm 1970 đến năm 1971, Trung đoàn 1 nhận nhiệm vụ chặn đánh địch ở biên giới, tiêu diệt các chi khu địch bên kia biên giới; mở rộng địa bàn đứng chân cho hậu phương Sư đoàn 9 và các cơ quan địa phương bạn.
Đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy Tiểu đoàn 3 phối hợp với Tiểu đoàn 1 liên tục đánh phản kích, làm thiệt hại nặng các chiến đoàn 225, 318, 333 ngụy ở khu vực Nam Bắc quốc lộ 1. Ngày 15-6-1970, đồng chí cùng Ban Chỉ huy Tiểu đoàn tổ chức chặn đánh Tiểu đoàn biệt động quân 33 ngụy tại phum Ka Cui; sau đó vận động phục kích tại Sở cao su Bình Cheng, loại khỏi vòng chiến đấu một lực lượng lớn sinh lực địch, bắn cháy 7 xe tăng, thu nhiều súng và thiết bị chiến tranh của địch.
Tháng 10-1971, đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm làm Tham mưu phó Trung đoàn 1. Lúc này, Trung đoàn 1 được lệnh phát triển tiến công về hướng Đông Bắc Phnôm Pênh. Với cương vị Tham mưu phó Trung đoàn 1, đồng chí cùng Ban Chỉ huy Trung đoàn chỉ huy đơn vị, phối hợp với các đơn vị bạn, tổ chức tập kích địch nhiều trận trên đất bạn, giành được những thắng lợi lớn. Tiêu biểu như: Trận tập kích Tiểu đoàn 2, Chiến đoàn 43 ngụy ở phía Tây chợ Chúp (17-2-1971); trận tập kích Chiến đoàn 48 ngụy trong Sở cao su Chúp (17-3-1971); đánh bại cuộc hành quân Chenla 2 của địch (12-1971)…
Sau khi thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc tế cao cả trên đất bạn Campuchia, đầu năm 1972, Trung đoàn 1 trở về chiến trường Đông Nam Bộ, đồng chí Nguyễn Văn Chia đảm nhiệm chức vụ Trung đoàn phó –
Tham mưu trưởng Trung đoàn 1. Trong đội hình của Sư đoàn 9, đơn vị tham gia Chiến dịch Nguyễn Huệ (1-4-1972 - 19-1-1973). Dưới sự chỉ huy của đồng chí và Ban Chỉ huy Trung đoàn, đơn vị tổ chức đánh các đồn, ấp chiến lược phía Tây và Nam thị xã An Lộc. Đến giữa năm 1972, trung đoàn đã chiến đấu liên tục, đánh hơn 30 trận, loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên địch, làm thất bại ý đồ giải tỏa thị xã An Lộc của chúng.
Tháng 8-1973, đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 1. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh (26-4-1975 - 30-4-1975), đêm 28-4-1975, dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia, trung đoàn vượt sông Vàm Cỏ Đông tiêu diệt các đồn địch ở Giồng Dinh, phía Bắc Mỹ Hạnh, giải phóng nhiều ấp, xã, làm bàn đạp cho Sư đoàn 9 triển khai binh khí kĩ thuật đánh vào hướng Tây Nam Sài Gòn... Sáng ngày 30-4-1975, đồng chí Nguyễn Văn Chia chỉ huy đơn vị tiến công theo đội hình hành tiến, vừa tiến công vừa kêu gọi binh lính buông súng đầu hàng. Địch không còn chống cự, ra hàng ngày càng đông.
Sau ngày miền Nam giải phóng, đất nước thống nhất, từ tháng 9-1976 đến 3-1978, đồng chí Nguyễn Văn Chia đi học văn hóa tại Trường Văn hóa Quân đoàn 4. Cuối năm 1977, Tập đoàn phản động Pôn Pốt - Iêng Xari phát động chiến tranh xâm lược biên giới nước ta. Trước những yêu cầu của chiến trường biên giới Tây Nam, Quân đoàn 4 điều đồng chí Nguyễn Văn Chia từ Trường Văn hóa Quân đoàn về tiếp tục làm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 1. Ngay sau khi nhận nhiệm vụ, đồng chí cùng Ban Chỉ huy Trung đoàn tổ chức nghiên cứu, xây dựng quyết tâm tiến công địch sang bên kia biên giới, chốt giữ để bảo vệ cho lực lượng phía sau xây dựng tuyến biên giới.
Tháng 7-1978, đồng chí nhận được lệnh của cấp trên đi học tại Học viện Quân sự Cao cấp (nay là Học viện Quốc phòng). Hoàn thành khóa học (1980), đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm làm Sư đoàn phó, Tham mưu trưởng Sư đoàn 9. Đồng chí Nguyễn Văn Chia cùng Bộ Tư lệnh Sư đoàn và các lực lượng vũ trang bạn, chỉ huy các đơn vị tổ chức đánh nhiều trận, gây cho địch thiệt hại nặng, buộc chúng phải bỏ căn cứ chiến lược Ô Răng.
Từ tháng 9-1981 đến tháng 9-1982, Sư đoàn trưởng Sư đoàn 9 đi học, đồng chí Nguyễn Văn Chia được Quân đoàn giao phụ trách sư đoàn. Trên địa bàn được phân công, đồng chí tiếp tục triển khai các nhiệm vụ hoạt động và chiến đấu. Kết thúc mùa khô 1981-1982, đồng chí cùng Bộ Chỉ huy Sư đoàn đã tổ chức đánh địch nhiều trận, phá được một số lõm căn cứ của chúng, cắt được một số hành lang qua Nam Bắc đường 6, khống chế một số địa bàn; giúp bạn củng cố xây dựng chính quyền phum, xã tại huyện Chi Kreng và huyện Stung.
Năm 1985, đồng chí Nguyễn Văn Chia đảm nhiệm chức vụ Sư đoàn trưởng Sư đoàn 9. Trước tình hình quân địch nỗ lực khôi phục lại lực lượng, củng cố địa bàn đứng chân, Quân đoàn giao nhiệm vụ cho Sư đoàn 9 xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, sẵn sàng đánh bại địch phản kích ở khu vực biên giới Campuchia - Thái Lan, đảm bảo an toàn cho các lực lượng, hỗ trợ cho bạn vận động quần chúng xây dựng chính quyền và lực lượng vũ trang cơ sở tại phía Nam đường 6. Trên cương vị Sư đoàn trưởng, bằng những kinh nghiệm chiến đấu trên chiến trường nhiều năm, đồng chí bàn với Thường vụ Đảng ủy - Bộ Chỉ huy Sư đoàn thống nhất quyết tâm sử dụng các trung đoàn 3, 209, 550 sẵn sàng đánh phản kích; cùng các lực lượng bạn xây dựng tuyến phòng thủ biên giới. Các trung đoàn 1 và 2 giúp bạn đánh địch trong nội địa; Trung đoàn pháo 42 sẵn sàng chi viện cho cả hai hướng đánh địch. Kết thúc mùa khô 1985-1986, dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia, sư đoàn đã tổ chức xây dựng được tuyến phòng thủ dài 17km, cắm 14.000 cây chông, đào đắp 6km đê hào, xây dựng 5 cụm điểm tựa, 45 lô cốt...
Sau chiến dịch mùa khô năm 1985, các căn cứ chính của Khơme Đỏ bị phá hủy, quân Khơme Đỏ suy yếu nhiều không còn đủ sức đe dọa chế độ mới của Hun Sen, Việt Nam rút dần quân về nước. Tạm biệt đất nước Chùa Tháp trở về Tổ quốc, đồng chí Nguyễn Văn Chia làm Phó Tham mưu trưởng, Trưởng phòng Tác chiến Quân đoàn 4. Từ khi rời xa quê hương lên đường nhập ngũ, đồng chí chỉ quen chiến đấu và chỉ huy trên chiến trường, công việc mới đối với đồng chí không hề đơn giản. Để hoàn thành tốt công việc, đồng chí đã lập kế hoạch, phân công cán bộ phụ trách theo khối công việc, quy định thời gian hoàn thành; kiên trì thuyết phục địa phương cùng phối hợp với Quân đoàn giải quyết công việc. Hoàn thành tốt công việc được giao, tháng 4-1989, đồng chí được bổ nhiệm Phó Tư lệnh Quân đoàn 4.
Từ tháng 11-1989, đồng chí được cấp trên điều về làm Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh. Tháng 9-1990, đồng chí được thăng quân hàm Thiếu tướng. Bốn năm công tác tại tỉnh Tây Ninh (1989-1993), đồng chí chịu khó tìm tòi tài liệu học tập, tiếp thu và thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo của Tư lệnh, hướng dẫn của các cơ quan Quân khu; giải quyết tốt mối quan hệ với Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân, các sở ban ngành địa phương, được mọi người tin tưởng, yêu quý. Dưới sự lãnh đạo, chỉ huy của đồng chí Nguyễn Văn Chia, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh sau 2 năm triển khai xây dựng điểm khu vực phòng thủ tỉnh, huyện đã tổng kết, rút ra được các nội dung cơ bản trong xây dựng khu vực phòng thủ, được Quân khu, Bộ Quốc phòng công nhận, lấy tỉnh Tây Ninh xây dựng khu vực phòng thủ điểm cho Bộ ở phía Nam. Đồng thời, đồng chí cùng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh cũng làm tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh điều chỉnh bố trí dân cư, phát triển kinh tế - xã hội gắn với quốc phòng, an ninh, xây dựng điện, đường, trường, trạm, công trình chiến đấu, đường tuần tra biên giới... giữ vững trật tự an ninh chính trị, ổn định đời sống nhân dân trong toàn tỉnh.
Tháng 11-1993, đồng chí Nguyễn Văn Chia được bổ nhiệm chức vụ Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Quân khu 7. Tháng 4-1994, đồng chí được cử đi học tại Học viện Chính trị - Quân sự Bộ Quốc phòng. Tháng 10-2002, đồng chí được bổ nhiệm Tư lệnh Quân khu 7. Tháng 7-2003, đồng chí được thăng quân hàm Trung tướng. Thời gian đảm nhiệm chức vụ Tư lệnh Quân khu, đồng chí luôn chấp hành nghiêm nhiệm vụ cấp trên giao, thường xuyên tự phê bình và phê bình. Các mô hình sản xuất tập trung và xây dựng doanh trại xanh - sạch - đẹp được chỉ đạo nhân rộng, phát huy trong toàn Quân khu; sản xuất làm kinh tế có hiệu quả, đúng pháp luật, gắn kinh tế với quốc phòng, nâng cao đời sống bộ đội. Đội ngũ cán bộ được xây dựng có chất lượng, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện...
Năm 2005, đồng chí được nghỉ hưu theo chế độ. Sau khi nghỉ hưu, đồng chí tích cực tham gia sinh hoạt trong Hội Cựu chiến binh Phường 12, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Dù không phải là bác sĩ nhưng đồng chí rất nhiệt tình tham gia đoàn Thầy thuốc tình nguyện của Hội Chữ thập đỏ Thành phố, với tư cách là “mạnh thường quân”, ủng hộ tiền bạc, công sức cho các chuyến khám bệnh, cấp thuốc từ thiện, tặng quà cho người nghèo, cho đồng bào khó khăn ở vùng kháng chiến cũ, vùng sâu, vùng xa... Không ai có thể ngờ rằng chiều ngày 3-10-2010, Trung tướng Nguyễn Văn Chia bị tai nạn và chấn thương rất nặng. Mặc dù, được các bác sĩ Bệnh viện 115 tận tình chăm sóc, cứu chữa, nhưng đồng chí đã không qua khỏi và từ trần ngày 9-10-2010.
Hơn 45 năm hoạt động cách mạng, Trung tướng Nguyễn Văn Chia luôn giữ vững phẩm chất của người Cộng sản, trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng; vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đồng chí là người lãnh đạo, chỉ huy mẫu mực, luôn sâu sát đến từng cán bộ, chiến sĩ; đồng thời cũng hết sức khiêm tốn, giản dị, giàu lòng nhân ái, gắn bó với nhân dân. Trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, làm nghĩa vụ quốc tế, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng chí luôn tích cực tham gia xây dựng Quân đội, xây dựng địa phương, nêu cao tinh thần trách nhiệm của người chiến sĩ cách mạng, người cán bộ, đảng viên.
Cuộc đời hoạt động của đồng chí là tấm gương sáng cho mọi người học tập, noi theo. Đồng chí được Đảng và Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Độc lập hạng Ba; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất; Huân chương Quân công hạng Nhì; Huân chương Quân công hạng Ba; 5 Huân chương Chiến công (1 hạng Nhất, 1 hạng Nhì, 3 hạng Ba); Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất; Huân chương Hữu nghị hạng Nhất do Nhà nước Campuchia tặng; 3 Huân chương Chiến sĩ giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba; 3 Huân chương Chiến sĩ vẻ vang Nhất, Nhì, Ba; Huy chương Quân kỳ quyết thắng; Huy hiệu 40 năm tuổi Đảng, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Hà Vi
Trích sách Chân dung tướng lĩnh Quân khu 7 (1945-2020), Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, năm 2021
