Tốc độ:
1x
(QK7 Online) - Hiện tại các nhà phát triển Nga vẫn tiếp tục nghiên cứu và cho ra đời những mẫu pháo phản lực mới, nhưng với tầm bắn xa hơn và mức chính xác cao hơn. Do vậy những "Dàn đồng ca Đỏ" sẽ vẫn còn tiếp tục có mặt trong biên chế Quân đội Nga, nhưng với một diện mạo hoàn toàn mới.
Hậu duệ nổi tiếng nhất của Ca chiu sa
Ngày nay, các lực lượng chiến đấu lục quân Nga vẫn được trang bị rất nhiều hệ thống pháo phản lực phóng loạt (gọi tắt là pháo phản lực); nổi tiếng và có sức sống cao nhất là “hậu duệ” trực tiếp của những dàn “Ca chiu sa" có tên BM-21 Grad (Mưa đá); chính xác hơn nữa, BM-21 không gì khác hơn, đó là sự hiện đại hóa sâu của phiên bản pháo phản lực BM-13 có từ thế chiến 2.
Pháo phản lực BM-21 được Liên Xô phát triển và đưa vào biên chế năm 1963, tức là đã gần 60 năm, nhưng hiện nay nó vẫn có trong biên chế của quân đội khoảng 40 quốc gia; còn nữa, BM-21 là loại pháo phản lực được sản xuất sao chép (có phép và không phép), hoặc được nâng cấp, cải tiến bởi rất nhiều quốc gia khác.
Hậu duệ nổi tiếng nhất của Ca chiu sa
Ngày nay, các lực lượng chiến đấu lục quân Nga vẫn được trang bị rất nhiều hệ thống pháo phản lực phóng loạt (gọi tắt là pháo phản lực); nổi tiếng và có sức sống cao nhất là “hậu duệ” trực tiếp của những dàn “Ca chiu sa" có tên BM-21 Grad (Mưa đá); chính xác hơn nữa, BM-21 không gì khác hơn, đó là sự hiện đại hóa sâu của phiên bản pháo phản lực BM-13 có từ thế chiến 2.
Pháo phản lực BM-21 được Liên Xô phát triển và đưa vào biên chế năm 1963, tức là đã gần 60 năm, nhưng hiện nay nó vẫn có trong biên chế của quân đội khoảng 40 quốc gia; còn nữa, BM-21 là loại pháo phản lực được sản xuất sao chép (có phép và không phép), hoặc được nâng cấp, cải tiến bởi rất nhiều quốc gia khác.
Pháo phản lực BM-21 do Liên Xô chế tạo
Việc hiện đại hóa các hệ thống pháo phản lực BM-21 thường tập trung vào cải tiến hệ thống khung gầm xe vận chuyển, đạn dược và hệ thống điều khiển hỏa lực. Nhưng nhìn chung, hệ thống cơ bản không thay đổi, vẫn bền bỉ với thời gian và có khả năng sẵn sàng chiến đấu rất cao.
BM-21 có tầm bắn tương đối tốt, so với một khẩu pháo cấp chiến thuật; khi sử dụng tăng tầm loại mới, tầm bắn xa nhất lên tới 30 km; còn thông thường, cự ly bắn từ 5 đến 20 km.
Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm của pháo BM-21 như tầm bắn xa, tốc độ bắn nhanh, nhưng BM-21 cũng có những điểm yếu rất khó có thể khắc phục; trước hết đó là độ chính xác thấp, BM-21 không thể dùng bắn những mục tiêu có kích thước nhỏ mà chỉ để bắn vào những mục tiêu có diện tích lớn; thậm chí quân đội một số nước còn cấm sử dụng BM-21 chi viện trực tiếp cho bộ binh trong chiến đấu, vì độ tản mát của đạn pháo là quá cao, có thể gây nguy hiểm cho “quân mình”.
Tiếp đến là tầm bắn của BM-21 tuy đạt được yêu cầu của loại pháo chiến dịch, nhưng chỉ đáp ứng được yêu cầu của không gian chiến trường của thập niên 60 đến 80 của thế kỷ 20; còn tầm bắn cho một cuộc chiến hiện đại rõ ràng là không đủ.
BM-21 có tầm bắn tương đối tốt, so với một khẩu pháo cấp chiến thuật; khi sử dụng tăng tầm loại mới, tầm bắn xa nhất lên tới 30 km; còn thông thường, cự ly bắn từ 5 đến 20 km.
Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm của pháo BM-21 như tầm bắn xa, tốc độ bắn nhanh, nhưng BM-21 cũng có những điểm yếu rất khó có thể khắc phục; trước hết đó là độ chính xác thấp, BM-21 không thể dùng bắn những mục tiêu có kích thước nhỏ mà chỉ để bắn vào những mục tiêu có diện tích lớn; thậm chí quân đội một số nước còn cấm sử dụng BM-21 chi viện trực tiếp cho bộ binh trong chiến đấu, vì độ tản mát của đạn pháo là quá cao, có thể gây nguy hiểm cho “quân mình”.
Tiếp đến là tầm bắn của BM-21 tuy đạt được yêu cầu của loại pháo chiến dịch, nhưng chỉ đáp ứng được yêu cầu của không gian chiến trường của thập niên 60 đến 80 của thế kỷ 20; còn tầm bắn cho một cuộc chiến hiện đại rõ ràng là không đủ.
Một trận địa pháo BM-21 của Quân đội Syria đang trút đạn lên phiến quân Syria
Thế hệ pháo phản lực tiếp theo của Nga
Sau khi Liên Xô sụp đổ (năm 1991), mặc dù bị khủng hoảng kinh tế trầm trọng thời hậu Xô viết, nhưng vào cuối những năm của thập niên 1990, Nga vẫn cho ra đời một hệ thống pháo phản lực mới, cho phép không chỉ bắn đạn xa hơn 40km, mà còn chính xác hơn; ngoài đạn pháo phản lực thông thường, còn có thể bắn đạn có điều khiển, dẫn đường bằng vệ tinh; đó chính là hệ thống pháo phản lực bắn loạt Tornado-G.
Thay vì chỉ sử dụng đạn nổ phá thông thường như của BM-21 trước kia, Tornado-G sử dụng 2 loại đạn, đó là đạn nổ phá mảnh cỡ 122mm 9M538, 9M539 và đạn mẹ-con chuyên chống tăng (chứa tới 70 đầu đạn nhỏ) 9M541. Với hai loại đạn này, Tornado-G đã giải quyết một phần về độ chính xác và cự ly bắn, nhưng vẫn không đạt được các thông số cần thiết theo yêu cầu của Bộ Quốc phòng Nga.
Sau khi Liên Xô sụp đổ (năm 1991), mặc dù bị khủng hoảng kinh tế trầm trọng thời hậu Xô viết, nhưng vào cuối những năm của thập niên 1990, Nga vẫn cho ra đời một hệ thống pháo phản lực mới, cho phép không chỉ bắn đạn xa hơn 40km, mà còn chính xác hơn; ngoài đạn pháo phản lực thông thường, còn có thể bắn đạn có điều khiển, dẫn đường bằng vệ tinh; đó chính là hệ thống pháo phản lực bắn loạt Tornado-G.
Thay vì chỉ sử dụng đạn nổ phá thông thường như của BM-21 trước kia, Tornado-G sử dụng 2 loại đạn, đó là đạn nổ phá mảnh cỡ 122mm 9M538, 9M539 và đạn mẹ-con chuyên chống tăng (chứa tới 70 đầu đạn nhỏ) 9M541. Với hai loại đạn này, Tornado-G đã giải quyết một phần về độ chính xác và cự ly bắn, nhưng vẫn không đạt được các thông số cần thiết theo yêu cầu của Bộ Quốc phòng Nga.
Hệ thống pháo phản lực phóng loạt mới Tornado-G
Điều tương tự cũng xảy ra với các hệ thống pháo phản lực có cỡ nòng và tầm bắn lớn hơn như hệ thống pháo phản lực bắn loạt BM-30 Smerch (Cơn lốc). BM-30 được đưa vào biên chế của Quân đội Liên Xô vào cuối thập niên 1970, và có cự ly bắn rất xa, đầu đạn có thể mang theo một lượng thuốc nổ lớn hơn đến mục tiêu trong một phát bắn, nhưng…vấn đề về độ chính xác vẫn không được giải quyết.
Đối với các loại pháo phản lực nói chung, dù là BM-21, Tornado hay BM-30 thì đều giống nhau, những viên đạn rocket không điều khiển, dù có lớn như đạn của pháo BM-30 với viên đạn nặng 800 kg và tầm bắn xa đến 120 km thì có độ lệch mục tiêu càng lớn; vì vậy, các nhà thiết kế đã vắt tối đa có thể tăng tầm bắn, nâng cao mức chính xác, tăng diện tích phá hoại mục tiêu.
Đối với các loại pháo phản lực nói chung, dù là BM-21, Tornado hay BM-30 thì đều giống nhau, những viên đạn rocket không điều khiển, dù có lớn như đạn của pháo BM-30 với viên đạn nặng 800 kg và tầm bắn xa đến 120 km thì có độ lệch mục tiêu càng lớn; vì vậy, các nhà thiết kế đã vắt tối đa có thể tăng tầm bắn, nâng cao mức chính xác, tăng diện tích phá hoại mục tiêu.
Hệ thống pháo phản lực phóng loạt BM-30 Smerch, mặc dù sản xuất từ thời Liên Xô, nhưng vẫn có trong biên chế Quân đội Nga
Với những hệ thống pháo phản lực mới nhất, như loại Tornado-S, khi sử dụng các loại đạn phản lực có dẫn đường bằng vệ tinh GLONASS, mức chính xác rất cao, độ lệch mục tiêu thường không quá vài mét.
Nga là quốc gia thừa kế Liên Xô trước kia, luôn là nước đi đầu trong việc thiết kế và sản xuất nhiều hệ thống pháo phản lực phóng loạt. Nhưng yêu cầu của các chỉ huy chiến trường Nga không như trước kia, họ cần những loại pháo phản lực có mức độ chính xác cao, chứ không phải là loại pháo phản lực hủy diệt cả khu vực mục tiêu.
Tương lai của pháo phản lực trong Quân đội Nga
Năm 2018, trong một cuộc phỏng vấn với báo Sao Đỏ (tờ báo chính của Quân đội Nga), Trung tướng Mikhail Matveevsky, Tư lệnh lực lượng tên lửa và pháo binh Nga đã xác định rõ phương hướng phát triển của các hệ thống pháo phản lực bắn loạt của Quân đội Nga trong tương lai, đó là nâng cao cả về mức chính xác và tầm bắn.
Trong tương lai, một số loại pháo phản lực của Nga có thể có tầm bắn đến 200 km hoặc hơn (tương đương với tên lửa đạn đạo cấp chiến thuật), thời gian triển khai chiến đấu cũng như tính toán phần tử bắn vào một mục tiêu được rút ngắn đến mức tối thiểu; lý tưởng nhất là đến giây.
Do đó, đạn của các hệ thống pháo phản lực phải được trang bị hệ thống dẫn đường chính xác, như đã được sử dụng trong pháo phản lực Tornado-S. Cùng với việc sử dụng các loại đạn pháo phản lực có điều khiển, đó là đưa vào sử dụng các hệ thống trinh sát pháo binh hiện đại, như các tổ hợp trinh sát pháo binh Zoopark-1M và Aistenok; đặc biệt là các loại máy bay không người lái để trinh sát và chỉ thị mục tiêu.
Nga là quốc gia thừa kế Liên Xô trước kia, luôn là nước đi đầu trong việc thiết kế và sản xuất nhiều hệ thống pháo phản lực phóng loạt. Nhưng yêu cầu của các chỉ huy chiến trường Nga không như trước kia, họ cần những loại pháo phản lực có mức độ chính xác cao, chứ không phải là loại pháo phản lực hủy diệt cả khu vực mục tiêu.
Tương lai của pháo phản lực trong Quân đội Nga
Năm 2018, trong một cuộc phỏng vấn với báo Sao Đỏ (tờ báo chính của Quân đội Nga), Trung tướng Mikhail Matveevsky, Tư lệnh lực lượng tên lửa và pháo binh Nga đã xác định rõ phương hướng phát triển của các hệ thống pháo phản lực bắn loạt của Quân đội Nga trong tương lai, đó là nâng cao cả về mức chính xác và tầm bắn.
Trong tương lai, một số loại pháo phản lực của Nga có thể có tầm bắn đến 200 km hoặc hơn (tương đương với tên lửa đạn đạo cấp chiến thuật), thời gian triển khai chiến đấu cũng như tính toán phần tử bắn vào một mục tiêu được rút ngắn đến mức tối thiểu; lý tưởng nhất là đến giây.
Do đó, đạn của các hệ thống pháo phản lực phải được trang bị hệ thống dẫn đường chính xác, như đã được sử dụng trong pháo phản lực Tornado-S. Cùng với việc sử dụng các loại đạn pháo phản lực có điều khiển, đó là đưa vào sử dụng các hệ thống trinh sát pháo binh hiện đại, như các tổ hợp trinh sát pháo binh Zoopark-1M và Aistenok; đặc biệt là các loại máy bay không người lái để trinh sát và chỉ thị mục tiêu.
Hệ thống trinh sát pháo binh Zoopark-1M mới nhất của Quân đội Nga
Kinh nghiệm về các cuộc chiến tranh cục bộ và xung đột vũ trang trong những năm gần đây đã cho thấy, pháo binh không thể chiến đấu hiệu quả, nếu không sử dụng lực lượng trinh sát pháo binh mặt đất, cũng như máy bay không người lái.
Việc pháo binh sử dụng máy bay không người lái (UAV) trong trinh sát, phát hiện, chỉ thị mục tiêu và sửa bắn cho pháo binh là bước tiến lớn; đồng thời giảm thiểu sự nguy hiểm đối với những phân đội trinh sát luồn sâu vào đất của đối phương, nhất là với pháo phản lực có tầm bắn đến hàng trăm km.
Để đơn giản khi phóng các loại UAV, các nhà thiết kế từ Viện nghiên cứu NPO Splav của Nga đã giải quyết vấn đề này một cách đơn giản, những chiếc UAV trinh sát được phóng đi từ chính nòng pháo của hệ thống Tornado; do vậy những chiếc UAV có mặt trên khu vực mục tiêu, truyền tọa độ, hình ảnh của mục tiêu về hệ thống điều khiển hỏa lực của pháo và giúp tiến hành sửa bắn; sản phẩm đã được chứng minh là xuất sắc trong các thử nghiệm.
Nga là một quốc gia có vùng lãnh thổ rộng lớn, tiếp giáp với nhiều quốc gia từ châu Âu sang châu Á; Nga cũng là quốc gia có lực lượng Lục quân lớn và đường lối chiến lược của Quân đội Nga cũng được xây dựng để tiến hành các cuộc chiến tranh trên đất liền; vì vậy các loại pháo phản lực bắn loạt vẫn là vũ khí quan trọng của Quân đội Nga cả hiện tại và trong tương lai.
Hiện tại các nhà phát triển Nga tiếp tục nghiên cứu và cho ra đời những mẫu pháo phản lực tiếp theo, nhưng với tầm bắn xa hơn và mức chính xác cao. Do vậy những "Dàn đồng ca Đỏ", sẽ vẫn còn tiếp tục tồn tại lâu dài trong Quân đội Nga, nhưng với một diện mạo hoàn toàn mới.
Việc pháo binh sử dụng máy bay không người lái (UAV) trong trinh sát, phát hiện, chỉ thị mục tiêu và sửa bắn cho pháo binh là bước tiến lớn; đồng thời giảm thiểu sự nguy hiểm đối với những phân đội trinh sát luồn sâu vào đất của đối phương, nhất là với pháo phản lực có tầm bắn đến hàng trăm km.
Để đơn giản khi phóng các loại UAV, các nhà thiết kế từ Viện nghiên cứu NPO Splav của Nga đã giải quyết vấn đề này một cách đơn giản, những chiếc UAV trinh sát được phóng đi từ chính nòng pháo của hệ thống Tornado; do vậy những chiếc UAV có mặt trên khu vực mục tiêu, truyền tọa độ, hình ảnh của mục tiêu về hệ thống điều khiển hỏa lực của pháo và giúp tiến hành sửa bắn; sản phẩm đã được chứng minh là xuất sắc trong các thử nghiệm.
Nga là một quốc gia có vùng lãnh thổ rộng lớn, tiếp giáp với nhiều quốc gia từ châu Âu sang châu Á; Nga cũng là quốc gia có lực lượng Lục quân lớn và đường lối chiến lược của Quân đội Nga cũng được xây dựng để tiến hành các cuộc chiến tranh trên đất liền; vì vậy các loại pháo phản lực bắn loạt vẫn là vũ khí quan trọng của Quân đội Nga cả hiện tại và trong tương lai.
Hiện tại các nhà phát triển Nga tiếp tục nghiên cứu và cho ra đời những mẫu pháo phản lực tiếp theo, nhưng với tầm bắn xa hơn và mức chính xác cao. Do vậy những "Dàn đồng ca Đỏ", sẽ vẫn còn tiếp tục tồn tại lâu dài trong Quân đội Nga, nhưng với một diện mạo hoàn toàn mới.
Trịnh Ngọc Tiến/ Trường Đại học Chính trị
