Ngày 19-8-1945, cuộc Tổng khởi nghĩa nổ ra ở Hà Nội và giành thắng lợi nhanh chóng. Ngày 23-8, Tổng khởi nghĩa đã thắng lợi ở Huế và ngày 25-8, giành thắng lợi ở Sài Gòn. Tình hình lúc đó rất khẩn trương. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban Thường vụ Trung ương Đảng thống nhất ấn định ngày 2-9-1945 phải làm lễ Tuyên bố độc lập, lấy tư cách là chủ nhân mới đón tiếp quân Đồng minh đang rục rịch kéo vào cả hai miền Bắc, Nam để giải giáp quân Nhật đã đầu hàng.



Cuộc Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi tại Hà Nội, Huế và Sài Gòn

Điều đặc biệt ở đây là, nếu như trong các bản Tuyên ngôn của Mỹ, của Pháp chỉ đơn thuần đề cập đến quyền của con người như một sự tất yếu của tạo hóa, không ai có thể xâm phạm được, là quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc, thì Chủ tịch Hồ Chí Minh, bằng trí tuệ mẫn tiệp, bằng sự trải nghiệm thực tế và thực tiễn cách mạng Việt Nam, đã phát triển sáng tạo, đưa ra một luận đề không thể bác bỏ, phủ nhận về quyền của các dân tộc.
Theo Người, quyền con người và quyền dân tộc có mối quan hệ biện chứng, gắn bó mật thiết với nhau. Dân tộc độc lập là điều kiện tiên quyết để bảo đảm thực hiện quyền con người, và ngược lại, thực hiện tốt quyền con người chính là phát huy những giá trị cao cả và ý nghĩa thật sự của độc lập dân tộc.
Bản Tuyên ngôn Độc lập với lời văn đanh thép, lập luận chặt chẽ, dễ hiểu, dễ đi vào lòng người, thể hiện quyết tâm sắt đá bảo vệ nền độc lập, tự do mới giành được của dân tộc Việt Nam.

Sau hơn 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện và hội nhập quốc tế, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, đất nước vẫn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Tình hình tranh chấp chủ quyền gây căng thẳng trên Biển Đông đang đe dọa trực tiếp đến độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia.
Đảng và Nhà nước ta đã xác định bảo vệ độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ chủ quyền biển, đảo, đồng nghĩa với việc bảo đảm quyền con người, bảo đảm cuộc sống hòa bình, ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Vì thế, Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền và lợi ích chính đáng của mình bởi vì chủ quyền lãnh thổ và chủ quyền biển, đảo là thiêng liêng. Việt Nam luôn mong muốn có hòa bình, hữu nghị nhưng phải trên cơ sở giữ vững độc lập, tự chủ, chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ, vùng biển, đảo của Tổ quốc.
Thấm nhuần tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” và ý chí “Quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định, Đảng, Nhà nước, Nhân dân và các lực lượng vũ trang tiếp tục kiên trì đường lối, chủ trương độc lập tự chủ, hòa bình và hữu nghị với các nước trong khu vực và trên thế giới; kiên quyết giữ vững độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ, không để Tổ quốc bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.