
Kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV thảo luận thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở pháp lý để tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Lần đầu tiên sau 80 năm lập quốc, chính quyền địa phương của Việt Nam chỉ còn 2 cấp (tỉnh và xã), giảm khoảng 60-70% số lượng xã và sáp nhập còn 34 tỉnh, thành phố. Việc cắt giảm đầu mối giúp giảm đáng kể chi phí vận hành. Ngân sách Nhà nước sẽ tập trung vào các nhiệm vụ trọng điểm thay vì dàn trải cho quá nhiều đơn vị nhỏ lẻ, tiết kiệm được ngân sách, giảm gánh nặng chi tiêu công và tối ưu hóa nguồn lực. Đồng thời, sau khi sáp nhập, các tỉnh, thành phố mới không chỉ mở rộng phạm vi về không gian lãnh thổ mà còn về không gian văn hóa, kinh tế…, tạo ra những động lực mới cho sự phát triển.
Sắp xếp, tinh gọn bộ máy tạo động lực cho đổi mới, phá bỏ tư duy cũ, thúc đẩy cải cải thể chế, tạo niềm tin xã hội, thích ứng với xu thế phát triển hiện đại. Một bộ máy tinh gọn sẽ linh hoạt hơn trong ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, dễ áp dụng Chính phủ số, tự động hóa quy trình, đáp ứng yêu cầu hội nhập. Khi bộ máy gọn nhẹ, quy trình giải quyết công việc sẽ nhanh chóng hơn, rút ngắn thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch, cải thiện chất lượng phục vụ, giảm tình trạng phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.
Tuy nhiên, quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy cũng gặp phải một số thách thức cần vượt qua như: Khi sáp nhập cấp tỉnh, bỏ cấp huyện và giảm mạnh số lượng xã, nhiều cán bộ sẽ mất việc làm hoặc phải chuyển công tác khác nên cần đảm bảo tốt chế độ cho người về hưu sớm, việc làm cho cán bộ dôi dư, đào tạo lại nguồn nhân lực và việc tái cơ cấu.
Việc sáp nhập các đơn vị hành chính, mở rộng địa bàn sẽ dẫn đến khó khăn trong quản lý, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Nếu triển khai không đồng bộ, có thể gây khó khăn trong tiếp cận dịch vụ công như y tế, giáo dục…
Để thực hiện hiệu quả chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, công tác nhân sự cần được giải quyết tốt, thực hiện phân loại để có chính sách phù hợp với các đối tượng: Nhóm tiếp tục làm việc, nhóm chuyển đổi vị trí, nhóm nghỉ việc hoặc nghỉ hưu sớm. Trong đó, cần ưu tiên giữ lại cán bộ có năng lực, chuyên môn phù hợp với vị trí mới; bố trí công việc đúng thế mạnh của cán bộ; tổ chức đào tạo lại cho cán bộ để đáp ứng yêu cầu mới. Có chính sách hỗ trợ thỏa đáng cho cán bộ nghỉ hưu sớm, đào tạo nghề mới hoặc tư vấn chuyển đổi nghề cho nhóm nghỉ việc để đảm bảo cuộc sống.
Cùng với đó cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh Chính phủ điện tử, số hóa dữ liệu hành chính, giảm bớt thủ tục, nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo tính liên thông giữa các cấp, tránh gián đoạn các dịch vụ công đang được tiến hành. Tổ chức giám sát chặt chẽ, tránh các lợi ích nhóm, đảm bảo quá trình sắp xếp diễn ra công khai, công bằng, dân chủ; xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực lợi dụng sắp xếp, tinh gọn bộ máy để trục lợi.
Sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị là một chủ trương đúng đắn; thực hiện tốt sẽ là bước đột phá quan trọng, góp phần xây dựng hệ thống chính trị hiện đại, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ tốt cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng, giàu mạnh.