Tốc độ:
1x
Trong kháng chiến chống Mỹ, Sài Gòn có nhiều “vùng lõm chính trị” nằm ngay nội đô. Những “vùng lõm” đó còn phát triển thành căn cứ cách mạng ngay giữa lòng địch, hiển hiện sinh động khí phách, phẩm chất anh hùng của cán bộ, chiến sĩ, nhân dân Sài Gòn - Gia Định - TP HCM: Bám trụ kiên cường, kiên trung, bất khuất, một lòng một dạ hướng về cách mạng, về Bác Hồ, sắt son theo Đảng, dân tin Đảng, nuôi giấu, bảo vệ cán bộ, đảng viên, sẵn sàng hy sinh, đóng góp tài sản, của cải, sẵn sàng xả thân nhận và thực hiện hoàn thành nhiệm vụ cách mạng, xây dựng căn cứ lòng dân.
“Vùng lõm chính trị” Bàn Cờ
Vùng Bàn Cờ xưa (nay là phường 3, quận 3) vốn là nơi sình lầy, hoang vắng, phần lớn cư dân nơi đây thuộc thành phần lao động nghèo. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, vùng đất này chính là nơi của những tấm lòng vàng, sẵn sàng đùm bọc, cưu mang cách mạng. Nơi đây đã viết tên mình vào lịch sử với Bàn Cờ của thế trận lòng dân…
Đồng chí Năm Thư (Phạm Thị Phượng, lãnh đạo khu vực khởi nghĩa ở Bàn Cờ – Vườn Chuối) tâm sự, “Bây giờ kể lại chuyện cũ thì thấy nhẹ nhàng, chứ lúc đó tình hình căng thẳng lắm. Đến sáng 30/4, cảnh sát chế độ cũ vẫn còn đi vây bắt người”. Khu Bàn Cờ – Vườn Chuối rất đông học sinh của trường Petrus Ký (nay là trường Lê Hồng Phong) và Cao Thắng. Trước ngày 30/4/1975, học sinh trong khu vực này buổi sáng đi học, chiều về làm súng, thuốc nổ, đạn rồi giấu dưới bàn ăn. Sáng 30/4/1975, cơ sở tại khu vực này đã chiếm đồn dân quân tự vệ đối diện nhà số 115 Bàn Cờ, treo cờ, băng rôn, loa phóng thanh…
Trước đó, Bàn Cờ cũng là nơi đấu tranh cách mạng sôi nổi nhất ở Sài Gòn với nhiều “địa chỉ đỏ”. Điển hình là căn cứ của Ban Tuyên huấn Xứ ủy Nam Bộ đặt tại số 51/10/14 Cao Thắng, phường 3, quận 3. Từ năm 1954-1957, căn cứ này đón nhiều cán bộ chủ chốt đến thành phố công tác.
Nhiều nhân chứng kể lại khi lính Việt Nam Cộng hòa đến hẻm này lục soát, tài liệu trong căn cứ được ném vội qua nhà hàng xóm. Người dân bên đó lại tiếp tục cất giấu hoặc nhanh chóng phi tang. Dù có hệ thống mật vụ dày đặc nhưng chính quyền Mỹ, ngụy vẫn phải chịu thua.
Các phong trào đấu tranh ở Bàn Cờ những năm chống Mỹ có sự góp công của hơn 200 bà má miền Nam. Để tránh bị địch phát hiện, các má phải mua vải ở nhiều nơi, sau đó tập kết lại, chia cho các gia đình.Hàng chục gia đình ở Bàn Cờ ngày đêm làm việc. Hàng vạn lá cờ ngụy trang trong các xe chở hàng được vận chuyển đến khắp các địa điểm trong nội đô. Cái tên trìu mến “Người mẹ Bàn Cờ” đã trở thành danh từ chung cho tất cả các mẹ có tên và không tên khác tại “Vùng lõm chính trị - căn cứ cách mạng Bàn Cờ”.
Ngày 25/4/2015, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho nhân dân và lực lượng vũ trang phường 3, quận 3, TP.HCM vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Xóm Chiếu - Khánh Hội - “đất dữ” quận 4
Trước 1975, nhắc đến quận 4 là nhắc đến vùng “đất dữ”, do địa thế phức tạp, cộng với dân bất hảo tứ xứ kéo về nương náu. Nhưng địa bàn quận 4 vốn tập trung nhiều sinh viên trường Đại học Y Khoa, Dược, Nha, Trung tâm Quốc gia nông nghiệp (Nông Lâm Súc).
Đồng chí Năm Hảo (Trần Thị Ngọc Hảo, lãnh đạo khu vực khởi nghĩa ở Xóm Chiếu - Khánh Hội) cho biết, rút kinh nghiệm từ chiến dịch Mậu Thân, từ những năm 1973 - 1974, để chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh, Thành ủy đã đưa cơ sở cách mạng trong các trường học về từng khu xóm và địa bàn dân cư.
Để che mắt địch, những túi truyền đơn, những xấp vải may cờ được xuất phát từ khu vực Khánh Hội - Xóm Chiếu do các sinh viên trường Y, Nha, Dược phụ trách. Các sinh viên ngành y, dược và các túi tài liệu đã thoát qua sự kiểm soát của địch khá dễ dàng.
Dù đã được chỉ thị chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh, nhưng từ ngày 20/4/1975, đồng chí Năm Hảo thừa nhận, cánh học sinh, sinh viên các cơ sở tại quận 4 bị lộ gần hết, buộc phải cắt đuôi để đảm bảo an toàn cho các cơ sở khác. Từ ngày 27- 29/4, các cơ sở đã dự trữ lương thực, thực phẩm, thuốc men, biểu ngữ, loa, ampli, máy quay, máy in ronéo… Địa điểm Ký nhi viện Sài Gòn năm xưa, nay là Trung tâm Y tế Dự phòng quận 4 (số 2 Lê Quốc Hưng, P12, Q4) là địa điểm chỉ huy khởi nghĩa của khu vực Khánh Hội – Xóm Chiếu. Một bộ phận trong lực lượng phong trào chính trị đô thị là lực lượng học sinh trường Trung học Nguyễn Trãi, sinh viên thuộc Đoàn Công tác Sinh viên Y – Dược – Nha đã tham gia khám chữa bệnh, phát thuốc cho dân nghèo, chăm sóc, dạy hát cho thiếu nhi, tham gia phát loa kêu gọi trấn an quần chúng, đã nổi dậy kết hợp với quân cách mạng đánh chiếm các mục tiêu và căn cứ trong nội đô.
Hơn 11h sáng 30/4/1975, khi Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, cơ sở cách mạng ở quận 4 đã trưng được biểu ngữ ngay cầu Calmette, phát truyền đơn được gần 10 điểm. Lúc bấy giờ, dân chúng ngạc nhiên khi biết lực lượng học sinh, sinh viên lại là “Việt Cộng”.
Vùng Bàn Cờ xưa (nay là phường 3, quận 3) vốn là nơi sình lầy, hoang vắng, phần lớn cư dân nơi đây thuộc thành phần lao động nghèo. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, vùng đất này chính là nơi của những tấm lòng vàng, sẵn sàng đùm bọc, cưu mang cách mạng. Nơi đây đã viết tên mình vào lịch sử với Bàn Cờ của thế trận lòng dân…
Đồng chí Năm Thư (Phạm Thị Phượng, lãnh đạo khu vực khởi nghĩa ở Bàn Cờ – Vườn Chuối) tâm sự, “Bây giờ kể lại chuyện cũ thì thấy nhẹ nhàng, chứ lúc đó tình hình căng thẳng lắm. Đến sáng 30/4, cảnh sát chế độ cũ vẫn còn đi vây bắt người”. Khu Bàn Cờ – Vườn Chuối rất đông học sinh của trường Petrus Ký (nay là trường Lê Hồng Phong) và Cao Thắng. Trước ngày 30/4/1975, học sinh trong khu vực này buổi sáng đi học, chiều về làm súng, thuốc nổ, đạn rồi giấu dưới bàn ăn. Sáng 30/4/1975, cơ sở tại khu vực này đã chiếm đồn dân quân tự vệ đối diện nhà số 115 Bàn Cờ, treo cờ, băng rôn, loa phóng thanh…
Trước đó, Bàn Cờ cũng là nơi đấu tranh cách mạng sôi nổi nhất ở Sài Gòn với nhiều “địa chỉ đỏ”. Điển hình là căn cứ của Ban Tuyên huấn Xứ ủy Nam Bộ đặt tại số 51/10/14 Cao Thắng, phường 3, quận 3. Từ năm 1954-1957, căn cứ này đón nhiều cán bộ chủ chốt đến thành phố công tác.
Nhiều nhân chứng kể lại khi lính Việt Nam Cộng hòa đến hẻm này lục soát, tài liệu trong căn cứ được ném vội qua nhà hàng xóm. Người dân bên đó lại tiếp tục cất giấu hoặc nhanh chóng phi tang. Dù có hệ thống mật vụ dày đặc nhưng chính quyền Mỹ, ngụy vẫn phải chịu thua.
Các phong trào đấu tranh ở Bàn Cờ những năm chống Mỹ có sự góp công của hơn 200 bà má miền Nam. Để tránh bị địch phát hiện, các má phải mua vải ở nhiều nơi, sau đó tập kết lại, chia cho các gia đình.Hàng chục gia đình ở Bàn Cờ ngày đêm làm việc. Hàng vạn lá cờ ngụy trang trong các xe chở hàng được vận chuyển đến khắp các địa điểm trong nội đô. Cái tên trìu mến “Người mẹ Bàn Cờ” đã trở thành danh từ chung cho tất cả các mẹ có tên và không tên khác tại “Vùng lõm chính trị - căn cứ cách mạng Bàn Cờ”.
Ngày 25/4/2015, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho nhân dân và lực lượng vũ trang phường 3, quận 3, TP.HCM vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Xóm Chiếu - Khánh Hội - “đất dữ” quận 4
Trước 1975, nhắc đến quận 4 là nhắc đến vùng “đất dữ”, do địa thế phức tạp, cộng với dân bất hảo tứ xứ kéo về nương náu. Nhưng địa bàn quận 4 vốn tập trung nhiều sinh viên trường Đại học Y Khoa, Dược, Nha, Trung tâm Quốc gia nông nghiệp (Nông Lâm Súc).
Đồng chí Năm Hảo (Trần Thị Ngọc Hảo, lãnh đạo khu vực khởi nghĩa ở Xóm Chiếu - Khánh Hội) cho biết, rút kinh nghiệm từ chiến dịch Mậu Thân, từ những năm 1973 - 1974, để chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh, Thành ủy đã đưa cơ sở cách mạng trong các trường học về từng khu xóm và địa bàn dân cư.
Để che mắt địch, những túi truyền đơn, những xấp vải may cờ được xuất phát từ khu vực Khánh Hội - Xóm Chiếu do các sinh viên trường Y, Nha, Dược phụ trách. Các sinh viên ngành y, dược và các túi tài liệu đã thoát qua sự kiểm soát của địch khá dễ dàng.
Dù đã được chỉ thị chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh, nhưng từ ngày 20/4/1975, đồng chí Năm Hảo thừa nhận, cánh học sinh, sinh viên các cơ sở tại quận 4 bị lộ gần hết, buộc phải cắt đuôi để đảm bảo an toàn cho các cơ sở khác. Từ ngày 27- 29/4, các cơ sở đã dự trữ lương thực, thực phẩm, thuốc men, biểu ngữ, loa, ampli, máy quay, máy in ronéo… Địa điểm Ký nhi viện Sài Gòn năm xưa, nay là Trung tâm Y tế Dự phòng quận 4 (số 2 Lê Quốc Hưng, P12, Q4) là địa điểm chỉ huy khởi nghĩa của khu vực Khánh Hội – Xóm Chiếu. Một bộ phận trong lực lượng phong trào chính trị đô thị là lực lượng học sinh trường Trung học Nguyễn Trãi, sinh viên thuộc Đoàn Công tác Sinh viên Y – Dược – Nha đã tham gia khám chữa bệnh, phát thuốc cho dân nghèo, chăm sóc, dạy hát cho thiếu nhi, tham gia phát loa kêu gọi trấn an quần chúng, đã nổi dậy kết hợp với quân cách mạng đánh chiếm các mục tiêu và căn cứ trong nội đô.
Hơn 11h sáng 30/4/1975, khi Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, cơ sở cách mạng ở quận 4 đã trưng được biểu ngữ ngay cầu Calmette, phát truyền đơn được gần 10 điểm. Lúc bấy giờ, dân chúng ngạc nhiên khi biết lực lượng học sinh, sinh viên lại là “Việt Cộng”.
“Đất thiêng” Bảy Hiền
Trước năm 1975, Bảy Hiền là vùng ven đô, nằm lọt giữa vành đai các căn cứ quân sự của chế độ Sài Gòn. Phía bắc có sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng Tham Mưu ngụy, phía tây bắc có căn cứ Hoàng Hoa Thám của sư đoàn lính Dù. Phía đông nam có hãng thầu RMK của Mỹ và đồn lính Mỹ. Phía tây, từ Ngã tư Quán Thể trở lên là đồng ruộng, có đồn lính bảo an (nay là khu vực Bàu Cát). Ngay tại Ngã tư Bảy Hiền(nay thuộc phường 11 quận Tân Bình)có đồn cảnh sát Lê Văn Duyệt, đồn lính Đại Hàn và căn cứ của tiểu đoàn 3 lính dù. Ở phía nam, cách ngã tư Bảy Hiền chừng 2 km có đồn cảnh sát Nguyễn Văn Cự. Về địa giới hành chính, khu vực Bảy Hiền lúc đó bao gồm ấp Chí Hòa 2 của xã Tân Sơn Hòa và một phần ấp Phú Trung 2 của xã Phú Thọ Hòa, quận Tân Bình. Tại đường Tái Thiết có trụ sở ấp Chí Hòa 2.
Thế nhưng, giữa vòng vây kềm kẹp dày đặc ấy, ngọn lửa cách mạng vẫn bí mật hình thành và phát triển. Bà con khu dệt Bảy Hiền càng thắt chặt tình tương thân tương trợ, bao bọc nhau trong cuộc sống và đoàn kết đấu tranh với kẻ thù.
Minh chứng rõ nét qua việc người dân xây dựng hầm vũ khí, nuôi giấu cán bộ, nuôi giấu lực lượng chính quy về ém quân để làm bàn đạp tấn công trong chiến dịch Mậu Thân, chiến dịch Hồ Chí Minh; vận chuyển vũ khí, thuốc chữa bệnh và đưa con em ra chiến khu để tham gia kháng chiến. Nhờ vậy mà ngay trong sào huyệt của chế độ Mỹ ngụy, ngọn lửa cách mạng vẫn âm thầm nhen nhóm, các tổ chức cách mạng của ta vẫn bí mật hình thành, các cơ sở cách mạng không ngừng phát triển như: cơ sở Tuyên huấn Y 4, cơ sở Phụ vận, cơ sở Binh vận, cơ sở Trí vận, cơ sở Thành Đoàn, cơ sở Quân báo J90, cơ sở An ninh T4, cơ sở Liên quận 6, Liên quận 8, Liên quận 3, cơ sở Học sinh - Sinh viên, cơ sở Điệp báo A10, cơ sở Biệt động thành 90C, cơ sở HT159, Đoàn công tác xã hội Gia Định, nhóm văn nghệ Vừng Hồng, nhóm văn nghệ Hướng Dương, gia đình phật tử chùa Phổ Hiền, Đoàn thanh niên Phật tử Đức Trung, Đoàn thanh niên thiện chí … Dưới sự chở che, nuôi dưỡng của người dân, chưa đơn vị nào bị lộ, chưa cán bộ nào bị bắt nơi đây cho đến ngày toàn thắng 30/4/1975.
Với những thành tích, chiến công trong giai đoạn từ 1954 - 1975, căn cứ cách mạng Bảy Hien đã được vinh dự trao tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Trước năm 1975, Bảy Hiền là vùng ven đô, nằm lọt giữa vành đai các căn cứ quân sự của chế độ Sài Gòn. Phía bắc có sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng Tham Mưu ngụy, phía tây bắc có căn cứ Hoàng Hoa Thám của sư đoàn lính Dù. Phía đông nam có hãng thầu RMK của Mỹ và đồn lính Mỹ. Phía tây, từ Ngã tư Quán Thể trở lên là đồng ruộng, có đồn lính bảo an (nay là khu vực Bàu Cát). Ngay tại Ngã tư Bảy Hiền(nay thuộc phường 11 quận Tân Bình)có đồn cảnh sát Lê Văn Duyệt, đồn lính Đại Hàn và căn cứ của tiểu đoàn 3 lính dù. Ở phía nam, cách ngã tư Bảy Hiền chừng 2 km có đồn cảnh sát Nguyễn Văn Cự. Về địa giới hành chính, khu vực Bảy Hiền lúc đó bao gồm ấp Chí Hòa 2 của xã Tân Sơn Hòa và một phần ấp Phú Trung 2 của xã Phú Thọ Hòa, quận Tân Bình. Tại đường Tái Thiết có trụ sở ấp Chí Hòa 2.
Thế nhưng, giữa vòng vây kềm kẹp dày đặc ấy, ngọn lửa cách mạng vẫn bí mật hình thành và phát triển. Bà con khu dệt Bảy Hiền càng thắt chặt tình tương thân tương trợ, bao bọc nhau trong cuộc sống và đoàn kết đấu tranh với kẻ thù.
Minh chứng rõ nét qua việc người dân xây dựng hầm vũ khí, nuôi giấu cán bộ, nuôi giấu lực lượng chính quy về ém quân để làm bàn đạp tấn công trong chiến dịch Mậu Thân, chiến dịch Hồ Chí Minh; vận chuyển vũ khí, thuốc chữa bệnh và đưa con em ra chiến khu để tham gia kháng chiến. Nhờ vậy mà ngay trong sào huyệt của chế độ Mỹ ngụy, ngọn lửa cách mạng vẫn âm thầm nhen nhóm, các tổ chức cách mạng của ta vẫn bí mật hình thành, các cơ sở cách mạng không ngừng phát triển như: cơ sở Tuyên huấn Y 4, cơ sở Phụ vận, cơ sở Binh vận, cơ sở Trí vận, cơ sở Thành Đoàn, cơ sở Quân báo J90, cơ sở An ninh T4, cơ sở Liên quận 6, Liên quận 8, Liên quận 3, cơ sở Học sinh - Sinh viên, cơ sở Điệp báo A10, cơ sở Biệt động thành 90C, cơ sở HT159, Đoàn công tác xã hội Gia Định, nhóm văn nghệ Vừng Hồng, nhóm văn nghệ Hướng Dương, gia đình phật tử chùa Phổ Hiền, Đoàn thanh niên Phật tử Đức Trung, Đoàn thanh niên thiện chí … Dưới sự chở che, nuôi dưỡng của người dân, chưa đơn vị nào bị lộ, chưa cán bộ nào bị bắt nơi đây cho đến ngày toàn thắng 30/4/1975.
Với những thành tích, chiến công trong giai đoạn từ 1954 - 1975, căn cứ cách mạng Bảy Hien đã được vinh dự trao tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Bài, ảnh: Hải Yến
.png)
