(QK7 Online) - Đông thì chật, ít thì thưa
Chẳng bao giờ thấy dư thừa thường dân
Quanh năm chân đất đầu trần
Tác tao sau những vũ vần bão giông.
Khi là cây mác cây chông
Khi thành biển cả, khi không là gì
Thấp cao đâu có làm chi
Cỏ ngàn năm vẫn xanh rì cỏ thôi.
Ăn của đất, uống của trời
Dốc lòng cởi dạ cho người mình tin
Ồn ào mà vẫn lặng im
Mặc ai mua bán nổi chìm thiệt hơn.
Chỉ mong ấm áo no cơm
Chắt chiu dành dụm thảo thơm ngọt lành
Hòa vào trời đất mà xanh
Vô tư mấy kiếp mới thành thường dân.
Nguyễn Long
Vô tư mấy kiếp mới thành thường dân
Trong cuộc thi thơ lục bát năm 2003 có bốn vạn bài thơ dự thi. Một dân thường tên là Nguyễn Long ở tỉnh Thái Bình dự thi bài “Thường dân” và được trao giải nhất. Khi bài thơ “Thường dân” của ông được trao giải nhất Báo Văn nghệ trẻ, nhà thơ Nguyễn Bùi Vợi, thành viên ban giám khảo cuộc thi có lời bình: “Bài thơ nói những điều ai cũng thấy, cũng biết mà không biết nói thế nào cho thành thơ và... không sai chính trị”. Người ta hỏi tác giả: Theo ông, thường dân làm thế nào để nói về nỗi khổ của mình mà không sai chính trị? Nhà thơ Nguyễn Long trả lời: “Tôi nghĩ chỉ có những lời nói cũng như những việc làm chống lại Nhà nước, chống lại quyền lợi của dân tộc thì mới gọi là sai chính trị, chứ nếu dân còn đói, còn khổ, cuộc sống còn những bất công... mà nói đúng như vậy thì không thể gọi là sai chính trị…”
Đầu bài thơ tác giả đã khẳng định thường dân là ai? “Đông thì chật, ít thì thưa/ Chẳng bao giờ thấy dư thừa thường dân”, rất chuẩn! Với thể thơ lục bát, vần và chữ của “Thường dân” rất gần gũi với dân dã “Chỉ mong ấm áo no cơm/ Chắt chiu dành dụm thảo thơm ngọt lành”. 16 câu thơ làm nên một chân dung cho tôi, cho bạn - những thường dân trên đất Việt. Có đầu có cuối, khắc họa được thường dân mà dễ đọc, dễ nhớ, dễ thương. Có lẽ nó được viết ra bởi một cây bút nông dân nên Thường dân gần với ca dao, chan chứa tình người. Hãy làm thường dân cho thật tốt là mĩ mãn lắm rồi “Thấp cao đâu có làm chi/ Cỏ ngàn năm vẫn xanh rì cỏ thôi”, đó có thể là một thông điệp của tác giả.
Bài thơ đọng lại cho mỗi người đọc một cảm giác rất đời thường nhưng thật sâu sắc “Ăn của đất, uống của trời/ Dốc lòng cởi dạ cho người mình tin”. Giải nhất cuộc thi thơ lục bát năm 2003 đến hôm nay dường như bị quên lãng, trong những ngày đất nước tiến lên hiện đại, văn minh xin giới thiệu “Thường dân” để chúng ta cùng chiêm nghiệm.
Minh Nguyệt
