Tốc độ:
1x
Đội vốn qua ba lần điều chỉnh, chiều dài tuyến được kéo dài
Metro số 2 được UBND TP.HCM phê duyệt lần đầu vào tháng 10.2010 với tổng mức đầu tư 26.116 tỷ đồng (tương đương 1,374 tỷ USD). Dự án dài hơn 11 km, chủ yếu đi ngầm, liên kết trục trung tâm Bến Thành với khu vực phía Tây Bắc thành phố.
Đến năm 2019, sau nhiều đợt rà soát, dự án được điều chỉnh tổng vốn lên 47.890 tỷ đồng, tăng hơn 21.000 tỷ so với phương án ban đầu. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc trượt giá, thay đổi điều kiện kỹ thuật và yêu cầu mở rộng quy mô giải phóng mặt bằng.
Mới đây, theo đề xuất Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) vừa gửi UBND TPHCM và Sở Xây dựng, tổng mức đầu tư tiếp tục được điều chỉnh lên 52.047 tỷ đồng, tức tăng thêm hơn 4.156 tỷ đồng so với năm 2019 – và gần gấp đôi so với năm 2010.
Ngoài yếu tố chi phí, tuyến metro số 2 cũng có sự thay đổi quan trọng về quy mô kỹ thuật. Chiều dài toàn tuyến được cập nhật lên 11,269 km (tăng hơn 200 m so với thiết kế trước). Trong đó, đoạn đi ngầm dài 9,255 km, phần còn lại gồm đoạn trên cao và đường dẫn vào depot Tham Lương.
Dự án hiện có 10 ga ngầm (gồm Bến Thành, Tao Đàn, Dân Chủ, Hòa Hưng, Lê Thị Riêng, Phạm Văn Hai, Bảy Hiền, Tân Bình, Phạm Văn Bạch, Tân Thới Nhất) và 1 ga trên cao tại Tham Lương. Tuyến đi qua 6 quận: Quận 1, 3, 10, 12, Tân Bình và Tân Phú.
Điều chỉnh công nghệ, chuyển vốn ODA sang ngân sách
Ngoài thay đổi về quy mô, một phần quan trọng khiến chi phí đội lên là việc điều chỉnh công nghệ. Theo VnExpress, tuyến metro số 2 chuyển từ mô hình cấp điện ray thứ ba sang cấp điện trên cao 1.500V DC, đồng thời bổ sung hệ thống thu hồi năng lượng tái sinh từ phanh tàu và cập nhật các yêu cầu an toàn theo tiêu chuẩn châu Âu.
Công nghệ mới giúp tiết kiệm năng lượng, kéo dài tuổi thọ thiết bị nhưng kéo theo chi phí đầu tư ban đầu lớn hơn.
Một yếu tố khác là thay đổi nguồn vốn. Báo Lao Động cho biết TP.HCM đề xuất chuyển từ vốn vay ODA (ADB, KfW, EIB) sang vốn ngân sách thành phố, do tiến độ giải ngân ODA kéo dài và điều kiện vay thay đổi. Việc chuyển đổi nguồn vốn khiến hàng loạt thủ tục phải làm lại, làm tăng thời gian và chi phí thực hiện.
Cùng với đó, việc di dời hạ tầng kỹ thuật – điện, nước, viễn thông – ở các khu vực ga Hòa Hưng, Lê Thị Riêng và Tham Lương phát sinh khối lượng lớn hơn so với phương án cũ, kéo theo chi phí bổ sung đáng kể.
Theo báo cáo, tuyến metro số 2 ảnh hưởng đến 603 hộ dân; trong đó một số vị trí còn vướng thủ tục pháp lý nên chưa thể bàn giao toàn bộ mặt bằng.
Tổng chi phí trong phương án cập nhật gồm: 5.096 tỷ đồng cho đền bù – giải phóng mặt bằng; hơn 28.800 tỷ đồng cho xây dựng - thiết bị; phần còn lại là tư vấn, dự phòng, thuế và quản lý dự án.
Áp lực tiến độ và mục tiêu vận hành năm 2030
UBND TP.HCM khẳng định sẽ cố gắng hoàn tất toàn bộ các thủ tục điều chỉnh trong năm 2025 để khởi công vào ngày 15.1.2026. Nếu không phát sinh thêm vướng mắc, dự án có thể hoàn thành và đưa vào vận hành thử vào năm 2030.
Nhiều ý kiến cho rằng việc đội vốn liên tục là thách thức lớn trong quản lý chi phí. Nếu không kiểm soát tốt giai đoạn thiết kế, giải phóng mặt bằng và lựa chọn nhà thầu, tổng vốn đầu tư có thể tiếp tục tăng trong tương lai.
Tuyến metro số 2 được xem là “xương sống” của mạng lưới giao thông công cộng TP.HCM, kết nối trực tiếp với tuyến metro số 1 tại ga Bến Thành. Khi hoàn thành, tuyến được kỳ vọng phục vụ khoảng 11.800 khách mỗi giờ ở mỗi hướng, giảm tải cho các trục đường Cách Mạng Tháng Tám, Trường Chinh và hỗ trợ tổ chức lại không gian đô thị.
Đăng Thy
