Việt Nam chắc chắn là một trong những quốc gia sẽ bị ảnh hưởng, bởi hiện nay Việt Nam đang là nước xuất siêu thứ 3 đối với Hoa Kỳ. Các chính sách thuế, hạn chế thương mại có thể sẽ áp dụng đối với Việt Nam trong thời gian tới. Ngoài ra, nhiều chương trình viện trợ của Mỹ đối với Việt Nam cũng sẽ bị cắt giảm.

Sau đây chúng tôi sẽ tóm tắt một số điểm chính trong thông điệp của ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio:

Mỹ trở lại với chủ nghĩa thực dụng thuần túy

Một trong những thông điệp mạnh mẽ nhất mà Ngoại trưởng Rubio nhấn mạnh là sự quay trở lại của chủ nghĩa thực dụng trong chính sách đối ngoại Mỹ. Chính quyền Trump sẽ không còn bị ràng buộc bởi những yếu tố lý tưởng như "thúc đẩy dân chủ" hay "bảo vệ nhân quyền" mà tập trung vào các lợi ích thiết thực của nước Mỹ.

Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt, Mỹ sẵn sàng hợp tác với bất kỳ quốc gia nào mang lại lợi ích cho họ, ngay cả khi đó là những đối tác có hồ sơ nhân quyền gây tranh cãi. Điều này có thể thấy rõ trong cách tiếp cận của Mỹ đối với Trung Đông thay vì cố gắng thay đổi chế độ ở một số quốc gia chuyên chế, Washington sẽ hợp tác với họ để đảm bảo lợi ích năng lượng và ổn định khu vực.

Điều này đánh dấu một sự thay đổi quan trọng so với chính quyền người tiền nhiệm Biden, vốn thường đặt yếu tố đạo đức vào các quyết sách ngoại giao. Với Trump, ngoại giao không còn là công cụ truyền bá giá trị Mỹ mà trở thành phương tiện thuần túy để phục vụ lợi ích quốc gia.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Antonio Rubio. 

Một thế giới đa cực và Mỹ phải thích ứng

Rubio thẳng thắn thừa nhận rằng thế giới không còn đơn cực như thời hậu Chiến tranh Lạnh mà đang dần chuyển sang trạng thái đa cực. Điều này có nghĩa là Mỹ không thể tiếp tục hành xử như một "cảnh sát toàn cầu", mà phải điều chỉnh chiến lược để đối phó với nhiều cường quốc khu vực đang nổi lên.

Cụ thể, Mỹ sẽ tập trung kiềm chế Trung Quốc, kiểm soát tham vọng của Nga và đối phó với các thế lực thách thức trật tự hiện tại như Iran và Triều Tiên. Tuy nhiên, nước Mỹ vẫn muốn duy trì được vị thế số một của mình trong bối cảnh trật tự thế giới đang thay đổi mạnh mẽ. Để làm được điều này theo lời của Trump và Rubio, Mỹ sẽ sử dụng tất cả các công cụ có thể để bảo vệ vị thế của mình, bao gồm cả sức mạnh quân sự, các biện pháp trừng phạt kinh tế và các chiến lược ngoại giao cứng rắn.

Đối phó với Trung Quốc: Trận chiến quan trọng nhất của Mỹ

Không có gì ngạc nhiên khi Trung Quốc là trọng tâm trong chiến lược đối ngoại của Trump. Rubio nhấn mạnh rằng Bắc Kinh xem Mỹ là một cường quốc đang suy yếu và muốn tận dụng điều đó để giành vị thế thống trị toàn cầu. Dưới thời Trump, Mỹ sẽ tiếp tục đẩy mạnh chiến tranh thương mại, siết chặt kiểm soát chuỗi cung ứng và gia tăng sức ép quân sự lên Trung Quốc. Một số động thái có thể bao gồm:

- Áp thuế cao hơn đối với hàng hóa Trung Quốc

- Cắt giảm sự phụ thuộc vào linh kiện và nguyên liệu thô từ Trung Quốc

- Siết chặt các quy định đầu tư đối với doanh nghiệp Trung Quốc

- Tăng cường quan hệ với các nước ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương để cô lập Trung Quốc

Điều này báo hiệu một giai đoạn căng thẳng thương mại và đối đầu chiến lược nghiêm trọng hơn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Việt Nam với vị trí địa chính trị quan trọng cũng có thể bị cuốn vào cuộc cạnh tranh này.

NATO và áp lực lên các đồng minh Châu Âu

Một điểm đáng chú ý trong bài phỏng vấn của Rubio là cách Mỹ nhìn nhận NATO. Chính quyền Trump sẽ tiếp tục yêu cầu các đồng minh NATO phải tăng chi tiêu quốc phòng thay vì dựa dẫm vào Mỹ.

Ông Rubio chỉ trích các nền kinh tế lớn như Pháp, Đức đã quá phụ thuộc vào Mỹ trong vấn đề an ninh. Điều này đồng nghĩa với việc Washington có thể áp dụng các biện pháp mạnh, như rút quân hoặc áp đặt thuế quan lên các nước không chịu tăng chi tiêu quân sự.

Với cách tiếp cận này, quan hệ Mỹ - Châu Âu có thể trở nên căng thẳng hơn trong thời gian tới, đặc biệt nếu Washington thực sự áp dụng các chính sách bảo hộ thương mại mạnh mẽ đối với EU.

Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, chiến lược của Mỹ dự kiến sẽ có những thay đổi đáng kể.

Chiến lược kiểm soát Mỹ Latinh và Kênh đào Panama

Một trong những vấn đề được Rubio nhấn mạnh là Mỹ không thể để Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng tại Mỹ Latinh, đặc biệt là tại Panama. Các khoản đầu tư của Trung Quốc vào các cảng biển ở hai đầu Kênh đào Panama đang gây lo ngại cho Washington.

Mỹ có thể thực hiện các biện pháp mạnh như:

- Tái đàm phán các thỏa thuận thương mại với Panama

- Áp lực chính trị để giảm ảnh hưởng của Trung Quốc

- Gia tăng hiện diện quân sự tại khu vực

Đây là một phần trong chiến lược kiểm soát các tuyến đường vận tải quan trọng để đảm bảo vị thế thống trị của Mỹ trong thương mại toàn cầu.

Viện trợ nước ngoài sẽ là một công cụ chính trị hơn là nghĩa vụ quốc tế

Chính quyền Trump có kế hoạch tạm dừng toàn bộ viện trợ nước ngoài trong 90 ngày để đánh giá lại. Đây là một động thái phản ánh rõ quan điểm của Trump rằng viện trợ nước ngoài phải mang lại lợi ích chiến lược cho Mỹ chứ không phải là một khoản từ thiện.

Điều này có thể khiến nhiều nước phụ thuộc vào viện trợ của Mỹ, đặc biệt là các nước châu Phi, Trung Đông và Đông Nam Á, rơi vào tình trạng khó khăn. Để tiếp tục nhận viện trợ, họ có thể phải chấp nhận các điều kiện chính trị và kinh tế khắt khe hơn từ Washington.

Mỹ sẽ trở lại là siêu cường năng lượng

Một trong những thay đổi lớn nhất trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump là Mỹ sẽ tập trung vào việc giành lại độc lập năng lượng. Điều này có nghĩa là:

- Mở rộng khai thác dầu khí trong nước

- Giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng nước ngoài

- Tận dụng lợi thế năng lượng để duy trì vị thế siêu cường

Rubio khẳng định rằng năng lượng sẽ là yếu tố then chốt trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Tuy nhiên, vị ngoại trưởng này cũng không quên khẳng định các lĩnh vực vực trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ tiên tiến cũng sẽ là vũ khí lợi hại để nước Mỹ duy trì lợi thế của mình.

Như vậy, bài phỏng vấn của Rubio, có thể thấy rõ ràng rằng chính quyền Trump sẽ theo đuổi một chính sách đối ngoại mang tính thực dụng cao, ưu tiên lợi ích quốc gia và sẵn sàng sử dụng các biện pháp mạnh để bảo vệ vị thế của Mỹ. Những thay đổi này sẽ dẫn đến những diễn biến tiếp theo có thể dự báo là căng thẳng thương mại và quân sự gia tăng với Trung Quốc, mâu thuẫn với EU về các vấn đề của NATO và thương mại sẽ đẩy lên cao. Bên cạnh đó nước Mỹ sẽ tiếp tục gây áp lực mạnh hơn lên các nước Mỹ Latinh. Ngoài ra, các chính sách viện trợ nước ngoài trở nên có điều kiện hơn.

Chiến lược của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump và tác động đến Việt Nam

Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, chiến lược của Mỹ dự kiến sẽ có những thay đổi đáng kể, tập trung vào việc bảo vệ lợi ích quốc gia thông qua các biện pháp bảo hộ thương mại và điều chỉnh chính sách đối ngoại. Điều này có thể tạo ra cả cơ hội và thách thức cho Việt Nam.

Tổng thống Trump đã thể hiện rõ quan điểm "Nước Mỹ trên hết" bằng cách áp dụng các biện pháp bảo hộ thương mại mạnh mẽ. Việt Nam với thặng dư thương mại lớn với Mỹ, có thể trở thành mục tiêu của các biện pháp này. Ngoài ra, chính quyền Trump dự kiến sẽ thắt chặt các quy định nhằm ngăn chặn việc lợi dụng Việt Nam như một điểm trung chuyển để né tránh thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc. Điều này có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sử dụng linh kiện từ Trung Quốc trong chuỗi cung ứng. Với các biện pháp thuế quan mới, Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ giảm xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt trong các ngành như điện tử, dệt may và da giày.

Hơn nữa, việc áp thuế cao có thể làm tăng giá hàng hóa Việt Nam tại Mỹ, giảm sức cạnh tranh và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất khẩu. Các công ty có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, đặc biệt là từ Hàn Quốc, cũng lo ngại về tác động của các biện pháp này và có thể xem xét lại kế hoạch đầu tư.

Hồ Bá Tình