Sợi nhớ sợi thương

Sợi nhớ sợi thương

Trường Sơn Đông
Trường Sơn Tây
Bên nắng đốt
Bên mưa quây

Em dang tay
Em xòe tay
Chẳng thể nào
Xua tan mây

Chẳng thể nào
Che anh được
Rút sợi thương
Chằm mái lợp

Rút sợi nhớ
Đan vòm xanh
Nghiêng sườn đông
Che mưa anh

Nghiêng sườn tây
Xòa bóng mát
Rợp trời thương
Màu xanh suốt

Em nghiêng hết
Về phương anh.

Thúy Bắc

Sợi tình yêu bất tử trong khói lửa chiến tranh

Trong bài thơ: Nước non ngàn dặm nhà thơ Tố Hữu có viết hai câu thơ: “Trường Sơn, Đông nắng Tây mưa/ Ai chưa đến đó thì chưa biết mình”. Quả thật là vậy, nhắc đến Trường Sơn huyền thoại là người ta nhớ về một thời đạn bom đầy ác liệt và anh hùng của dân tộc Việt Nam. Cái thời mà cả nước ra trận “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai” (Tố Hữu). Cũng từ nơi chiến trường khốc liệt đó, những vần thơ đã vút lên bất chấp cái chết bủa vây. Để rồi mãi mãi trường tồn cùng với thời gian. Một trong những bài thơ để lại nhiều dư âm trong lòng độc giả là bài thơ “Sợi nhớ sợi thương” của nữ sĩ Thúy Bắc - em gái của hai nhà phê bình nổi tiếng của văn học Việt Nam thế kỷ XX - Hoài Thanh và Hoài Chân.
Bài thơ ra đời năm 1973, nằm trong nền thơ ca kháng chiến chống Mỹ. Đây là một trong những bài thơ khá độc đáo về hình thức, kết cấu của thơ ca Việt Nam thời kì lúc bấy giờ. Toàn bộ bài thơ chỉ có 66 từ, mỗi câu 3 tiếng, 2 câu hình thành một khổ, cách gieo vần hầu như không theo một niêm luật nào cả, vừa như có vần lại vừa như không. Ấy thế nhưng bài thơ lại có sức lôi cuốn rất lớn đối với độc giả bởi âm điệu ngọt ngào và nội dung trữ tình sâu lắng. Bài thơ được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc và nó nhanh chóng ăn sâu bám rễ vào tâm hồn những người yêu thơ nhạc. Mỗi khi lời thơ được cất lên đều khiến cho lòng người xúc động bồi hồi xao xuyến. Toàn bộ bài thơ không có từ ngữ nào nói đến chiến tranh, đến bom rơi đạn nổ, chỉ có những câu thơ gợi lên sự gian khổ của núi rừng Trường Sơn, “bên nắng đốt”, “bên mưa quây”. Nhưng chủ ý của tác giả viết về gian khổ của cuộc chiến ở rừng Trường Sơn không phải để “ôn nghèo, kể khổ”. Giữa cái gian nan, vất vả đó tình yêu đã cất cánh bay lên nồng nàn đầy lãng mạn, trong sáng và lạc quan đến thần kỳ, huyền thoại, như chưa bao giờ có cuộc chiến tranh nào đã và đang xảy ra.
Trên tuyến đường Trường Sơn ngày ấy không chỉ có những anh bộ đội dũng cảm can trường mà còn phải kể đến sự góp mặt của những cô gái Thanh niên xung phong chân yếu tay mềm nhưng cũng can trường gan dạ không thua các đấng nam nhi. Và những mối tình giữa các cô gái TNXP với các anh bộ đội như một tứ thơ vút lên trên khói lửa chiến tranh. Nhà thơ Thúy Bắc đã cụ thể hóa nỗi nhớ của các cô gái TNXP thành đơn vị “sợi” nhỏ nhoi mà bền chặt. Từng “sợi thương” kết thành mái che rợp đầy nhung nhớ của những cô gái Trường Sơn từ bên Đông nắng cháy gửi sang phía Tây mịt mù mưa gió cho người yêu trên dặm dài chiến đấu. Vô vàn “sợi nhớ” đan thành vòm xanh mát mong được che cho người yêu trên chặng đường hành quân. Đọc bài thơ người đọc có thể cảm nhận được tình yêu của những cô gái TNXP sao mà bao dung đến thế. Họ cũng phải hàng ngày đối mặt với cheo leo đồi dốc, với mưa rừng, thác lũ, nắng rát mặt, bom đạn kẻ thù cùng hàng trăm thứ gian khổ khác. Ấy thế nhưng họ lại chỉ lo lắng cho người mình yêu thương, chắt lọc hết ngọt ngào, ấm áp, dịu dàng để dành cho người ra trận.
Nhà thơ Thúy Bắc chỉ dùng một chữ “nghiêng” thôi mà diễn tả hết được cái nồng cháy của tình yêu ấy. Mỗi người lính, mỗi cô TNXP hàng ngày đều cận kề với cái chết, thế nhưng các cô vẫn lạc quan, yêu đời và dành nhiều tình cảm để “nghiêng hết/ về phương anh”. Từ “nghiêng” trở thành từ chủ đạo trong câu thơ và cũng là để kết thúc bài thơ. Chỉ có tình yêu “đúng nghĩa” của nó thì mới tạo ra được hàng trăm, hàng ngàn sợi nhớ, sợi thương như vậy. Một tình yêu trong sáng, thủy chung đầy tình người và tình yêu quê hương đất nước.

Như Mai