Tốc độ:
1x
(QK7 Online) - Trong chiến tranh hiện đại, xe tăng vẫn là nắm đấm thép chủ lực trên chiến trường; với khả năng cơ động cao, hỏa lực mạnh và hệ thống điều khiển hỏa lực tiên tiến, cho phép tác chiến bất kể ngày đêm. Đây là thứ vũ khí quan trọng để giành được một chiến thắng thuyết phục. Đối với các giới chức lãnh đạo quân đội Ấn Độ, điều này càng được thể hiện rõ, khi họ liên tục có những đầu tư để tăng cường khả năng chiến đấu của lực lượng xe tăng.
Hiện nay, các lực lượng tăng - thiết giáp của Lục quân Ấn Độ (SW) có trong biên chế khoảng 3.700 xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT); trong đó phần lớn là xe tăng T-72 và T-90 (đều có nguồn gốc từ Liên Xô - trước kia và Nga - hiện nay). Lực lượng xe tăng này được biên chế thành 3 sư đoàn và 8 lữ đoàn tăng - thiết giáp độc lập (tương đương 65 trung đoàn xe tăng). Đây là một con số thực sự ấn tượng.
Hiện nay, các lực lượng tăng - thiết giáp của Lục quân Ấn Độ (SW) có trong biên chế khoảng 3.700 xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT); trong đó phần lớn là xe tăng T-72 và T-90 (đều có nguồn gốc từ Liên Xô - trước kia và Nga - hiện nay). Lực lượng xe tăng này được biên chế thành 3 sư đoàn và 8 lữ đoàn tăng - thiết giáp độc lập (tương đương 65 trung đoàn xe tăng). Đây là một con số thực sự ấn tượng.
Xe tăng T-72M1 Adjaya (AJEYA), xương sống của lực lượng xe tăng Ấn Độ
Tuy nhiên, hơn một nửa số xe tăng của Ấn Độ (khoảng 2.000 xe) không phải là loại T-72M1 Adjaya (phiên bản T-72 do Ấn Độ sản xuất); trong khi đó số lượng xe tăng T-90S trong biên chế của Lục quân Ấn Độ chỉ có hơn 900 chiếc. Còn phiên bản xe tăng nội địa Arjun Mark II, sau 37 năm phát triển thì vẫn chưa rõ tương lai cũng như số lượng biên chế trong quân đội Ấn Độ.
Phiên bản xe tăng T-72M1 Adjaya được sản xuất và lắp ráp tại một nhà máy ở Avadi - Ấn Độ. Những chiếc xe tăng đầu tiên được lắp ráp từ phụ tùng do Liên Xô cung cấp. Sau đó, Ấn Độ đã tiến hành nội địa hóa dòng tăng này nên tới 97%.
Kể từ khi chiếc T-72M1 lần đầu lăn bánh ra khỏi dây chuyền nhà máy này năm 1987 và ngừng sản xuất chiếc cuối cùng vào tháng 3/1994; tổng cộng đã có 1.500 chiếc được sản xuất và lắp ráp trên các dây chuyền của nhà máy Avadi.
Nỗ lực tìm kiếm loại xe tăng mới
Đứng trước yêu cầu của cuộc chiến tương lai, một vài năm trở lại đây, quân đội Ấn Độ đã tiến hành hiện đại hóa lực lượng xe tăng của mình trên tất cả các tiêu chí: Khả năng cơ động, khả năng tự bảo vệ và hỏa lực, bao gồm tăng khả năng bắn trúng mục tiêu ngay từ phát bắn đầu tiên. Tuy nhiên, trong tương lai gần, theo đánh giá của giới chức lãnh đạo quân đội Ấn Độ, lực lượng xe tăng của họ vẫn sẽ không đáp ứng các yêu cầu của cuộc chiến tranh hiện đại; kể cả số xe tăng này được tiến hành hiện đại hóa theo chuẩn mới nhất.
Phiên bản xe tăng T-72M1 Adjaya được sản xuất và lắp ráp tại một nhà máy ở Avadi - Ấn Độ. Những chiếc xe tăng đầu tiên được lắp ráp từ phụ tùng do Liên Xô cung cấp. Sau đó, Ấn Độ đã tiến hành nội địa hóa dòng tăng này nên tới 97%.
Kể từ khi chiếc T-72M1 lần đầu lăn bánh ra khỏi dây chuyền nhà máy này năm 1987 và ngừng sản xuất chiếc cuối cùng vào tháng 3/1994; tổng cộng đã có 1.500 chiếc được sản xuất và lắp ráp trên các dây chuyền của nhà máy Avadi.
Nỗ lực tìm kiếm loại xe tăng mới
Đứng trước yêu cầu của cuộc chiến tương lai, một vài năm trở lại đây, quân đội Ấn Độ đã tiến hành hiện đại hóa lực lượng xe tăng của mình trên tất cả các tiêu chí: Khả năng cơ động, khả năng tự bảo vệ và hỏa lực, bao gồm tăng khả năng bắn trúng mục tiêu ngay từ phát bắn đầu tiên. Tuy nhiên, trong tương lai gần, theo đánh giá của giới chức lãnh đạo quân đội Ấn Độ, lực lượng xe tăng của họ vẫn sẽ không đáp ứng các yêu cầu của cuộc chiến tranh hiện đại; kể cả số xe tăng này được tiến hành hiện đại hóa theo chuẩn mới nhất.
Xe tăng nội địa Arjun của Ấn Độ
Rút kinh nghiệm từ việc phát triển MBT nội địa Arjun, sau gần 40 năm, nhưng hiện tại Ấn Độ vẫn đang vật lộn để khắc phục các lỗi. Một điều khá hài hước là, mặc dù chưa đưa vào sử dụng, nhưng MBT Arjun đã bị lạc hậu; đứa con đẻ nhiều kỳ vọng này không nhận được sự ủng hộ ngay trong giới chức quân sự Ấn Độ.
Cách duy nhất hiện nay, theo giới chức lãnh đạo quân đội Ấn Độ đó là dừng hoàn toàn ý định nâng cấp những chiếc T-72M1 hiện có trong biên chế. Đồng thời ngừng mua xe tăng T-90MS của Nga, để giành toàn bộ kinh phí thuê các nhà thầu nước ngoài phát triển một mẫu xe tăng riêng cho quân đội Ấn Độ. Thực hiện đúng đường lối của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi: "Make in India" (Sản xuất ở Ấn Độ).
Theo quan điểm trên, trong tháng 6/2015, Bộ Quốc phòng Ấn Độ đã phát hành bộ hồ sơ mời thầu "Chương trình phát triển mẫu xe tăng thế hệ mới cho quân đội Ấn Độ - Future Ready Combat Vehicle (FRCV)". Trong đó điều kiện tiên quyết là phải được chế tạo tại Ấn Độ, hoặc được nội địa hóa tối đa, để nhanh chóng thay thế cho những chiếc MBT T-72M1 đã sắp hết niên hạn khai thác, sử dụng. Dự kiến những chiếc MBT mới này sẽ được đưa vào sử dụng từ năm 2025 đến năm 2027.
Khung sườn những mẫu xe tăng mới này sẽ được chọn làm cơ sở để chế tạo 10 mẫu xe khác như xe cứu kéo-sửa chữa bọc thép, xe công binh chiến đấu, xe tăng bắc cầu và xe rà phá mìn; khung gầm cho các loại pháo tự hành trong tương lai…
Việc thực hiện chương trình FRCV được thực hiện theo ba giai đoạn: thiết kế, chế thử, sản xuất hàng loạt. Hiện nay giai đoạn phát hồ sơ mời thầu để lựa chọn mẫu thiết kế đã bắt đầu từ ngày 31/7/2015; nhưng đến thời điểm hiện tại, chưa mẫu thiết kế của công ty nào được Bộ Quốc phòng Ấn Độ chấp nhận.
Tuy nhiên, niên hạn sử dụng của những chiếc MBT T-72M1, xương sống của lực lượng xe tăng Ấn Độ đã gần hết; do đó ngày 8/11/2017 vừa qua, Bộ Quốc phòng Ấn Độ tiếp tục một lần nữa công bố hồ sơ mời thầu gồm 40 trang mô tả chi tiết phiên bản xe tăng tương lai của quân đội Ấn Độ.
Trong phần đầu của hồ sơ mời thầu, Bộ Quốc phòng Ấn Độ dự định mua khoảng 1.770 xe chiến đấu bọc thép với các cấu hình khác nhau (như trong tài liệu gốc), hợp đồng 10 năm để chuyển giao hoàn toàn công nghệ, các dịch vụ sau bán hàng có kỳ hạn từ 40-50 năm bao gồm đào tạo nhân lực, cung cấp các thiết bị mô phỏng và hỗ trợ bảo trì trong suốt vòng đời của xe tăng. Đặc biệt đề cập chi tiết thực hiện về chuyển giao công nghệ.
Yêu cầu xe tăng thế hệ mới của Quân đội Ấn Độ
Thứ nhất, mẫu MBT thế hệ mới của quân đội Ấn Độ theo yêu cầu phải có tính cơ động cao trên các loại địa hình của Ấn Độ (vùng cao nguyên, sa mạc, đồng bằng, thung lũng, đất lầy...). Xe phải có khả năng tiến hành các hoạt động chiến đấu bất kỳ điều kiện thời tiết nào, trong các môi trường chiến thuật khác nhau.
Thứ hai, yêu cầu về khối lượng của xe tăng trong khoảng 42,5-57,5 tấn; có hình dáng thấp. Kích thước và trọng lượng của xe phải có khả năng vận chuyển trên các đường cao tốc, hệ thống đường sắt, đường biển, đường sông và đường hàng không.
Vỏ giáp bảo vệ có độ dày tương ứng giáp thép đồng nhất (RHA) có khả năng chống lại đạn động năng (KE) như sau: Tháp pháo: 880-900 mm tùy từng vị trí, thân trước xe: 560-590 mm. Phần thân dưới phía trước xe: 580–650 mm. Chống lại đạn nổ lõm (HE): Tháp pháo : 1.310–1.620 mm, thân trước xe: 510-1.050 mm. Phần thân dưới phía trước xe: 800–970 mm.
Thứ ba, yêu cầu về hệ thống vũ khí của xe tăng bao gồm: Vũ khí phải đảm bảo tiêu diệt được bất kỳ mục tiêu nào, bao gồm cả những mục tiêu di động và cố định. Đồng thời pháo chính phải có khả năng phóng được tên lửa chống tăng qua nòng, tên lửa này khi cần thiết có thể tiêu diệt được máy bay và trực thăng bay thấp.
Pháo trang bị trên xe là loại pháo nòng trơn, có cỡ nòng 120 hoặc 125 mm, có tốc độ bắn không dưới 6-8 phát/phút, cơ số đạn ít nhất là 40 viên; tên lửa chống tăng có khả năng xuyên 1.000 mm thép đồng nhất, cự ly bắn của tên lửa không dưới 5.000 m.
Về vũ khí phụ gồm một súng máy đồng trục 7,62 mm có tầm bắn hiệu quả trong phạm vi 1.000 m; cơ số đạn ít nhất là 2.000 viên. Súng máy hạng nặng 12,7mm được điều khiển từ xa, có thể tiêu diệt mục tiêu trên mặt đất trong tầm bắn hiệu quả 1.500 m; mục tiêu trên không là 2.000 m; cơ số đạn là 800 viên.
Hệ thống kiểm soát hỏa lực phải đảm bảo mức chính xác cho phát bắn đầu tiên với xác suất trung mục tiêu là 0,9. Hệ thống quan sát ảnh nhiệt phải đảm bảo phát hiện ra mục tiêu là xe tăng trong cự ly 5.000 m trong điều kiện trời mờ; 3.500 m vào ban đêm. Tất cả các hệ thống trong xe có thể hoạt động trong khoảng nhiệt độ từ -30 đến +50 độ C.
Dự trữ hành trình của xe tăng trên mọi địa hình không dưới 300 km, trên đường cao tốc - ít nhất 500 km. Ngoài ra còn có các yêu cầu về bảo vệ, thiết bị thông tin liên lạc, khắc phục chướng ngại vật...
Các nhà thầu tiềm năng phải có ý kiến phản hồi về Bộ Quốc phòng Ấn Độ trước ngày 20/12/2017. Tuy nhiên theo yêu cầu của gói thầu, có thể rất ít nhà thầu đáp ứng được yêu cầu của Bộ Quốc phòng Ấn Độ.
Khó thoát khỏi phụ thuộc vào Nga
Từ kinh nghiệm Ấn Độ tự lực phát triển các mẫu vũ khí cho thấy, yêu cầu đặt ra của họ rất lớn, nhưng thực tế kết quả thu về rất hạn chế. Có thể kể ra ở đây như mẫu máy bay tiêm kích chiến đấu Tejas, xe tăng Arjun, tên lửa phòng không và đến cả vũ khí đơn giản nhất như súng bộ binh. Tính từ khi triển khai dự án đến mẫu chế thử thời gian thường kéo dài, dẫn đến vũ khí khi chưa đưa vào biên chế đã bị lạc hậu. Lý do chủ yếu dẫn tới những chậm chễ như vậy là do nền tảng công nghiệp của Ấn Độ mới ở gần cấp độ của các quốc gia tiên tiến, và nước này có thể phải mất thêm vài thập kỷ nữa mới bắt kịp được.
Cách duy nhất hiện nay, theo giới chức lãnh đạo quân đội Ấn Độ đó là dừng hoàn toàn ý định nâng cấp những chiếc T-72M1 hiện có trong biên chế. Đồng thời ngừng mua xe tăng T-90MS của Nga, để giành toàn bộ kinh phí thuê các nhà thầu nước ngoài phát triển một mẫu xe tăng riêng cho quân đội Ấn Độ. Thực hiện đúng đường lối của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi: "Make in India" (Sản xuất ở Ấn Độ).
Theo quan điểm trên, trong tháng 6/2015, Bộ Quốc phòng Ấn Độ đã phát hành bộ hồ sơ mời thầu "Chương trình phát triển mẫu xe tăng thế hệ mới cho quân đội Ấn Độ - Future Ready Combat Vehicle (FRCV)". Trong đó điều kiện tiên quyết là phải được chế tạo tại Ấn Độ, hoặc được nội địa hóa tối đa, để nhanh chóng thay thế cho những chiếc MBT T-72M1 đã sắp hết niên hạn khai thác, sử dụng. Dự kiến những chiếc MBT mới này sẽ được đưa vào sử dụng từ năm 2025 đến năm 2027.
Khung sườn những mẫu xe tăng mới này sẽ được chọn làm cơ sở để chế tạo 10 mẫu xe khác như xe cứu kéo-sửa chữa bọc thép, xe công binh chiến đấu, xe tăng bắc cầu và xe rà phá mìn; khung gầm cho các loại pháo tự hành trong tương lai…
Việc thực hiện chương trình FRCV được thực hiện theo ba giai đoạn: thiết kế, chế thử, sản xuất hàng loạt. Hiện nay giai đoạn phát hồ sơ mời thầu để lựa chọn mẫu thiết kế đã bắt đầu từ ngày 31/7/2015; nhưng đến thời điểm hiện tại, chưa mẫu thiết kế của công ty nào được Bộ Quốc phòng Ấn Độ chấp nhận.
Tuy nhiên, niên hạn sử dụng của những chiếc MBT T-72M1, xương sống của lực lượng xe tăng Ấn Độ đã gần hết; do đó ngày 8/11/2017 vừa qua, Bộ Quốc phòng Ấn Độ tiếp tục một lần nữa công bố hồ sơ mời thầu gồm 40 trang mô tả chi tiết phiên bản xe tăng tương lai của quân đội Ấn Độ.
Trong phần đầu của hồ sơ mời thầu, Bộ Quốc phòng Ấn Độ dự định mua khoảng 1.770 xe chiến đấu bọc thép với các cấu hình khác nhau (như trong tài liệu gốc), hợp đồng 10 năm để chuyển giao hoàn toàn công nghệ, các dịch vụ sau bán hàng có kỳ hạn từ 40-50 năm bao gồm đào tạo nhân lực, cung cấp các thiết bị mô phỏng và hỗ trợ bảo trì trong suốt vòng đời của xe tăng. Đặc biệt đề cập chi tiết thực hiện về chuyển giao công nghệ.
Yêu cầu xe tăng thế hệ mới của Quân đội Ấn Độ
Thứ nhất, mẫu MBT thế hệ mới của quân đội Ấn Độ theo yêu cầu phải có tính cơ động cao trên các loại địa hình của Ấn Độ (vùng cao nguyên, sa mạc, đồng bằng, thung lũng, đất lầy...). Xe phải có khả năng tiến hành các hoạt động chiến đấu bất kỳ điều kiện thời tiết nào, trong các môi trường chiến thuật khác nhau.
Thứ hai, yêu cầu về khối lượng của xe tăng trong khoảng 42,5-57,5 tấn; có hình dáng thấp. Kích thước và trọng lượng của xe phải có khả năng vận chuyển trên các đường cao tốc, hệ thống đường sắt, đường biển, đường sông và đường hàng không.
Vỏ giáp bảo vệ có độ dày tương ứng giáp thép đồng nhất (RHA) có khả năng chống lại đạn động năng (KE) như sau: Tháp pháo: 880-900 mm tùy từng vị trí, thân trước xe: 560-590 mm. Phần thân dưới phía trước xe: 580–650 mm. Chống lại đạn nổ lõm (HE): Tháp pháo : 1.310–1.620 mm, thân trước xe: 510-1.050 mm. Phần thân dưới phía trước xe: 800–970 mm.
Thứ ba, yêu cầu về hệ thống vũ khí của xe tăng bao gồm: Vũ khí phải đảm bảo tiêu diệt được bất kỳ mục tiêu nào, bao gồm cả những mục tiêu di động và cố định. Đồng thời pháo chính phải có khả năng phóng được tên lửa chống tăng qua nòng, tên lửa này khi cần thiết có thể tiêu diệt được máy bay và trực thăng bay thấp.
Pháo trang bị trên xe là loại pháo nòng trơn, có cỡ nòng 120 hoặc 125 mm, có tốc độ bắn không dưới 6-8 phát/phút, cơ số đạn ít nhất là 40 viên; tên lửa chống tăng có khả năng xuyên 1.000 mm thép đồng nhất, cự ly bắn của tên lửa không dưới 5.000 m.
Về vũ khí phụ gồm một súng máy đồng trục 7,62 mm có tầm bắn hiệu quả trong phạm vi 1.000 m; cơ số đạn ít nhất là 2.000 viên. Súng máy hạng nặng 12,7mm được điều khiển từ xa, có thể tiêu diệt mục tiêu trên mặt đất trong tầm bắn hiệu quả 1.500 m; mục tiêu trên không là 2.000 m; cơ số đạn là 800 viên.
Hệ thống kiểm soát hỏa lực phải đảm bảo mức chính xác cho phát bắn đầu tiên với xác suất trung mục tiêu là 0,9. Hệ thống quan sát ảnh nhiệt phải đảm bảo phát hiện ra mục tiêu là xe tăng trong cự ly 5.000 m trong điều kiện trời mờ; 3.500 m vào ban đêm. Tất cả các hệ thống trong xe có thể hoạt động trong khoảng nhiệt độ từ -30 đến +50 độ C.
Dự trữ hành trình của xe tăng trên mọi địa hình không dưới 300 km, trên đường cao tốc - ít nhất 500 km. Ngoài ra còn có các yêu cầu về bảo vệ, thiết bị thông tin liên lạc, khắc phục chướng ngại vật...
Các nhà thầu tiềm năng phải có ý kiến phản hồi về Bộ Quốc phòng Ấn Độ trước ngày 20/12/2017. Tuy nhiên theo yêu cầu của gói thầu, có thể rất ít nhà thầu đáp ứng được yêu cầu của Bộ Quốc phòng Ấn Độ.
Khó thoát khỏi phụ thuộc vào Nga
Từ kinh nghiệm Ấn Độ tự lực phát triển các mẫu vũ khí cho thấy, yêu cầu đặt ra của họ rất lớn, nhưng thực tế kết quả thu về rất hạn chế. Có thể kể ra ở đây như mẫu máy bay tiêm kích chiến đấu Tejas, xe tăng Arjun, tên lửa phòng không và đến cả vũ khí đơn giản nhất như súng bộ binh. Tính từ khi triển khai dự án đến mẫu chế thử thời gian thường kéo dài, dẫn đến vũ khí khi chưa đưa vào biên chế đã bị lạc hậu. Lý do chủ yếu dẫn tới những chậm chễ như vậy là do nền tảng công nghiệp của Ấn Độ mới ở gần cấp độ của các quốc gia tiên tiến, và nước này có thể phải mất thêm vài thập kỷ nữa mới bắt kịp được.
Xe tăng T90S của Ấn Độ
Có lẽ rút kinh nghiệm từ những thất bại của chương trình phát triển vũ khí "tự lực cánh sinh" và bài học từ việc thành công trong liên doanh sản xuất tên lửa chống hạm BrahMos giữa Ấn Độ và Nga đã cho các nhà lãnh đạo Ấn Độ thấy, cách làm tốt nhất là thuê các nhà thầu nước ngoài thiết kế và sản xuất tại Ấn Độ
Theo gói thầu FRCV mà Bộ Quốc phòng Ấn Độ đưa ra thì chắc có lẽ không nhà thầu quốc phòng trên thế giới có thể đáp ứng, ngoại trừ Nga với phiên bản xe tăng hiện đại nhất của họ hiện nay đó là xe tăng mới T-14 Armata. Và lẽ tất nhiên đây sẽ là một phiên bản "đơn giản hóa"; bởi vì xe tăng T-14 Armata vẫn chưa hoàn thiện thiết kế và biên chế hàng loạt trong quân đội Nga.
Nhưng nếu điều này được quân đội Ấn Độ chấp nhận, thì sau xe tăng T-72, T-90 và trong tương lai; khả năng lực lượng tăng của Ấn Độ vẫn tiếp tục phụ thuộc vào nguồn cung cấp từ Nga.
Việc phụ thuộc vào nhập khẩu vũ khí sẽ ngăn cản sự phát triển của ngành công nghiệp quốc phòng trong nước, đây là điều không phải bàn cãi; nhưng nó cũng minh chứng một điều là ngành công nghiệp quốc phòng Ấn Độ phần lớn đã thất bại trong việc chế tạo ra các loại vũ khí nội địa, có khả năng cạnh tranh ngay trên sân nhà của mình.
Theo gói thầu FRCV mà Bộ Quốc phòng Ấn Độ đưa ra thì chắc có lẽ không nhà thầu quốc phòng trên thế giới có thể đáp ứng, ngoại trừ Nga với phiên bản xe tăng hiện đại nhất của họ hiện nay đó là xe tăng mới T-14 Armata. Và lẽ tất nhiên đây sẽ là một phiên bản "đơn giản hóa"; bởi vì xe tăng T-14 Armata vẫn chưa hoàn thiện thiết kế và biên chế hàng loạt trong quân đội Nga.
Nhưng nếu điều này được quân đội Ấn Độ chấp nhận, thì sau xe tăng T-72, T-90 và trong tương lai; khả năng lực lượng tăng của Ấn Độ vẫn tiếp tục phụ thuộc vào nguồn cung cấp từ Nga.
Việc phụ thuộc vào nhập khẩu vũ khí sẽ ngăn cản sự phát triển của ngành công nghiệp quốc phòng trong nước, đây là điều không phải bàn cãi; nhưng nó cũng minh chứng một điều là ngành công nghiệp quốc phòng Ấn Độ phần lớn đã thất bại trong việc chế tạo ra các loại vũ khí nội địa, có khả năng cạnh tranh ngay trên sân nhà của mình.
Trịnh Ngọc Tiến
Trường Đại học Chính trị
Trường Đại học Chính trị
