Tốc độ:
1x
Theo ông Nguyễn Văn Đính, điều quan trọng nhất của Đề án 1 triệu căn không chỉ nằm ở chỉ tiêu số lượng, mà còn ở cách nhà ở xã hội trở thành một phân khúc phát triển có chiến lược, gắn chặt với an sinh xã hội.
Từ “cơn khát” nhà ở giá rẻ đến quyết sách triệu căn hộ
Trong bức tranh nhà ở Việt Nam nhiều năm qua, nghịch lý lớn nhất chính là nguồn cung phân khúc cao cấp thừa, trong khi nhà ở vừa túi tiền lại vắng bóng. Theo dữ liệu của Viện nghiên cứu VARS IRE, năm 2018, cả nước ghi nhận gần 180.000 sản phẩm nhà ở mới. Thế nhưng chỉ sau 4 năm, con số này tụt xuống còn hơn 48.000 căn vào năm 2022 – mức giảm kỷ lục.
Đáng nói hơn, cơ cấu sản phẩm ngày càng lệch pha. Nếu như năm 2019, nhà ở bình dân (dưới 25 triệu đồng/m2) và trung cấp (25 – 50 triệu đồng/m2) lần lượt chiếm 19% và 33% tổng nguồn cung, thì đến năm 2024, hai phân khúc này chỉ còn 7% và 19%. Ở Hà Nội và TP.HCM (cũ) – nơi nhu cầu thực cao nhất, phân khúc bình dân gần như biến mất hoàn toàn từ năm 2023.
Ông Nguyễn Văn Đính nhận định: “Đó là thời kỳ mà hàng triệu công nhân, người lao động đô thị và người thu nhập thấp gần như không có cơ hội tiếp cận nhà ở. Đây là một trong những điểm nghẽn lớn nhất khiến thị trường bất động sản mất cân bằng”.
Trước thực trạng đó, tháng 4/2023, Chính phủ ban hành Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021–2030. Theo ông Đính, quyết định này mang tính “giải cứu” thị trường, vừa cấp bách để giải tỏa nhu cầu, vừa chiến lược để thiết lập lại cấu trúc cung – cầu.
Những con số “bứt phá” sau gần 3 năm triển khai
Nếu trước năm 2023, nhà ở xã hội chỉ dừng ở vài dự án nhỏ lẻ, thì đến nay, bức tranh đã hoàn toàn khác. Số liệu Bộ Xây dựng cho thấy: 692 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai trên cả nước, với quy mô hơn 633.000 căn hộ.
Việt Nam không chỉ hoàn thành mục tiêu 100.000 căn trong năm 2025, mà còn có cơ hội hiện thực hóa giấc mơ 1 triệu căn hộ an cư cho người thu nhập thấp vào năm 2030.
Trong đó, 146 dự án đã hoàn thành (hơn 103.000 căn), 144 dự án đang triển khai (127.000 căn), và 402 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư (hơn 400.000 căn).
Như vậy, chỉ sau chưa đầy 3 năm, tổng số dự án đã hoàn thành, khởi công hoặc phê duyệt chủ trương đã đạt gần 60% mục tiêu 1 triệu căn.
Đặc biệt, 7 tháng đầu năm 2025, cả nước hoàn thành 36.862 căn hộ xã hội – bằng hơn 80% kết quả của cả năm 2024 và gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Hiện đã có 9/31 địa phương được giao chỉ tiêu có khả năng hoàn thành hoặc vượt kế hoạch năm 2025.
Ông Nguyễn Văn Đính phân tích: “Đây là tốc độ chưa từng có trong lịch sử phát triển phân khúc này. Nếu duy trì đà hiện tại, chúng ta hoàn toàn có cơ sở để đạt mục tiêu 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025, qua đó tạo đà cho hành trình cán mốc 1 triệu căn vào năm 2030”.
Dù ghi nhận bước tiến vượt bậc, ông Đính nhấn mạnh rằng thị trường nhà ở xã hội vẫn đối diện nhiều thách thức cần được tháo gỡ đồng bộ.
Thứ nhất là quỹ đất. Nhiều địa phương vẫn bố trí quỹ đất ở những vị trí xa trung tâm, thiếu kết nối hạ tầng và dịch vụ thiết yếu. Điều này khiến dự án khó thu hút cư dân, không đạt được mục tiêu an sinh. VARS cho rằng cần rà soát toàn bộ các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị từ 2ha trở lên để làm rõ nghĩa vụ dành 20% quỹ đất cho nhà ở xã hội.
Thứ hai là công tác khảo sát nhu cầu. Theo ông Đính, vẫn tồn tại nghịch lý “vừa thiếu, vừa ế”. Nhiều dự án mở bán nhưng không hấp dẫn người mua do vị trí bất tiện hoặc thủ tục xét duyệt phức tạp. “Cần nghiên cứu cơ chế khảo sát chuyên nghiệp, thậm chí giao cho đơn vị nghiên cứu thị trường độc lập thực hiện để đảm bảo tính khách quan,” ông đề xuất.
Thứ ba là khả năng tiếp cận thông tin. Chi phí marketing cho dự án nhà ở xã hội hiện bị khống chế ở mức 2%, quá thấp so với nhu cầu thực tế. Điều này khiến nhiều đối tượng thụ hưởng không biết đến các dự án phù hợp. Ông Đính kiến nghị điều chỉnh quy định linh hoạt, vừa đảm bảo minh bạch, vừa giúp doanh nghiệp đủ nguồn lực truyền thông đến đúng nhóm người cần.
Cuối cùng là nguy cơ đầu cơ, chuyển nhượng trái phép. Thực tế cho thấy một số trường hợp mua nhà ở xã hội không phải để ở mà để sang nhượng, gây méo mó thị trường. Chủ tịch VARS kiến nghị, sau thời gian sở hữu tối thiểu 5 năm, việc chuyển nhượng phải ưu tiên cho đối tượng đủ điều kiện; nếu chuyển nhượng cho đối tượng ngoài diện chính sách, chủ sở hữu phải hoàn trả các ưu đãi đã hưởng.
Theo ông Nguyễn Văn Đính, điều quan trọng nhất của Đề án 1 triệu căn không chỉ nằm ở chỉ tiêu số lượng, mà còn ở cách nhà ở xã hội trở thành một phân khúc phát triển có chiến lược, gắn chặt với an sinh xã hội và sự bền vững của thị trường bất động sản.
Ông nhấn mạnh: “Sự quyết liệt từ Trung ương tới địa phương, cùng sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp, đang tạo ra sự thay đổi căn bản. Nhà ở xã hội không còn là câu chuyện lẻ tẻ, mà đang trở thành một trong những động lực tái cấu trúc thị trường bất động sản, hướng đến sự công bằng, minh bạch và bền vững hơn.”
Trong bối cảnh nguồn cung toàn thị trường vẫn đang phục hồi chậm, việc phân khúc nhà ở xã hội “bứt tốc” chính là điểm sáng hiếm hoi. Nếu tiếp tục duy trì đà này, Việt Nam không chỉ hoàn thành mục tiêu 100.000 căn trong năm 2025, mà còn có cơ hội hiện thực hóa giấc mơ 1 triệu căn hộ an cư cho người thu nhập thấp vào năm 2030.
Tâm An
