Anh vẫn luôn khẳng định trong bất luận điều kiện nào: Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trong đó Quân đội là lực lượng nòng cốt; phải kiên quyết bảo vệ môi trường hoà bình ổn định; phải giải quyết mọi vấn đề phức tạp bằng biện pháp hoà bình. Cần bảo vệ hoà bình vững chắc để đất nước có điều kiện ổn định và phát triển. Những lần tháp tùng cùng anh đi dự các diễn đàn đa phương, song phương, anh làm việc không mệt mỏi; ngay thời gian ngồi trên máy bay, mặc dù nội dung phát biểu trên diễn đàn quốc tế đã được thông qua kỹ càng, anh vẫn đặt ra nhiều tình huống và trao đổi với tôi để cùng thảo luận, định ra những giải pháp chủ động xử lý.
Nhớ ngày tháp tùng Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng sang thăm và làm việc tại trụ sở EU theo lời mời của Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng EU – một tổ chức của Liên minh Châu Âu được đặt ở Brúc Xen (Bỉ); diễn đàn của các quan chức quốc phòng EU. Nơi chúng ta từ trước tới nay chưa tìm được cơ hội để thâm nhập toàn diện. Với tài năng đối ngoại, khả năng thu phục, lần đầu tiên anh là đại diện cho Việt Nam được trân trọng mời phát biểu. Với tâm thế của một đất nước đang hội nhập, anh đã để lại ấn tượng tốt đẹp, sự khâm phục của bè bạn quốc tế. Đối ngoại quốc phòng đã mở ra trang mới về niềm tin chiến lược sâu rộng, toàn diện trong môi trường mới khối EU. Một năm sau, Thủ tướng Việt Nam chính thức đến thăm.
Tại các diễn đàn đa phương, song phương với thái độ vừa kiên quyết, vừa mềm dẻo, đối ngoại quốc phòng Việt Nam đã tạo nên hiệu ứng tích cực trong mối quan hệ quốc tế “gác lại quá khứ hướng tới tương lai”. Khi tham gia trong đoàn cấp cao của Đảng sang thăm Hoa Kỳ, anh đã tham mưu nhiều vấn đề hệ trọng để Tổng Bí thư trao đổi với Hoa Kỳ những kế sách rõ ràng, linh hoạt nhưng vẫn giữ được vị thế của Việt Nam, một đất nước đã từng đánh Mỹ xâm lược nay là bạn bè đối tác chiến lược toàn diện. Và chính anh là người đề xướng và tổ chức diễn đàn ADMM (+). Đến bây giờ, uy tín vị thế ASEAN với các nước lớn ngày càng mở rộng và phát triển. Trong đó, sự đóng góp của Việt Nam vô cùng to lớn.
Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh phát biểu chỉ đạo tại buổi kiểm tra công tác chuẩn bị Giao lưu Hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam-Campuchia lần thứ nhất và kiểm tra kết quả thực hiện nhiệm vụ hợp tác quốc tế, đối ngoại quốc phòng của Quân khu 7.
Anh ra đi bất ngờ quá, tiếc thương một vị tướng với tư duy chiến lược sâu rộng, sắc bén. Một nhà ngoại giao quốc phòng đa tài. Một người chỉ huy, một người anh gần gũi, thân thiết với bạn bè đồng đội. Anh là một “hiện tượng” trong thời điểm hiện nay. Anh đi thanh thản nhé. Những ý tưởng của anh về chiến lược bảo vệ Tổ quốc; những trang sách mà anh tin tưởng trao đổi, tôi hàng đêm còn đang viết dở. Tôi và đồng đội sẽ làm tiếp để tròn ước nguyện “Kính tặng bậc thầy mà Đảng ta, đất nước ta và chính riêng anh hằng kính trọng nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày sinh nhật của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam năm 2024”. Vĩnh biệt anh Năm – Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh.
Trung tướng, PGS.TS Nguyễn Đức Hải
Nguyên Viện trưởng viện Chiến lược Quốc phòng