Theo tính toán của Bộ Xây dựng, nhu cầu tiêu thụ xi măng trong năm 2025 sẽ tăng khoảng 2 - 3% so với năm 2024, đạt mức 95 - 100 triệu tấn. Trong đó, tiêu thụ nội địa dao động từ 60 - 65 triệu tấn, xuất khẩu dự kiến đạt khoảng 30 - 35 triệu tấn.

TS. Lương Đức Long, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) cho rằng, trong bối cảnh đầu tư công đang được Chính phủ thúc đẩy mạnh mẽ, nhất là đầu tư về hạ tầng giao thông, xây dựng, việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm xi măng vẫn có những tín hiệu tích cực.

Tuy nhiên, theo ông Long, sự tăng trưởng trong việc tiêu thụ xi măng sẽ thấy rõ hơn trong nửa cuối năm 2025.

Dự báo tiêu thụ xi măng sẽ tăng trong năm 2025

VNCA cho rằng, nhu cầu xi măng tại Việt Nam chưa đạt đỉnh, dự báo từ giờ đến năm 2031 sẽ đạt đỉnh. Như vậy việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm xi măng vẫn còn dư địa tăng trưởng.

Theo phân tích của ông Lương Đức Long, ngành xi măng đang vận hành theo đúng quy luật của kinh tế thị trường. Các nhà máy đầu tư sau có lợi thế về dây chuyền công nghệ hiện đại, công suất lớn, ứng dụng nhiều giải pháp giảm thiêu hao năng lượng vào sản xuất…, nhờ đó làm ra sản phẩm với giá thành thấp hơn, mang đến lợi thế cạnh tranh tốt hơn so với các dây chuyền sản xuất xi măng được đầu tư từ hàng chục năm trước đấy.

“Đây cũng là thời điểm thị trường sàng lọc các dây chuyền sản xuất cũ, lạc hậu, đem đến cơ hội thúc đẩy phát triển ngành xi măng hiện đại, tiên tiến hơn”, VNCA nhấn mạnh.

Đại diện VNCA cũng nêu kiến nghị cụ thể với Chính phủ đề nghị bỏ thuế xuất khẩu đối với sản phẩm chinker.

Dự báo lượng tiêu thụ xi măng dự kiến sẽ phục hồi mạnh nhờ các dự án giao thông được đẩy nhanh tiến độ. Cùng với đó, đã có đề xuất về việc xây dựng cầu cạn thay cho nền đường trong bối cảnh nguồn cung cát tại khu vực phía Nam chưa có dấu hiệu phục hồi.

Bộ Xây dựng cũng đã đề xuất giảm thuế xuất khẩu đối với các doanh nghiệp xi măng và Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính xem xét.

Trong trường hợp được triển khai, những đề xuất này có thể tác động tích cực tới sản lượng tiêu thụ xi măng năm 2025.

122 triệu tấn xi măng và bài toán dư thừa

Mới đây, Bộ Xây dựng có báo Thủ tướng về việc xử lý thông tin báo chí nêu về ngành xi măng vẫn chưa thể giải quyết được bài toán cung - cầu.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, hiện nay, cả nước đầu tư 92 dây chuyền, với tổng công suất trên 122 triệu tấn/năm.

Năm 2024, tổng sản lượng Xi măng và clinker tiêu thụ chỉ khoảng 95 triệu tấn, trong nước khoảng 65,3 triệu tấn và xuất khẩu khoảng 29,7 triệu tấn. Như vậy, các dây chuyền sản xuất xi măng chỉ hoạt động trung bình khoảng 77% tổng công suất thiết kế.

Bộ Xây dựng cho biết, từ năm 2011, việc đầu tư sản xuất xi măng thực hiện theo quy hoạch của Thủ tướng về phát triển công nghiệp xi măng Việt Nam giai đoạn 2021 - 2020 và định hướng 2030 tại quyết định số 1488 (viết tắt là Quy hoạch 1488).

Năm 2015 tiêu thụ 72,7 triệu tấn, bằng 98% so với quy hoạch; năm 2020 tiêu thụ 100,2 triệu tấn/năm, bằng 107% so với quy hoạch. Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay, nguồn cung xi măng tăng lên do Luật Quy hoạch 2017 bãi bỏ Quy hoạch 1488.

Việc đầu tư các dây chuyền xi măng theo cơ chế thị trường và được thực hiện theo pháp luật về đầu tư, thuộc thẩm quyền của UBND các tỉnh. Do đó, các địa phương đã chấp thuận chủ trương đầu tư 13 dây chuyền công nghệ hiện đại với tổng công suất thiết kế 35,3 triệu tấn mỗi năm.

Trước tình hình các nhà máy xi măng có xu thế tăng nhanh, Bộ Xây dựng trình Thủ tướng ban hành quyết định về chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021-2030, định hướng 2050, trong đó đưa ra lộ trình đầu tư các nhà máy Xi măng.

Cụ thể, tổng công suất thiết kế đến năm 2025 không vượt quá 125 triệu tấn/năm; đến năm 2030 không vượt quá 150 triệu tấn/năm.

Năm 2021, Bộ Xây dựng cũng có văn bản gửi UBND các địa phương yêu cầu trước khi xem xét, quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án sản xuất Xi măng cần cân nhắc tránh đầu tư tràn lan, dẫn đến cung vượt cầu, gây lãng phí nguồn lực xã hội.

Trước đó, tháng 6/2024, Thủ tướng đã chủ trì hội nghị nhằm tìm ra các biện pháp thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ Xi măng, sắt thép và vật liệu xây dựng và ban hành Chỉ thị về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, trong đó tập trung vào việc đẩy mạnh tiêu thụ trong nước.

Thúy Hà