(QK7 Online) - Cách đây 78 năm, hưởng ứng lời kêu gọi cứu nước của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn thể đồng bào ta hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phóng cho ta”, hơn 20 triệu đồng bào ta từ Bắc đến Nam đã tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám thành công.
Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ 14-8, một ngày sau khi Hội nghị toàn quốc (ở Tân Trào) của Đảng khai mạc. Từ ngày 14 đến 18, tổng khởi nghĩa giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng miền Bắc, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và các thị xã Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Hội An.
Ngày 17/8, ở Hà Nội, tổng hội viên chức chính quyền bù nhìn tổ chức một cuộc mít tinh lớn tại Quảng trường Nhà hát thành phố để ủng hộ chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim (thân Nhật). Khi bọn tay sai Nhật vừa tuyên bố khai mạc thì đội tuyên truyền xung phong Việt Minh nhảy lên giành lấy diễn đàn, cờ đỏ sao vàng đồng loạt phất lên. Cán bộ Việt Minh đã diễn thuyết báo tin cho đồng bào biết quân phiệt Nhật đã đầu hàng và giới thiệu chủ trương đường lối cứu nước của Việt Minh, kêu gọi Nhân dân đánh đổ chính quyền bù nhìn thân Nhật. Cuộc mít tinh đã biến thành cuộc biểu tình, tuần hành thị uy, bắt đầu từ Quảng trường Nhà hát thành phố và lan khắp nơi trên phố phường Hà Nội.
Đêm 17-8 Thành ủy họp, thấy cần thay đổi khẩu hiệu “Đánh đuổi giặc Nhật” bằng khẩu hiệu “Chống mọi sự hành động của đế quốc can thiệp vào công cuộc giành độc lập của dân tộc Việt Nam” và chủ trương không đánh vào các đồn trại của Nhật, mà dùng kế “địch vận”; ở ngoại thành sẽ khởi nghĩa vào ngày 18-8, ở nội thành sẽ khởi nghĩa ngày 19- 8 để có Nhân dân ngoại thành tiếp sức.
Ngày 18-8, hơn 3.000 công nhân biểu tình trước dinh Khâm sai. Tất cả tù chính trị còn bị giam ở Hỏa Lò cũng đấu tranh và được thả ra. Sáng ngày 19-8-1945, cả Thủ đô vùng dậy, dưới rừng cờ đỏ sao vàng, bừng bừng khí thế, lần lượt chiếm phủ Khâm sai, tòa thị chính, trại lính bảo an, sở cảnh sát và các công sở của chính quyền bù nhìn.
Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ 14-8, một ngày sau khi Hội nghị toàn quốc (ở Tân Trào) của Đảng khai mạc. Từ ngày 14 đến 18, tổng khởi nghĩa giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng miền Bắc, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và các thị xã Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Hội An.
Ngày 17/8, ở Hà Nội, tổng hội viên chức chính quyền bù nhìn tổ chức một cuộc mít tinh lớn tại Quảng trường Nhà hát thành phố để ủng hộ chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim (thân Nhật). Khi bọn tay sai Nhật vừa tuyên bố khai mạc thì đội tuyên truyền xung phong Việt Minh nhảy lên giành lấy diễn đàn, cờ đỏ sao vàng đồng loạt phất lên. Cán bộ Việt Minh đã diễn thuyết báo tin cho đồng bào biết quân phiệt Nhật đã đầu hàng và giới thiệu chủ trương đường lối cứu nước của Việt Minh, kêu gọi Nhân dân đánh đổ chính quyền bù nhìn thân Nhật. Cuộc mít tinh đã biến thành cuộc biểu tình, tuần hành thị uy, bắt đầu từ Quảng trường Nhà hát thành phố và lan khắp nơi trên phố phường Hà Nội.
Đêm 17-8 Thành ủy họp, thấy cần thay đổi khẩu hiệu “Đánh đuổi giặc Nhật” bằng khẩu hiệu “Chống mọi sự hành động của đế quốc can thiệp vào công cuộc giành độc lập của dân tộc Việt Nam” và chủ trương không đánh vào các đồn trại của Nhật, mà dùng kế “địch vận”; ở ngoại thành sẽ khởi nghĩa vào ngày 18-8, ở nội thành sẽ khởi nghĩa ngày 19- 8 để có Nhân dân ngoại thành tiếp sức.
Ngày 18-8, hơn 3.000 công nhân biểu tình trước dinh Khâm sai. Tất cả tù chính trị còn bị giam ở Hỏa Lò cũng đấu tranh và được thả ra. Sáng ngày 19-8-1945, cả Thủ đô vùng dậy, dưới rừng cờ đỏ sao vàng, bừng bừng khí thế, lần lượt chiếm phủ Khâm sai, tòa thị chính, trại lính bảo an, sở cảnh sát và các công sở của chính quyền bù nhìn.
Cuộc khởi nghĩa thành công ở Hà Nội ngày 19/8/1945
Cuộc khởi nghĩa thành công ở Hà Nội đã cổ vũ các nơi gấp rút nổi dậy giành chính quyền. Ở thành phố Huế, nơi đóng trụ sở của chính phủ Trần Trọng Kim, lực lượng Việt Minh đã có cơ sở mạnh trong các tổ chức của địch như tổ chức Thanh niên Phan Anh, các trại lính bảo an… Đêm 22-8, Việt Minh đã huy động Nhân dân, kêu gọi lính đứng về phía cách mạng và nộp súng lập công. Trong lúc Nhân dân các huyện kéo về tràn ngập thành phố, chia nhau chiếm các bộ, các sở, thì Thành bộ Việt Minh gửi thư cho vua Bảo Đại yêu cầu: Giao đội lính khố vàng bảo vệ hoàng cung cho chính quyền cách mạng với tất cả vũ khí. Báo cho Nhật là triều đình đã trao quyền bính cho Việt Minh. Điện cho các tỉnh trưởng, bảo phải giao quyền cho Việt Minh. Và hứa sẽ bảo đảm an toàn tính mạng và quyền công dân cho Bảo Đại.
Nhận được “tối hậu thư”, nhà vua đã chấp nhận. Đúng 13 giờ chiều 30-8, trước cuộc mít tinh ở lầu Ngọ Môn với hàng vạn người tham gia, dưới rừng cờ đỏ sao vàng, vua Bảo Đại đọc chiếu thoái vị.
Nhận được “tối hậu thư”, nhà vua đã chấp nhận. Đúng 13 giờ chiều 30-8, trước cuộc mít tinh ở lầu Ngọ Môn với hàng vạn người tham gia, dưới rừng cờ đỏ sao vàng, vua Bảo Đại đọc chiếu thoái vị.
Nhân dân Nam Bộ với tầm vông vạt nhọn nổi dậy giành chính quyền
Ở thành phố Sài Gòn, đêm 24-8 quần chúng cách mạng ở Sài Gòn và các tỉnh lân cận, được tổ chức thành từng đoàn, mang theo giáo mác, tầm vông vạt nhọn, rầm rập kéo vào trung tâm thành phố, tham gia khởi nghĩa giành chính quyền. Quần chúng đã chiếm sở công an, sở cảnh sát, nhà ga, bưu điện, nhà đèn, trụ sở các quận, các bót, rồi chiếm Soái phủ Nam Kỳ. Sáng 25-8, cả triệu quần chúng kéo vào thành phố hô vang như sấm dậy các khẩu hiệu: “Việt Nam hoàn toàn độc lập!”, “Tất cả chính quyền về tay Việt Minh!”, “Mặt trận Việt Minh muôn năm”, “Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm!”, “Độc lập hay là chết!”.
Vợ chồng ông bà Nguyễn Trọng Xuất thăm Di tích lịch sử quốc gia Cơ sở tuyên huấn Xứ ủy Nam bộ
Ông Nguyễn Trọng Xuất, nguyên Phó Ban Tuyên huấn Khu ủy Sài Gòn - Gia Định, nguyên Chánh văn phòng Thành ủy TP Hồ Chí Minh vẫn nhớ như in giây phút lịch sử đó: “Tôi vẫn còn nhớ những kỷ niệm khi làm các khẩu hiệu chuẩn bị cho khởi nghĩa. Lúc đó, do thời gian gấp gáp, vải vóc khan hiếm nên các khẩu hiệu làm không được đẹp. Tôi vẫn nhớ mãi kỷ niệm viết khẩu hiệu: Độc lập hay là chết. Nhiều anh em thắc mắc: sao lại có chết ở đây nhỉ, có nên không? Sau này chúng tôi mới vỡ lẽ. Khẩu hiệu đó giống như một lời thề: quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Mà theo văn hóa Việt Nam, thì lời thề quý hơn sinh mệnh. Người ta có thể hy sinh để giữ trọn lời thề đó”.
Với Phó giáo sư, tiến sĩ Hà Minh Hồng, thành công của cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam, mang tầm vóc thời đại, làm cho Việt Nam trở thành một trong những dân tộc tiên phong cách mạng, là lực lượng tích cực trong phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới, vì hòa bình, độc lập dân tộc dân chủ và tiến bộ xã hội.
Phó giáo sư, tiến sĩ Hà Minh Hồng nhấn mạnh: Cuộc tổng khởi nghĩa đã thành công trên phạm vi cả nước chỉ trong vòng 15 ngày, trước lúc quân Đồng minh đổ bộ vào Việt Nam, đúng như kế hoạch đã định. Đó là sự thành công trọn vẹn, không đổ máu. Và trong ý nghĩa lớn lao đó, Sài Gòn nói riêng và Nam bộ nói chung đã kịp thời nổ ra khởi nghĩa, đã chứng minh trong điều kiện nào, dù bị áp bức 100 năm dưới chế độ thực dân đế quốc, tay sai, dù bị mất độc lập, tự do, nhưng hễ có điều kiện, hễ có thời cơ thì người dân Sài Gòn, người dân Nam Bộ ý thức tự chủ, ý thức dân tộc và lòng yêu nước vẫn trỗi dậy, vẫn quật khởi, góp vào sự trọn vẹn của Cách mạng Tháng Tám.
Với Phó giáo sư, tiến sĩ Hà Minh Hồng, thành công của cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam, mang tầm vóc thời đại, làm cho Việt Nam trở thành một trong những dân tộc tiên phong cách mạng, là lực lượng tích cực trong phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới, vì hòa bình, độc lập dân tộc dân chủ và tiến bộ xã hội.
Phó giáo sư, tiến sĩ Hà Minh Hồng nhấn mạnh: Cuộc tổng khởi nghĩa đã thành công trên phạm vi cả nước chỉ trong vòng 15 ngày, trước lúc quân Đồng minh đổ bộ vào Việt Nam, đúng như kế hoạch đã định. Đó là sự thành công trọn vẹn, không đổ máu. Và trong ý nghĩa lớn lao đó, Sài Gòn nói riêng và Nam bộ nói chung đã kịp thời nổ ra khởi nghĩa, đã chứng minh trong điều kiện nào, dù bị áp bức 100 năm dưới chế độ thực dân đế quốc, tay sai, dù bị mất độc lập, tự do, nhưng hễ có điều kiện, hễ có thời cơ thì người dân Sài Gòn, người dân Nam Bộ ý thức tự chủ, ý thức dân tộc và lòng yêu nước vẫn trỗi dậy, vẫn quật khởi, góp vào sự trọn vẹn của Cách mạng Tháng Tám.
Thu Cúc
DỰ BÁO THỜI TIẾT
