Ngày 30/7/2009, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ký Quy chế số 02/QC-BTNMT-BQP về phối hợp hoạt động giữa hai Bộ về xử lý những vấn đề môi trường và tài nguyên quốc gia. Quy chế ra đời đã thiết lập, tạo hành lang cơ chế phối hợp hoạt động đồng bộ, chặt chẽ, thống nhất giữa hai Bộ; nâng cao hiệu quả, phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác quản lý nhà nước của hai Bộ về quốc phòng, tài nguyên và môi trường. Đặc biệt trong đó, lĩnh vực bảo vệ môi trường đã được Bộ Quốc phòng và Bộ Tài nguyên và Môi trường quan tâm, chỉ đạo trên nhiều mặt công tác, qua đó đã góp phần làm giảm thiểu ô nhiễm, suy thoái môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống bộ đội và nhân dân.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ngô Xuân lịch, Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cùng các đại biểu kiểm tra thực tế Dự án Xử lý chất độc đi-ô-xin tại sân bay Đà Nẵng, tháng 1/2017. (ảnh: Nguyễn Bằng)

Đối với công tác xử lý chất độc hóa học đi-ô-xin tồn lưu sau chiến tranh, hai Bộ đã triển khai Kế hoạch hành động quốc gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 theo Quyết định số 651/QĐ-TTg ngày 01/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ; chỉ đạo tổ chức thực hiện tốt Dự án do Quân chủng Phòng Không - Không quân phối hợp với Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) thực hiện xử lý triệt để ô nhiễm chất độc đi-ô-xin ở khu vực sân bay Đà Nẵng. Hiện tại, dự án đã hoàn thành giai đoạn 1, xử lý được khoảng 445.000 mét khối đất, bùn bị nhiễm chất độc đi-ô-xin theo công nghệ khử hấp thu nhiệt trong mố (IPTD) của Hoa Kỳ, bảo đảm đạt tiêu chuẩn Việt Nam; kịp thời bàn giao khu đất (đã được làm sạch đi-ô-xin) để Tổng Công ty Hàng không Việt Nam thực hiện dự án mở rộng sân bay quốc tế Đà Nẵng phục vụ Hội nghị Cấp cao APEC 2017. Giai đoạn 2 của dự án đã được khởi công vào tháng 10/2016 để tiếp tục xử lý khoảng 445.000 mét khối, dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2018. Việc thực hiện thành công giai đoạn 1 của dự án ở Đã Nẵng đã mang lại ý nghĩa trong việc bảo đảm an toàn về môi trường và sức khỏe con người; thử nghiệm thành công về kỹ thuật, công nghệ xử lý triệt để chất độc đi-ô-xin; mạng lại hiệu quả kinh tế - xã hội do tạo được quỹ đất cho phát triển; khẳng định được hiệu quả của hợp tác trong nước cũng như quốc tế trong khắc phục hậu quả chiến tranh tại Việt Nam…

Trong phối hợp hoạt động quan trắc môi trường, Bộ Quốc phòng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện chuẩn hóa hoạt động quan trắc môi trường quốc gia và ngành theo Quyết định số 16/2007/QĐ-TTg ngày 29/1/2007, nay là Quyết định số 90/2016/QĐ-TTg ngày 12/1/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc Quy hoạch mạng lưới quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia giai đoạn 2016 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, Bộ Quốc phòng chỉ đạo Bộ Tư lệnh Hóa học, Bộ Tư lệnh Hải quân, Viện Khoa học và Công nghệ Quân sự tổ chức thực hiện công tác quan trắc môi trường của 3 trạm nằm trong hệ thống quan trắc môi trường quốc gia do Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) quản lý. Các kết quả quan trắc đã được các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý, sử dụng theo quy định.

Trên cơ sở hướng dẫn nghiệp vụ và bảo đảm nguồn lực hàng năm của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thực hiện các hoạt động truyền thông về bảo vệ môi trường, hỗ trợ xử lý, cải thiện điều kiện môi trường tại các đơn vị đóng quân vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới hải đảo; xử lý môi trường các đơn vị đóng quân tập trung, thường trực, SSCĐ, cơ sở y tế, nhà trường, trung tâm huấn luyện, các viện nghiên cứu của quân đội; đánh giá hiện trạng, xác định các giải pháp quản lý và bảo vệ tài nguyên rừng, đa dạng sinh học, tài nguyên và môi trường đất ở các khu vực quân sự trên phạm vi toàn quốc; xác định các giải pháp quản lý, kiểm soát, ngăn ngừa, xử lý ô nhiễm môi trường trong hoạt động công nghiệp quốc phòng. Điển hình như, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga đã phối hợp với các Sở Tài nguyên và Môi trường địa phương, Ban Quản lý các rừng quốc gia, khu bảo tồn triển khai công tác nghiên cứu về đa dạng sinh học, tổ chức cấu trúc, chức năng các hệ sinh thái trên cạn và các hệ sinh thái dưới nước, làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng kế hoạch, dự án bảo tồn tài nguyên thiên nhiên theo hướng phát triển bền vững; Bộ đội Biên phòng đã xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch đấu tranh chống hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép động vật hoang dã, than, khoáng sản; đồng thời, tổ chức quản lý chặt chẽ địa bàn, tuần tra, kiểm soát chặt chẽ trên biên giới, cửa khẩu, nhất là các khu vực trọng điểm nằm trong vùng lõi, vùng dậm và vùng tiếp giáp với rừng đặc dụng, vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển, khu bảo tồn thiên nhiên...

Đặc biệt, trong công tác xử lý các đơn vị gây ô nhiễm, hai Bộ đã phối hợp chặt chẽ trong việc thực hiện việc xử lý ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg ngày 22/4/2003 và Quyết định số 1788/QĐ-TTg ngày 01/10/2013 của Thủ tướng Chính phủ với 19 cơ sở gây ô nhiễm môi trường thuộc Bộ Quốc phòng phải thực hiện các biện pháp xử lý triệt để.

Để công tác phối hợp hoạt động giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Tài nguyên và Môi trường trong lĩnh vực bảo vệ môi trường tiếp tục được thực hiện chặt chẽ, đạt hiệu quả thiết thực, cần chú trọng những nội dung sau:

1. Xây dựng các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn công tác bảo vệ môi trường bảo đảm chặt chẽ, khoa học, kịp thời. Tích cực trao đổi, cung cấp thông tin có liên quan đến công tác bảo vệ môi trường. Tổ chức lực lượng tham gia hoạt động ứng phó, khắc phục sự cố môi trường theo quy định của pháp luật; chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra công tác bảo vệ môi trường; kịp thời xử lý cơ sở gây ô nhiễm môi trường trong quân đội.

2. Chủ động đấu tranh, phòng ngừa, xử lý vi phạm đối với các hành vi mang vũ khí, vật liệu nổ, hóa chất độc, các phương tiện, thiết bị khác có khả năng gây thiệt hại đối với người, tài nguyên và gây ô nhiễm môi trường vào lãnh thổ, lãnh hải Việt Nam; đấu tranh, phòng ngừa, kiểm soát săn bắt, đánh bắt, nhập khẩu, vận chuyển, mua, bán trái phép các loài quý hiếm qua biên giới theo quy định của pháp luật; xây dựng, tổ chức lực lượng kiểm soát ô nhiễm, ứng phó sự cố môi trường xuyên biên giới.

3. Quản lý và bảo vệ môi trường, quan trắc môi trường biển xa, quan trắc môi trường hóa - độc xạ trong mạng lưới quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia giai đoạn 2016 - 2025 theo Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 12/1/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

4. Khắc phục, xử lý chất độc hóa học/đi-ô-xin, bom mìn, vật nổ tồn lưu sau chiến tranh, chú trọng thúc đẩy công tác đánh giá toàn diện hậu quả đến con người và môi trường, khoanh vùng, xử lý triệt để các điểm nóng bị ô nhiễm, hợp tác quốc tế trong việc bảo đảm nguồn lực về vốn, trang thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường, bảo đảm đúng tiến độ, đạt hiệu quả cao.

5. Định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả phối hợp hoạt động giữa các cơ quan, đơn vị của Bộ Quốc phòng với các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường trong thực hiện các mặt công tác, trong đó chú trọng đến nội dung bảo vệ môi trường, qua đó kịp thời đề ra giải pháp, phương hướng thúc đẩy hợp tác giữa hai Bộ ngày càng hiệu quả, đạt chất lượng cao.