(QK7 Online) - Đoàn người kéo xuống Phú Lâm, đến Chợ Lớn mới, theo đường xe lửa giữa (nay là đường Trần Hưng Đạo) ra Sài Gòn, hòa cùng biển người và rừng cờ hoa khắp Nam Bộ tề tựu về đây, chân đi rầm rập, miệng hát vang bài Lên đàng hùng tráng...

Đồng bào sẵn sàng hy sinh cho nước nhà độc lập trong giai đoạn lịch sử Nam Bộ kháng chiến - Ảnh tư liệu

"Tôi may mắn được sống trong những năm tháng hào hùng nhất của lịch sử dân tộc thế kỷ 20". Đó là trải lòng của ông Võ Anh Tuấn, cựu đại sứ Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc. 

Đã cao tuổi và trải qua nhiều giai đoạn lịch sử thăng trầm, nhưng ông vẫn không thể quên được tháng ngày lịch sử hào hùng Nam Bộ kháng chiến năm 1945 ở Sài Gòn - Chợ Lớn.

Xin giới thiệu bài viết của ông Võ Anh Tuấn với tư cách chứng nhân lịch sử, trích từ cuốn hồi ký Thanh thản một cuộc đời (NXB Chính Trị Quốc Gia).

Khát vọng độc lập
Ngày 19-8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa toàn thắng ở Hà Nội và lan rộng khắp nơi từ Bắc vào Nam. Cả nước đứng lên khởi nghĩa, giành chính quyền về tay nhân dân. Vận nước đã đến. Tôi không thể giữ mãi ước mơ nhỏ bé khi bước chân vào Trường Petrus Ký là trở thành một thầy giáo hay "thầy thông, thầy ký" để có đồng lương báo hiếu mẹ cha, mà phải làm điều gì đó góp phần giải phóng dân tộc khỏi xiềng xích thực dân, phát xít.

Đêm 24-8-1945, lực lượng cách mạng Tân Tạo bắt giam cai tổng Hà Văn Búc (phủ Bắc) và một số hội tề ác ôn. Chánh quyền làng Tân Tạo (nay thuộc quận Bình Tân, TP.HCM) về tay nhân dân mà không đổ máu. 

Sáng 25-8-1945, tôi tham dự cuộc mít tinh của Thanh niên Tiền phong các xã Tam Tân (Tân Tạo, Tân Kiên, Tân Nhựt). Sau đó tôi cùng đoàn biểu tình hơn 1.000 người tiến về Sài Gòn, tay cầm cờ đỏ sao vàng, miệng hô khẩu hiệu "Chính quyền về tay Việt Minh!", "Việt Nam hoàn toàn độc lập!".

Đoàn người kéo xuống Phú Lâm, đến Chợ Lớn mới, theo đường xe lửa giữa, tức đường Galiéni (nay là đường Trần Hưng Đạo) ra Sài Gòn, hòa cùng biển người và rừng cờ hoa khắp Nam Bộ tề tựu về đây, chân đi rầm rập, miệng hát vang bài Lên đàng hùng tráng, vai mang đủ thứ vũ khí có được như dao, mác, tầm vông vạt nhọn, súng mút.

Rừng người diễu hành qua các đường phố Sài Gòn, từ tổng hành dinh Ủy ban khởi nghĩa ở số 6 đường Colombert (nay là cơ quan Sở Ngoại vụ TP.HCM, đường Alexandre de Rhodes) đến đường Norodom (nay là đường Lê Duẩn), xung quanh chợ Bến Thành, tập trung trước dinh Đốc lý (nay là trụ sở UBND TP.HCM) để mừng cuộc khởi nghĩa ở Sài Gòn đã thành công trong đêm hôm qua và dự lễ Lâm ủy hành chánh Nam Bộ, tức Ủy ban hành chánh lâm thời Nam Bộ, do ông Trần Văn Giàu làm chủ tịch, nghe ông Giàu tuyên bố "Chế độ cộng hòa dân chủ được thành lập ở Nam Bộ" và kêu gọi "Toàn dân quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do".

Sau đó các đoàn tiếp tục tuần hành qua các đường phố từ trung tâm Sài Gòn xuống các đường bờ sông, vừa hát vang các bài Thanh niên hành khúc, Lên đàng, Bạch Đằng giang, Quốc tế ca... vừa hô khẩu hiệu "Chánh quyền về tay Việt Minh", "Đả đảo khâm sai Nguyễn Văn Sâm"... sau đó giải tán trong trật tự.

Sáng sớm 2-9-1945, một lần nữa tôi cùng hàng ngàn thanh niên và các tầng lớp nhân dân khác của làng Tân Tạo đi lên Sài Gòn dự cuộc mít tinh khổng lồ, để nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập. 

Địa điểm mít tinh tại đường Norodom, phía sau nhà thờ Đức Bà, với số lượng người tham dự đông hơn lần trước, hàng ngũ chỉnh tề, tay cầm hoa và cầm cờ Việt Minh, cờ Thanh niên Tiền phong, có cả cờ đỏ búa liềm, miệng vừa hát vừa hô khẩu hiệu ủng hộ Chính phủ lâm thời Hồ Chí Minh, hoan nghênh Việt Minh. 

Mặc dù hôm ấy trời mưa nhưng không ảnh hưởng đến khí thế sục sôi của rừng người tham dự mít tinh. Tiếng hô "Muôn năm! Muôn năm!" xen lẫn tiếng hát của những hành khúc Tiếng gọi sinh viên, Lên đàng hùng tráng.

Chờ mãi không nghe Cụ Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập (về sau mới biết do Đài phát thanh Hà Nội và máy thu thanh Sài Gòn quá cũ kỹ nên không thực hiện được việc tiếp sóng), quần chúng bắt đầu xôn xao. Có tiếng la "Nó phá hoại rồi!". 

Chủ tịch Trần Văn Giàu liền ứng khẩu một cách dõng dạc: "Hôm nay, tuân theo mạng lịnh của Chánh phủ Trung ương do đồng chí Hồ Chí Minh lãnh đạo, chúng ta làm lễ Độc lập, mừng thắng lợi trên cả nước Việt Nam. Hôm nay, một lần nữa, chúng ta biểu thị cho đồng minh và cho thế giới, cho bạn bè và cho kẻ thù cái ý chí của tất cả đồng bào cương quyết bảo vệ tới cùng quyền độc lập và nền dân chủ của chúng ta".

Phương Nam