Vào những năm của thập niên 1980, quân đội Trung Quốc mới bắt đầu sử dụng những khẩu súng trường bắn tỉa, theo mẫu có nguồn gốc từ Liên Xô. Nhưng hiện nay, họ sử dụng các loại súng bắn tỉa có thiết kế theo chuẩn của khối NATO. Sự phát triển các mẫu súng bắn tỉa mới của Trung Quốc cho thấy, họ đã có những tiến bộ vượt bậc cả về kỹ thuật và tư duy sử dụng.
Bắt đầu bằng mẫu sao chép
Mẫu súng trường bắn tỉa đầu tiên được trang bị trong quân đội Trung Quốc là mẫu Type 79, được chế tạo dựa trên nguyên bản khẩu súng trường bắn tỉa SVD của quân đội Liên Xô.
Khẩu SVD là súng bắn tỉa bán tự động, được thiết kế và đưa vào phục vụ trong quân đội năm 1963. Đây là mẫu súng bắn tỉa tiêu chuẩn của quân đội Liên Xô cũng như quân đội các nước trong khối Vác-sa-va.
SVD sử dụng cơ cấu nạp đạn kiểu trích khí ngắn, hộp tiếp đạn 10 viên; tầm bắn hiệu quả trong phạm vi 800 mét.
Trung Quốc đã chế tạo ra bản sao SVD của riêng mình được gọi là Type 79, sau đó được cải tiến thành Type 85, sử dụng kính ngắm sao chép như loại PSO-1 của SVD.
Ngành quân giới Trung Quốc lúc đầu không thể sản xuất được phiên bản giống như mẫu SVD "xịn", nhất là về kính ngắm và không xử lý được độ giật của súng; Trung Quốc cũng không luyện được loại thép để chế tạo nòng súng theo tiêu chuẩn; dẫn đến nhiều khẩu Type 79 bị nứt và mòn nòng nhanh khi bắn. Sau này Trung Quốc đã nâng cấp phiên bản Type 79 và đặt tên mới là Type 85.
Một sĩ quan quân đội Trung Quốc đang huấn luyện cách sử dụng súng trường bắn tỉa Type 85
Một câu hỏi đặt ra là trong cả thập niên 1960, 1970 tại sao Trung Quốc không phát triển các loại súng bắn tỉa; đến thập niên 1980 mặc dù chế tạo được súng bắn tỉa nhưng lại không có đạn chuyên dùng cho súng? Câu trả lời đó là: khi đó các thế hệ lãnh đạo quân đội Trung Quốc đều bị ảnh hưởng bởi chiến thuật "biển người", "tiền pháo, hậu xung" hay "đầu nhọn, đuôi dài"; vì vậy quân đội Trung Quốc không bố trí xạ thủ bắn tỉa như quân đội một số nước tiên tiến, thậm chí một số chỉ huy quân đội Trung Quốc khi đó cho rằng súng bắn tỉa thực sự không cần thiết với một quân đội dựa chủ yếu vào số đông và hỏa lực pháo binh là chính; do vậy súng bắn tỉa không được quan tâm phát triển.
Vì thiếu một chiến thuật phù hợp, nên những khẩu súng bắn tỉa Type 79 và 85 không được trang bị rộng rãi trong quân đội, mà chỉ được trang bị cho các đơn vị quân đội làm nhiệm vụ đặc biệt, cảnh sát chống bạo động và lính biên phòng.
Một nữ xạ thủ Trung Quốc với súng trường Type 85
Sang thập niên 1990, tư duy của các nhà lãnh đạo quân đội Trung Quốc cũng dần thay đổi; trong khi Nga vẫn tiếp tục sử dụng SVD làm súng trường bắn tỉa tiêu chuẩn, thì Trung Quốc đã phát triển mẫu súng QBU-88 thay thế dần các loại Type 79 và 85; mẫu QBU-88 đã hoàn thành thử nghiệm vào năm 1996 và lần đầu tiên trang bị cho lực lượng quân đội tiếp quản Hồng Kông vào năm 1997.
Mẫu súng bắn tỉa QBU-88 do Trung Quốc sản xuất
QBU-88 là loại súng trường bán tự động, hoạt động theo nguyên lý trích khí ngắn, khóa nòng cấu tạo theo nguyên mẫu của súng bắn tỉa SVD.
Những kỹ thuật hiện đại đã được sử dụng để sản xuất súng Type 88 bao gồm máy phay kỹ thuật số CNC, cho mức độ gia công các chi tiết súng chính xác và sử dụng rộng rãi vật liệu polymer cao phân tử để giảm trọng lượng. Bề mặt của súng được phosphat hóa để có màu đen, giúp ngụy trang tốt hơn.
QBU-88 sử dụng loại đạn hoàn toàn mới 5,8x42mm, loại đạn này hoạt động tốt hơn loại đạn 7.62x54R hiện có trong kho của Trung Quốc. Các nguồn tin Trung Quốc nói rằng sức xuyên và độ chính xác của Type 88 cao hơn Type 85, tầm bắn hiệu quả của súng đến 1.050 mét; súng sử dụng hộp tiếp đạn 10 viên.
Quân đội Trung Quốc đang huấn luyện với súng bắn tỉa QBU-88
Kính ngắm của QBU-88 được nâng cấp từ kính ngắm của SVD, có độ phóng đại từ 3x đến 9x; kính có khắc vạch tính lượng sửa gió và thang đo cự ly, giúp xạ thủ đơn giản trong xác định phần tử bắn.
Hiện nay 2 phiên bản súng bắn tỉa QBU-88 và Type 85 là trang bị tiêu chuẩn của quân đội và cảnh sát Trung Quốc.
Trong những năm gần đây quân đội Trung Quốc đang tiến hành thử nghiệm các loại súng bắn tỉa có cỡ nòng lớn. Nhưng trong lĩnh vực này, Trung Quốc vẫn còn đang trong giai đoạn đầu và còn cần một thời gian dài để hoàn thiện; nhưng họ cũng đã đưa ra một số phiên bản thử nghiệm hết sức hiện đại.
Súng trường bắn tỉa QBU-10 và AMR-2 là 2 loại súng mới, đều sử dụng cỡ đạn 12,7 mm, cho tầm bắn tối đa đến 2km, tầm bắn hiệu quả 1,5km; có thể tiêu diệt các mục tiêu là máy bay lên thẳng, xe cơ giới bọc giáp nhẹ (mẫu QBU-10 có thể xuyên 5cm thép ở khoảng cách 1.500m hay 10cm ở khoảng cách 200m).
Mẫu súng bắn tỉa cỡ nòng lớn AMR-2
Súng QBU-10 được xuất khẩu với tên gọi M-99, những khẩu súng này được các phe tham chiến ở Syria sử dụng rộng rãi.
Mẫu súng bắn tỉa mới nhất của Trung Quốc là mẫu CS/LR, sử dụng loại đạn 7,62×51 mm theo chuẩn NATO; thiết kế của súng có nhiều vay mượn từ các mẫu súng của phương Tây như khóa nòng, loa giảm giật, báng súng và ray Picatinny để lắp các phụ kiện
Hiện nay mẫu CS/LR được đánh giá tương đương như các loại súng trường bắn tỉa hàng đầu của phương Tây như Remington 700 và Steyr SSG69.
Một quân nhân Trung Quốc đang huấn luyện với khẩu QBU-10
Như vậy, từ việc sao chép thiết kế nước ngoài đến việc Trung Quốc đã tự thiết kế và sản xuất được nhiều mẫu súng bắn tỉa có uy lực và mức chính xác không thua kém các vũ khí cùng loại của Mỹ và phương Tây. Đây là một thành tựu đáng kể, điều này làm cho các nhà lãnh đạo quân đội Mỹ phải lo lắng vì mối đe dọa đến từ những khẩu súng bắn tỉa có nguồn gốc "Madein China - Sản xuất ở Trung Quốc".