Dân quân tự vệ là lực lượng nòng cốt cho quần chúng thực hiện vũ trang khởi nghĩa
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, từ năm 1935 đến năm 1945, các đội tự vệ ở cả nông thôn và thành thị ra đời, làm nòng cốt cho quần chúng thực hiện vũ trang khởi nghĩa, tiến hành chiến tranh du kích, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa. Đến tháng 8/1945 lực lượng DQTV đã phát triển lên tới vài chục nghìn người cùng với giải phóng quân và toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc tổng khởi nghĩa. Cách mạng tháng 8/1945 thành công, ngày 02/9/1945, Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, DQTV Việt Nam trở thành lực lượng vũ trang của Nhà nước, một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân. Lực lượng này đã thực sự là một công cụ chuyên chính chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền và thành quả cách mạng.
Chính quyền non trẻ mới ra đời, giặc đói, giặc dốt chưa được đẩy lùi thì vận mệnh dân tộc lại bị đe dọa, khi thực dân Pháp bội ước. Theo lời kêu gọi của Đảng và Bác Hồ kính yêu, cả nước đứng lên kháng chiến, các làng xã công trường, nhà máy đều xây dựng lực lượng dân quân du kích tự vũ trang bằng đủ loại vũ khí chủ yếu là vũ khí thô sơ tự tạo như chông mìn, cạm bẫy, cung tên, súng kíp. Được nhân dân đùm bọc chở che, lại am hiểu địa hình, biết cách vận dụng sáng tạo đường lối chiến tranh nhân dân và nghệ thuật tác chiến. Lấy ít địch nhiều, lấy nhỏ thắng lớn, lực lượng dân quân du kích đã bám địch, đánh địch góp phần cùng bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương làm nên lũy thép thành đồng, chặn bước tiến của quân thù để Đảng ta, nhân dân ta có đủ thời gian chuẩn bị cho cuộc kháng chiến trường kỳ.
Trong suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp, dân quân du kích các làng xã ở khắp 3 miền Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ đã phát triển về mọi mặt. Làm nòng cốt để các địa phương hình thành nên thế trận làng xã chiến đấu, nét độc đáo của thế trận Chiến tranh nhân dân Việt Nam, đó là toàn dân đánh giặc, toàn quốc kháng chiến. Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và kháng chiến chống Mỹ giải phóng miền Nam, lực lượng DQTV ở miền Bắc đã tích cực tham gia cải cách ruộng đất, đánh đổ địa chủ, phong kiến, khôi phục và đẩy mạnh sản xuất; tham gia bắt gọn nhiều toán biệt kích Mỹ - Ngụy tung ra miền Bắc. Lực lượng DQTV còn làm tốt công tác phòng không nhân dân ở cơ sở, xây dựng nhiều công trình phòng tránh, khắc phục hậu quả đánh phá của địch, tiến hành rà phá bom mìn, thủy lôi, chống phong tỏa bằng đường biển... Đã có 183 triệu lượt người được huy động tham gia đảm bảo giao thông, phục vụ chiến đấu, phòng tránh sơ tán khắc phục hậu quả do địch gây ra, chi viện sức người sức của có hiệu quả cho chiến trường miền Nam.

Vào ngày 28 /3/1935, trong Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất họp tại Ma Cao (Trung Quốc), Đảng ta đã đưa ra “Nghị quyết về đội tự vệ”, đánh dấu cho sự ra đời chính thức của lực lượng Dân quân tự vệ về sau. Ảnh: Sưu tầm.
Sau đại thắng mùa xuân năm 1975, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng và cấp ủy chính quyền các địa phương trên cả nước, lực lượng dân quân tự vệ đã được củng cố, xây dựng mạnh về tổ chức, biên chế, được huấn luyện, rèn luyện, tiếp tục phát huy tốt vai trò của mình ở cơ sở, tham gia tích cực vào công tác khắc phục hậu quả chiến tranh, xử lý môi trường, rà phá bom mìn, góp phần giải phóng hàng triệu hecta đất canh tác để khôi phục phát triển sản xuất. Lực lượng dân quân tự vệ đã được huy động tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới trực tiếp chiến đấu, phối hợp và phục vụ bộ đội chiến đấu, góp phần quan trọng và thắng lợi trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.
Dân quân tự vệ Đồng Nai tiếp tục phát huy truyền thống, góp phần xây dựng LLVT tỉnh ngày càng vững mạnh
Tỉnh Đồng Nai nằm trong khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, đồng bào theo tôn giáo hiện chiếm hơn 70% dân số toàn tỉnh; 139 xã, phường, thị trấn trọng điểm về quốc phòng, an ninh… Cùng với nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, tỉnh luôn chăm lo củng cố QPAN, coi đây là điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên địa bàn tỉnh. Cùng với xây dựng bộ đội thường trực, lực lượng dự bị động viên, cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xác định nhiều chủ trương, biện pháp triển khai thực hiện toàn diện Luật Dân quân tự vệ. Tập trung xây dựng lực lượng DQTV rộng khắp có số lượng phù hợp, chất lượng cao.

Huấn luyện lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh ngay từ cơ sở. Ảnh: UBND tỉnh Đồng Nai.
Để tăng cường khả năng ứng phó và phối hợp trong việc giữ gìn an ninh trật tự, Đồng Nai đã triển khai Đề án xây dựng trung đội dân quân tự vệ tại các khu công nghiệp. Đến nay, toàn tỉnh đã thành lập được 17 trung đội dân quân tự vệ trong các khu công nghiệp. Các đơn vị này thường xuyên phối hợp với lực lượng công an và các cơ quan chức năng tổ chức tuần tra, canh gác, góp phần bảo đảm môi trường an toàn cho các doanh nghiệp hoạt động. Việc thành lập lực lượng tự vệ trong doanh nghiệp không chỉ giúp bảo vệ tài sản và tính mạng của người lao động mà còn tạo môi trường làm việc ổn định, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, với một tỉnh phát triển mạnh về công nghiệp như Đồng Nai, tỷ lệ doanh nghiệp có lực lượng tự vệ mới chỉ đạt 58%, được xem là còn thấp. Do đó, tỉnh đang tiếp tục thúc đẩy việc thành lập lực lượng tự vệ trong các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có tổ chức đảng, nhằm bảo đảm an ninh và hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu 7 kiểm tra chiến sĩ Đại đội Dân quân tự vệ tại Bộ CHQS tỉnh Đồng Nai.
Với tinh thần cách mạng, bản lĩnh kiên cường và trách nhiệm cao, Dân quân tự vệ Đồng Nai sẽ tiếp tục phát huy truyền thống, góp phần xây dựng LLVT tỉnh ngày càng vững mạnh, vững vàng trong thế trận quốc phòng toàn dân, xứng đáng với truyền thống 90 năm xây dựng, trưởng thành và tiếp tục phát triển vững mạnh “trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.