Kỷ niệm 50 năm ngày Trung đoàn 174 vào Nam đánh Mỹ (1967-2017): Tám năm đánh Mỹ-ngụy trên chiến trường Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ

Ký ức chiến tranh, cuộc sống thời bình

Tháng 3/1967, chấp hành nghiêm mệnh lệnh cấp trên và cũng là tâm nguyện của đại đa số cán bộ, chiến sĩ, Trung đoàn 174-A chúng tôi với trên 7.000 người tách khỏi đội hình Sư đoàn 316 (Quân khu Tây Bắc), mang bí danh Đoàn A1, khẩn trương hành quân vào chiến trường miền Nam chiến đấu chống Mỹ, góp phần trực tiếp giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Trung đoàn do đồng chí Đàm Văn Ngụy, Anh hùng LLVTND làm Trung đoàn trưởng, đồng chí Hoàng Danh Trà làm Chính ủy.
Trong mùa mưa 1967, Trung đoàn tham gia đợt hoạt động đánh địch ở Đắc Siêng, Đắc Pét (Kon Tum). Trong chiến dịch Đắc Tô - Tân Cảnh (Kon Tum) tháng 11/1967, Trung đoàn lập công xuất sắc trong trận chiến đấu ở cao điểm 875, Trung đoàn đã đánh thiệt hại nặng 3 tiểu đoàn, diệt hơn 300 tên lính của Lữ đoàn dù 173 Mỹ, thu nhiều vũ khí, bắn rơi và phá hủy hơn 10 trực thăng.

Ban liên lạc Cựu Chiến binh Trung đoàn 174 trong một chuyến về nguồn
Ảnh: Thanh Tuấn

Sau chiến thắng ở cao điểm 875, Trung đoàn được giao nhiệm vụ mới. Đặc biệt Tiểu đoàn 2 được trên cho tổ chức đón tết Mậu Thân sớm và làm mọi công tác chuẩn bị chiến đấu. Bước vào đợt 1 cuộc Tổng tấn công và nổi dậy Mậu Thân 1968, Tiểu đoàn 2 được giao nhiệm vụ tấn công địch, đánh chiếm và làm chủ thị trấn Tân Cảnh (Kon Tum). Qua trinh sát, đơn vị phát hiện lực lượng chốt giữ của địch bảo vệ chính quyền thị trấn Tân Cảnh gồm 1 đồn lính bảo an và khoảng 3 trung đội lính canh phòng. Giữa đêm ba mươi Tết, trời quang đãng nên bộ đội ta có thể quan sát rõ trong doanh trại địch chỉ còn một số ít lực lượng canh gác, nhiều tên chỉ huy và binh lính địch cũng đã bỏ về nhà ăn Tết. Theo hiệp đồng, đơn vị sẽ nổ súng đúng 0 giờ 30 phút đêm giao thừa. Nhưng trước đó ít phút, một số tên lính gác hốt hoảng vừa tháo chạy vừa hô: “Có Quân Giải phóng bao vây…”. Đồn, chốt của địch không có chỉ huy, binh lính địch thi nhau tìm đường thoát thân. Thấy địch quá hoảng loạn, đơn vị chỉ kêu gọi địch bỏ súng, đầu hàng. Được sự hỗ trợ, phối hợp của Nhân dân và các cơ sở cách mạng bí mật của ta đồng loạt nổi dậy, sau 30 phút, Tiểu đoàn 2 đã làm chủ toàn bộ thị trấn Tân Cảnh. Cán bộ chiến sĩ không ai bị thương vong. Sau đó đơn vị gặp đồng bào tuyên truyền giải thích chính sách của Mặt trận dân tộc giải phóng Miền Nam Việt Nam, ý nghĩa cuộc tổng tấn công nổi dậy, vận động đồng bào nổi dậy giành quyền làm chủ thị trấn… Với chiến công xuất sắc, Tiểu đoàn 2 được cấp trên tặng Huân chương Chiến công giải phóng hạng Nhì. Sau đó, Trung đoàn tiếp tục hành quân vào hoạt động trên chiến trường B2 miền Đông Nam Bộ, tham gia đợt 3 chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân (1968) ở vùng Đông Bắc Tây Ninh-Dầu Tiếng.
Đến tháng 10/1968, Trung đoàn chính thức về trực thuộc đội hình Sư đoàn 5 Quân giải phóng Miền. Trung đoàn đã đánh nhiều trận, tham gia nhiều chiến dịch lớn của B2 và đều hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Khi Mỹ mở rộng chiến tranh sang Campuchia năm 1970, Trung đoàn được lệnh phối hợp với Nhân dân và Lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia đánh quân ngụy Lonnon và ngụy Sài Gòn, đã giải phóng hoàn toàn Thị xã Kongpongcham và tham gia nhiều trận đánh lập công xuất sắc, tiêu diệt nhiều sinh lực và thu, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh của địch, góp phần vào thắng lợi chung của quân dân ta và nước bạn Campuchia.
Trong chiến dịch Nguyễn Huệ (1972), Trung đoàn 174 làm nhiệm vụ chủ công của Sư đoàn 5, tấn công đánh chiếm Sở chỉ huy Chiến đoàn 9 ngụy Sài Gòn và Sở chỉ huy chi khu quân sự địch ở Lộc Ninh, góp phần giải phóng hoàn toàn huyện Lộc Ninh (4/1972).
Từ tháng 6/1972 đến tháng 4 năm 1974, Trung đoàn được giao giải phóng chi khu Long Khốt và các căn cứ quân sự địch dọc biên giới Tây Nam. Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn đã kiên cường, dũng cảm chiến đấu. Hàng ngàn cán bộ chiến sĩ đã anh dũng hy sinh hoặc hiến một phần thân thể trên chiến trường.
Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Trung đoàn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chủ công đánh chiếm Quốc lộ 4 và tham gia đánh chiếm, làm chủ Thị xã Tân An trong đêm 29 rạng 30 tháng 4/1975, cùng với các đơn vị thuộc Sư đoàn 5 hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đánh địch hướng Tây Nam, góp phần xứng đáng vào thắng lợi chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng Sài Gòn, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975.
Trung đoàn đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 5 huân chương Quân công các hạng, 464 huân chương chiến công cho 143 tập thể và cá nhân, 2 lần được tặng cờ luân lưu của Chủ tịch nước, 2 cờ đánh giỏi của BTL Miền…
Sau ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng, Trung đoàn vinh dự đươc Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVTND ngày 12/6/1976 và Tiểu đoàn 5 của Trung đoàn cũng được tuyên dương đơn vị Anh hùng LLVTND - tháng 6/1976.

NGUYỄN VĂN BẠCH