
Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, văn kiện Đại hội XII của Đảng xác định: “Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch và lành mạnh; sử dụng các công cụ, chính sách và các nguồn lực của Nhà nước để định hướng và điều tiết nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo vệ môi trường; thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách phát triển. Phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội”. Hội nghị lần thứ 6, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập” phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và chủ động hội nhập quốc tế.
Sau hơn 30 năm đổi mới, bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế ở nước ta được tổ chức sắp xếp, tương đối đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, phù hợp với hệ thống tổ chức bộ máy Nhà nước. Chức năng của các cơ quan thuộc bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế đã được rà soát, điều chỉnh, bổ sung theo hướng tập trung vào chức năng quản lý Nhà nước về các ngành kinh tế, lĩnh vực kinh tế theo phân công, phân cấp. Cơ chế phối hợp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế cũng được hoàn thiện từng bước bảo đảm quản lý và điều hành nền kinh tế chủ động, linh hoạt, ứng phó kịp thời, hiệu quả với các biến động kinh tế, xã hội trong và ngoài nước; khai thác, huy động được nhiều hơn mọi nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước về kinh tế có nhiều tiến bộ, đã hình thành đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước về kinh tế lớn mạnh về nhiều mặt, phát triển cả về số lượng, nâng cao về chất lượng, ngày càng phù hợp về cơ cấu.
Tuy nhiên, bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế vẫn còn cồng kềnh, nhiều đầu mối do vậy chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế còn chưa được quy định rõ ràng, cụ thể; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ của một số cơ quan, tổ chức chưa thật rõ, còn chồng chéo, trùng lặp. Sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, các địa phương có lúc, có nơi thiếu chặt chẽ. Cơ chế phân công, phối hợp toàn diện trong thực hiện các chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế còn hạn chế. Công tác cán bộ còn nhiều hạn chế: công tác quy hoạch cán bộ chưa được thực hiện nghiêm túc, còn biểu hiện hình thức, thiếu thực chất, làm chiếu lệ. Tình trạng “lạm phát” quy hoạch cán bộ khá phổ biến; sự dễ dãi, nể nang trong công tác quy hoạch dẫn đến thực trạng có cán bộ chưa thực sự đủ tiêu chuẩn, chưa xứng đáng với vị trí được quy hoạch nhưng vẫn đưa vào quy hoạch; tuyển dụng cán bộ quản lý Nhà nước về kinh tế trong nhiều trường hợp còn thiếu khách quan, khoa học, vi phạm các quy định về tuyển dụng. Tình trạng lợi dụng tuyển dụng cán bộ để đưa người thân vào các cơ quan Nhà nước; tình trạng chạy việc, chạy chức, chạy quyền còn là vấn đề rất bức xúc. Tỷ lệ người phục vụ cao, nhất là ở khối văn phòng; số lãnh đạo cấp phó nhiều; việc bổ nhiệm cấp “hàm” ở một số cơ quan Trung ương chưa hợp lý; một số cán bộ còn có biểu hiện tham nhũng, lãng phí gây thất thoát tài sản của Nhà nước.
Để khắc phục những hạn chế trên, xây dựng bộ máy quản lý Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; vì vậy, hoàn thiện bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế ở nước ta là vấn đề cấp thiết hiện nay. Một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng là: “Xây dựng tổ chức bộ máy của toàn hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu”.
Để thực hiện được các nhiệm vụ này đòi hỏi thực hiện đồng bộ các giải pháp đối với bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế. Tiếp tục hoàn thiện, triển khai tổ chức thực hiện pháp luật liên quan tới tổ chức bộ máy Nhà nước nói chung, bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế nói riêng. Rà soát, bổ sung hoàn thiện và điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của các cơ quan trong bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế, hoàn thiện cơ cấu tổ chức của bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế ở Trung ương, ở địa phương. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về kinh tế đảm bảo phẩm chất, đủ năng lực vận hành có hiệu quả bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế theo yêu cầu phát triển kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế…
Vấn đề hoàn thiện bộ máy quản lý Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi Đảng, Nhà nước cần phải tiếp tục hoàn thiện để bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế hoạt động có hiệu lực, hiệu quả đúng theo thẩm quyền và trách nhiệm như Hiến pháp đã quy định.