
Năm 1972 là năm tình hình thế giới có những diễn biến phức tạp, nhưng cũng là năm có vị trí đặc biệt quan trọng tạo ra bước ngoặt lớn của cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân ta.
Tổng thống Mỹ lúc này là Nixon, cha đẻ của Học thuyết quân sự Nixon và chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh, càng thể hiện bản chất ngoan cố hiếu chiến bằng những hoạt động cụ thể. Ngày 6 – 4 – 1972 y ra lệnh cho quân đội Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc nước ta lần thứ hai, ráo riết bao vây phong tỏa sự chi viện của hậu phương lớn cho miền Nam. 81 ngày đêm giao tranh ác liệt ở Thành cổ Quảng Trị trong Mùa hè đỏ lửa 1972 là một điển hình.
Nixon còn đích thân xúc tiến hoạt động “ngoại giao nước lớn” để cô lập Việt Nam và đạt được những kết quả nhất định. Nixon lạc quan tuyên bố “Đây là một trong những đòn ngoại giao lớn của mọi thời đại”.
Nhờ hoạt động ngoại giao nước lớn này, Nixon đã vượt qua được những khó khăn trong nội bộ nước Mỹ để tháng 11 – 1972 tái đắc cử tổng thống Mỹ. Nixon càng mạnh tay tiếp tục theo đuổi đường nối hiếu chiến, bất chấp lúc này dư luận thế giới đang đòi hỏi Mỹ phải nhanh chóng chấm dứt sự dính lứu ở Việt Nam và Đông Dương. Để vực dậy quân ngụy, chính quyền Nixon lập cầu hàng không, tiếp tế ồ ạt vũ khí, thiết bị chiến tranh cho chúng, ước tính 260.000 tấn, trị giá khoảng 2 tỷ đô la.
Cuộc đàm phán giữa ta và Mỹ tại Hội nghị Paris tuy có tiến triển nhưng không chắc chắn, trải qua nhiều lần đứt rồi lại nối, nhiều phiên họp chính, họp hẹp lại rơi vào bế tắc.
Nixon không tìm cách khai thông Hội nghi Paris đang bế tắc, mà ngày 14 – 12 – 1972 chính thức phê chuẩn kế hoạch tập kích chiến lược bằng máy bay B52 vào Hà Nội, Hải Phòng với mật danh Linebker II, một kế hoạch đã được chuẩn bị rất kỹ từ trước.
Theo kế hoạch, một lực lượng lớn không quân Mỹ sẽ tiến hành đánh phá dữ dội vào các mục tiêu ở miền Bắc Việt Nam 24/24 giờ. Các máy bay chiến lược B52 sẽ hoạt động về ban đêm; máy bay chiến thuật vừa làm nhiệm vụ yểm trợ cho máy bay B52, vừa sử dụng vũ khí, khí tài điều khiển bằng tia la – de để công kích, chế áp mạnh các mục tiêu, đặc biệt là sân bay, trận địa tên lửa, trận địa pháo phòng không, tạo điều kiện cho B52 hoạt động. Toàn bộ lực lượng không quân chiến lược, không quân chiến thuật của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á, Thái Bình Dương đều được huy động vào chiến dịch tập kích chiến lược này.
Đế quốc Mỹ tin rằng thông qua đòn đánh có tính chất hủy diệt này, Chính phủ Việt Nam sớm phải khuất phục trước uy lực, sức mạnh quân sự của Mỹ và chấp nhận các điều kiện do phía Mỹ nêu ra. Bắt đầu từ đêm 18 – 12 – 1972, các pháo đài bay B52 của Mỹ dội bom xuống Thủ đô Hà Nội và nhiều thành phố khác. Nhưng ngược với sự trông đợi của Mỹ, cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B52 vấp phải sự giáng trả mãnh liệt và hiệu quả của ta từ đầu.
7 giờ sáng ngày 30 – 12 – 1972, chính phủ Mỹ buộc đơn phương tuyên bố ngừng ném bom miền Bắc từ vĩ tuyến 20 trở ra và đề nghị ta nối lại cuộc đàm phán ở Paris. Bộ Chính trị Đảng ta quyết định chấp nhận lời đề nghị trên. Hội nghi Paris, Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chính phủ Hoa Kỳ thành công tốt đẹp. Nhiệm vụ chiến lược “Đánh cho Mỹ cút” mà Bác Hồ kính yêu từng chỉ ra được hoàn thành.
Trương Nguyên Tuệ