Có một Binh đoàn cánh Tây Nam trong Chiến dịch Hồ Chí Minh

(QK7 Online) - Chiến dịch Hồ Chí Minh là trận quyết chiến chiến lược cuối cùng kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, là chiến dịch tiến công có quy mô lớn nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta. Ở đó, mọi tiềm lực của cuộc kháng chiến được huy động đến mức tối đa; riêng lực lượng vũ trang, hầu hết đơn vị Quân giải phóng đều được tập trung đầy đủ trên năm hướng tiến công của chiến dịch. Và khi nói đến năm cánh quân tiến công trong chiến dịch Hồ Chí Minh, chúng ta không chỉ nhắc các quân đoàn chủ lực 1,2,3,4, mà cần phản ánh đầy đủ hoạt động và vai trò của một binh đoàn chủ lực khác trên hướng tiến công vào thành phố Sài Gòn từ phía Tây Nam-Binh đoàn cánh Tây Nam.

Tiến vào Sài Gòn.

Từ Đoàn 232 đến Binh đoàn cánh Tây Nam

Sau chiến dịch đường 14-Phước Long, cuối tháng 1-1975, Trung ương Cục miền Nam khẳng định: lực lượng vũ trang B2 có đủ khả năng tự giải phóng các địa phương trên địa bàn. Từ khẳng định trên, Trung ương Cục thông qua bước 2 kế hoạch mùa khô 1974-1975 trong đó có nội dung: giải phóng đại bộ phận nông thôn đồng bằng, mở thông hành lang từ Tây Ninh xuống Quân khu 8, Quân khu 9, chia cắt tuyến quốc lộ 4 nối Sài Gòn với đồng bằng sông Cửu Long.

Để thực hiện kế hoạch nêu trên , Bộ Tư lệnh Miền quyết định thành lập một đơn vị chủ lực có quy mô cấp quân đoàn. Để giữ bí mật, đơn vị lấy phiên hiệu Đoàn 232, tương tự phiên hiệu các đoàn hậu cần khu vực được thành lập trước đó trên chiến trường B2 lúc đó. Đoàn 232 thành lập đầu tháng 2-1975. Biên chế ban đầu của Đoàn gồm Sư đoàn 5, Sư đoàn 3, Trung đoàn 16, các đơn vị pháo binh, xe tăng, thông tin, công binh và cơ quan Đoàn bộ. Bộ Chỉ huy Đoàn gồm Thiếu tướng Nguyễn Minh Châu (Năm Ngà, Tư lệnh), Đại tá Trần Văn Phác (Tám Trần, Chính ủy), Đại tá Bùi Thanh Vân (Út Liêm, Phó Tư lệnh), Đại tá Trần Văn nghiêm (Phó Tư lệnh).
Ngay sau khi thành lập, Đoàn 232 khẩn trương thực hiện nhiệm vụ mở hành lang trên hướng tây nam Sài Gòn, đánh địch từ Tây Ninh xuống Kiến Tường, làm chủ vùng phía tây sông Vàm Cỏ Đông, đánh chiếm chi khu Dầu Tiếng, tiến công các căn cứ Suối Ông Hùng, Cầu Khởi Bến Cầu, Mộc Bài, Đức Hòa Tuyên Nhơn, Bình Thành, mở thông hành lang từ Tây Ninh xuống Kiến Tường.

Đầu tháng 4-1975, trên cơ sở ý kiến đề xuất của Bộ Tư lệnh Miền, Bộ Chính trị hoàn chỉnh kế hoạch đánh chiếm Sài Gòn, và ngày 8-4-1975, công bố quyết định thành lập Bộ Chỉ huy chiến dịch giải phóng Sài Gòn-Gia Định (từ ngày 14-4-1975 mang tên là chiến dịch Hồ Chí Minh). Thực hiện kế hoạch trên, Đoàn 232 đổi tên thành Binh đoàn cánh Tây Nam. Bộ Tư lệnh Binh đoàn gồm: Trung tướng Lê Đức Anh (Sáu Nam, Tư lệnh), Thiếu tướng Lê Văn Tưởng (Hai Chân, Chính ủy), Đại tá Lê Quốc Sản (Tám Phương, Phó Tư lệnh), Đại tá Trần Văn nghiêm (Tham mưu trưởng). Binh đoàn được bổ sung Sư đoàn 9, Trung đoàn 271B, 2 trung đoàn chủ lực Quân khu 8 (24, 88), 1 tiểu đoàn xe tăng T54, 1 tiểu đoàn pháo 130 mm, 6 khẩu pháo cao xạ và một số đơn vị binh chủng kỹ thuật khác.

Từ ngày 9-4-1975, Binh đoàn nổ súng tiến công chi khu Mộc Hóa, hệ thống đồn bót địch ở phía bắc quốc lộ 4, giải phóng một vùng rộng lớn dọc bờ sông Vàm Cỏ Tây và kênh Bo Bo, hoàn thành nhiệm vụ chia cắt chiến lược, mở bàn đạp sẵn sàng đánh chiếm các mục tiêu được phân công trong thành phố Sài Gòn.

Một trong 5 binh đoàn tiến công giải phóng Sài Gòn

Ngày 26-4-1975, chiến dịch Hồ Chí Minh mở màn. Theo kế hoạch, lực lượng tiến công giải phóng Sài gòn được tổ chức trên 5 hướng: đông nam, đông, bắc, tây bắc và tây-tây nam. Tiến công trên hướng tây và tây nam do Binh đoàn cánh Tây Nam cùng các đơn vị phối thuộc và lực lượng vũ trang địa phương đảm nhiệm. Cùng với các cánh quân tham gia chiến dịch, Binh đoàn cánh Tây Nam đồng loạt tiến công đánh chiếm các mục tiêu được phân công:

Ngày 28-4, các đơn vị của Binh đoàn tiến công vào tuyến phòng thủ trực tiếp thành phố Sài Gòn, đánh chiếm một số mục tiêu, cắt mọi đường giao thông thủy bộ, triệt để cô lập Sài Gòn. Sư đoàn 3 đánh chiếm đầu cầu khu vực An Ninh-Lộc Giang, tổ chức vượt sông Vàm Cỏ. Sư đoàn 5 cắt đứt hoàn toàn quốc lộ 4 đoạn từ Bến Lức đến Long An. Sư đoàn 9 vượt sông Vàm Cỏ Đông vào vị trí tập kết tại Mỹ Hạnh, Đức Hòa. Các Trung đoàn 24, 88 đánh chiếm các căn cứ mở rộng khu vực đứng chân phía bắc Cần Giuộc và làm chủ đường số 5.

Ngày 29-4, Binh đoàn đồng loạt tiến công chặn và tiêu diệt các tập đoàn chủ yếu của địch ở vòng ngoài. Sư đoàn 3 đánh chiếm thị xã Hậu Nghĩa, chi khu Đức Hòa, chi khu Đức Huệ và căn cứ Trà Cú, mở bến vượt sông Vàm Cỏ Đông. Sư đoàn 5 tiếp tục giữ vững quốc lộ 4, đánh lui nhiều đợt phản kích của địch. Sư đoàn 9 vượt qua Mỹ Hạnh, Vĩnh Lộc, tiến vào hướng Bà Quẹo, Bà Hom.

Ngày 30-4, các đơn vị đồng loạt tổng công kích vào nội thành. Sư đoàn 3 đánh chiếm khu vực Hậu Nghĩa, hai bên sông Vàm Cỏ. Sư đoàn 5 đánh chiếm thị xã Tân An, chi khu Thủ Thừa. Sư đoàn 9 vượt qua ngã tư Bảy Hiền, đánh chiếm Biệt khu thủ đô, Trung tâm rađa Phú Lâm, Trường đua Phú Thọ. Trung đoàn 16 đánh chiếm khu Xa cảng miền Tây, An Lạc, Bình Điền. Trung đoàn 24 đánh chiếm bót cảnh sát quận 8, cầu Nhị Thiên Đường, cầu Chữ Y, Bộ Tư lệnh Cảnh sát quốc gia. Trung đoàn 88 đánh chiếm Đa Phước, Ông Thìn, khu Nhà Bè. Đến 11 giờ ngày 30-4, các đơn vị của Binh đoàn cánh Tây Nam đã tiến công loại bỏ hoàn toàn Sư đoàn 22, các liên đoàn biệt động quân cùng các lực lượng địa phương quân quân đội việt Nam cộng hòa, cắm cờ Giải phóng trên nóc nhà Biệt khu thủ đô, Tổng nha cảnh sát, dinh tỉnh trưởng long An và các căn cứ khác. Một số mũi thọc sâu của Binh đoàn đã phát triển hợp điểm với các cánh quân khác tại dinh Độc Lập.

Vai trò của Binh đoàn cánh Tây Nam trong chiến dịch Hồ Chí Minh

Đoàn 232 ra đời trong quá trình phát triển của cách mạng miền Nam ở vào thời đoạn cuối, khởi từ kết quả của chiến dịch đường 14-Phước Long. Nó là bước phát triển tất yếu của lực lượng vũ trang cách mạng trước đòi hỏi của thực tiễn. Từ Đoàn 232 đến Binh đoàn cánh Tây Nam lại là bước phát triển tiếp nữa, nhằm thực hiện thắng lợi quyết tâm của Bộ Chính trị ngày 31-3-1975 “nắm vững thời cơ chiến lược, quyết tâm thực hiện tổng tiến công và nổi dậy, kết thúc thắng lợi chiến tranh giải phóng trong thời gian ngắn nhất”. Từ hoạt động của Binh đoàn cánh Tây Nam, có thể khái quát vai trò của Binh đoàn trong chiến dịch Hồ Chí Minh như sau: 1. thực hiện thành công nhiệm vụ chia cắt chiến lược Sài Gòn với miền Tây nam bộ; 2. thực hiện một đòn tiến công hiểm, từ phía sau vào hệ thống phòng thủ của quân đội Sài Gòn. 3. hoạt động của Binh đoàn cánh Tây Nam đã đặt ra những vấn đề lý luận và thực tiễn cần tiếp tục nghiên cứu về tổ chức đơn vị chủ lực cấp quân đoàn với trang bị khí tài hiện đại tại vùng đồng bằng sông nước.

Kết quả hoạt động của Binh đoàn cánh Tây Nam trong chiến dịch Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện ý chí khắc phục khó khăn, sự mưu trí và tinh thần chiến đấu dũng cảm của toàn thể cán bộ chiến sĩ mà còn chứng tỏ khả năng của các cấp ủy Đảng, các cấp chỉ huy của Binh đoàn trong việc vận dụng đúng đắn và sáng tạo đường lối chính trị, đường lối quân sự của Đảng Cộng sản Việt nam về xây dựng lực lượng vũ trang, về nghệ thuật tác chiến hợp đồng quân binh chủng giữa các đơn vị chủ lực với hoạt động tác chiến phối hợp tạo thế của lực lượng vũ trang địa phương, sự nổi dậy giải phóng quê hương của quần chúng trong thế trận chiến tranh nhân dân ở địa bàn đặc thù sông nước Nam bộ.

Đại tướng Lê Đức Anh nói: “Nếu nói tới chiến thắng 30-4 mà chỉ nói nhiều đến đơn vị xe tăng của Quân đoàn 2 tiến vào dinh Độc Lập thôi thì không đủ. Mà phải thấy rõ cả 5 cánh quân từ 5 hướng, lực lượng vũ trang và lực lượng quần chúng tại chỗ trong nội đô cùng nổi dậy và tiến công đồng loạt vào sào huyệt cuối cùng của quân địch với một quyết tâm và nỗ lực rất cao, trong đó kết quả tác chiến của đơn vị này đã mở ra điều kiện thuận lợi, thậm chí rất thuận lợi cho đơn vị kia”. Chúng ta không tuyệt đối hóa vai trò của Binh đoàn cánh Tây Nam nhưng cũng thể không nhắc đến những đóng góp của Binh đoàn này trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy, đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử trong mùa xuân năm 1975!.

Đại tá, PGS,TS. HỒ SƠN ĐÀI