Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói rằng: “Việt Nam muốn làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ và không gây thù oán với một ai”. Câu tuyên ngôn cách đây 70 năm của Người về đa dạng hóa quan hệ quốc tế cho đến nay vẫn là đường lối đối ngoại chính của đất nước ta sau rất nhiều thăng trầm, đổi thay của lịch sử. Đó là lời nhận định của nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam tại buổi Tọa đàm “Hồ Chí Minh và quan hệ Việt - Mỹ” do Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Hội Việt - Mỹ tổ chức ngày 8-9, tại Hà Nội.

Buổi tọa đàm là một hoạt động có ý nghĩa nhân dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2-9 và 72 năm thành lập Việt - Mỹ thân hữu hội (tiền thân của Hội Việt - Mỹ). Theo Chủ tịch Hội Việt - Mỹ Nguyễn Tâm Chiến, đây cũng là dịp để chúng ta cùng ôn lại các tư liệu, mẩu chuyện lịch sử về Bác Hồ, tưởng nhớ công ơn của Người, nguyện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và tác phong của Hồ Chí Minh, nhất là về tầm nhìn đối ngoại nói chung và về thực tiễn quan hệ Việt-Mỹ, trong đó có đối ngoại nhân dân với Mỹ, nói riêng.
Theo Chủ tịch Hội Việt - Mỹ, tư tưởng Hồ Chí Minh về quan hệ Việt Nam - Mỹ là một chủ đề bao quát nhiều khía cạnh, nội dung, từ triết lý đến hành động, phong cách ứng xử. Những điểm này đều xuất phát từ mục tiêu giải phóng cho đất nước, dân tộc Việt Nam của Người; góp phần giải phóng các dân tộc, nhân dân bị áp bức ở các nước khác. Cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh là vì nước, vì dân, vì đoàn kết quốc tế. Toàn bộ cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện sâu sắc, nhất quán tư tưởng đạo đức, phong cách này. Lịch sử quan hệ Việt - Mỹ thời hiện đại, cận đại cũng bắt nguồn từ khi Người rời bến Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước năm 1911.
  

Đại biểu tham dự Tọa đàm “Hồ Chí Minh và quan hệ Việt-Mỹ” . 

 
Tại buổi tọa đàm, nhiều đại biểu nhận định rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đặt nền móng cho mối quan hệ Việt- Mỹ. Theo ông Nguyễn Văn Huỳnh, Phó chủ tịch Ủy ban Hòa bình Việt Nam, Ủy viên thường vụ Hội Việt - Mỹ, đầu năm 1945, Trung úy phi công Mỹ William Saw bị rơi tại Cao Bằng được quân và dân ta cứu và được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp thân mật. Người đã cùng một số cán bộ trực tiếp đưa viên phi công sang Trung Quốc trao trả cho phía Mỹ.  
Đầu tháng 10-1945, Tổng thống Mỹ Truman đã tuyên bố chính sách đối ngoại 12 điểm sau Chiến tranh thế giới lần thứ 2, trong đó nêu rõ Mỹ sẽ “không phản đối và không giúp Pháp tái lập sự kiểm soát ở Đông Dương”. Nhằm khai thác điểm tích cực trong tuyên bố của Truman, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trương vận động thành lập Việt - Mỹ thân hữu hội, tiền thân của Hội Việt - Mỹ hiện nay. Ngay từ khi thành lập, hội đã trở thành cầu nối để những người yêu chuộng hòa bình tại Mỹ biết thêm về tình hình thực tế của Việt Nam. Phạm vi hoạt động của hội cũng vô cùng phong phú. Không chỉ lập những lớp dạy tiếng Mỹ, hội còn tổ chức những cuộc nói chuyện để các hội viên hiểu rõ văn minh và học thuật Mỹ. Bên cạnh đó, hội cũng lập những lớp dạy tiếng Việt cho người Mỹ; giúp đỡ các bạn học sinh Việt Nam muốn sang theo học bên Mỹ. Quan trọng hơn, hội cũng tham gia phiên dịch các cuốn sách Mỹ, Việt và truyền bá những tác phẩm phiên dịch ấy để hai dân tộc hiểu rõ về văn hóa, phong tục của nhau...
Với quan niệm “thêm bạn bớt thù”, trong thời gian từ 1945 đến trước ngày mất, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã nhiều lần gửi thư cho các Tổng thống Mỹ kêu gọi tăng cường quan hệ Việt - Mỹ, tố cáo những tội ác chiến tranh của thế lực hiếu chiến Mỹ, đề cao quan hệ hữu nghị và tình cảm của nhân dân Mỹ.
Nhà nghiên cứu Hà Chí Nhân, là con gái của đồng chí Hoàng Quốc Việt-người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng tham gia buổi tọa đàm. Tại đây, bà Nhân cho biết cha bà-đồng chí Hoàng Quốc Việt thường dạy bà rằng: “Chiến tranh là cái họa, không phải cái phúc của dân tộc” và những bài học lịch sử xa xưa đã dạy cho chúng ta rằng nên “lấy hòa hiếu là hơn”.  Theo bà Nhân, đây có lẽ cũng là những tư tưởng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã truyền dạy lại cho người học trò gần gũi của mình.
Trải qua hơn 20 năm bình thường hóa quan hệ, việc hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Mỹ như ngày nay có sự đóng góp, hợp tác của nhân dân hai nước, nhưng hơn hết, người đặt nền móng cho mối quan hệ này là Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu. Những tư tưởng lớn của Bác Hồ: "Dĩ bất biến ứng vạn biến", "thêm bạn bớt thù", "làm bạn với tất cả các nước dân chủ và không gây thù oán với ai" đã trở thành kim chỉ nam đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua bao thác ghềnh và đem lại những thắng lợi vẻ vang cho Ngoại giao Việt Nam, đặc biệt là cho việc xây dựng mối quan hệ Việt Nam - Mỹ ngày càng tốt đẹp dựa trên các nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của mỗi nước.

Bài và ảnh: NGỌC THƯ
Nguồn: qdnd.vn