Nhằm xây dựng một đơn vị có sức cơ động cao, khả năng đánh tiêu diệt cấp tiểu đoàn Mỹ ngụy, mở rộng vùng giải phóng, hỗ trợ đắc lực cho phong trào cách mạng trên địa bàn, ngày 3-2-1965 - đúng vào ngày kỷ niệm 35 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, tại Chiến khu Đ, Khu ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu miền Đông đã quyết định thành lập trung đoàn chủ lực đầu tiên của quân khu, lấy phiên hiệu là Trung đoàn Đồng Nai, sau này đổi tên thành Trung đoàn 4.

Khi mới thành lập, Bộ Tư lệnh Quân khu miền Đông đã chỉ thị cho Trung đoàn 4 phải tiến hành một trận đánh thắng giòn giã để xây dựng truyền thống của trung đoàn và mở đầu đợt hoạt động mở hành lang chiến lược từ Chiến khu Đ về hướng Long Khánh, Bà Rịa. Nhận nhiệm vụ quan trọng này, trung đoàn đã phối hợp cùng lực lượng vũ trang địa phương đánh thắng trận đầu tiên, tiêu diệt Tiểu đoàn 31 biệt động ngụy tại ngã ba Cổng Xanh, Tân Uyên, Sông Bé (nay thuộc tỉnh Bình Dương), diệt 120 tên địch, bắn cháy 1 máy bay trực thăng, thu 83 súng các loại.

Ngay sau thắng lợi của trận đầu, trung đoàn vừa chiến đấu, vừa xây dựng, phát triển cùng các lực lượng đánh bại hai cuộc phản công chiến lược mùa khô của Mỹ, tham gia cuộc tổng tiến công tết Mậu Thân (1968), góp phần cùng quân và dân cả nước giáng một đòn mạnh mẽ vào ý chí xâm lược của Mỹ, làm phá sản chiến lược “chiến tranh cục bộ”. Trung đoàn đã kiên cường bám trụ, đánh địch phản kích, tham gia các đợt hoạt động xuân hè năm 1969, 1970 và chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972, giành được những thắng lợi quan trọng, được Bộ Tư lệnh Miền tặng tám chữ vàng “Kiên cường bám trụ, lẫy lừng chiến công” (năm 1969). Đặc biệt, với những chiến công lập được trong giai đoạn này, trung đoàn đã được tuyên dương đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (9-1973).

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, Trung đoàn đã tham gia đánh những trận ác liệt, góp phần đập tan tuyến phòng thủ Xuân Lộc, giải phóng miền Đông Nam bộ, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, khi mà trung đoàn chưa ổn định xong tình hình mọi mặt thì tập đoàn phản động Pôn Pốt - Iêngxari phát động chiến tranh xâm lược nước ta ở biên giới Tây Nam. Với tinh thần nỗ lực cố gắng cao nhất, cán bộ, chiến sĩ của trung đoàn đã phát huy truyền thống Anh hùng, vươn lên vượt qua mọi khó khăn, nhanh chóng xác định phương thức tác chiến thích hợp, thực hành chiến dịch phản công và phát triển tiến công, góp phần đẩy địch về bên kia biên giới, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ ở khu vực biên giới Tây Nam của Tổ quốc. Với thành tích đó, trung đoàn lần thứ hai vinh dự được tuyên dương đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (12-1979), nhiều cá nhân, đơn vị trực thuộc của trung đoàn cũng được tuyên dương danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và các danh hiệu cao quý.

Năm 1989, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ quốc tế cao cả, Trung đoàn 4 trở lại chức năng, nhiệm vụ là một đơn vị chủ lực cơ động của Sư đoàn 5. Trung đoàn đã tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện gắn với xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, nâng cao chất lượng huấn luyện, gắn xây dựng nền nếp chính quy với rèn luyện kỷ luật, củng cố doanh trại ngày một khang trang, môi trường đơn vị xanh, sạch, đẹp. Liên tục từ năm 1991 đến nay, trung đoàn luôn là đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua Quyết thắng của Sư đoàn 5, được Bộ Quốc phòng tặng Cờ đơn vị huấn luyện giỏi, được thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu 7 tặng cờ đơn vị xuất sắc trong phong trào thi đua quyết thắng... Nhiều năm liền Đảng bộ trung đoàn đạt trong sạch vững mạnh, đơn vị đạt danh hiệu “Đơn vị quyết thắng”...

Tiếp tục phát huy truyền thống “Kiên cường bám trụ, lẫy lừng chiến công”, Đảng ủy, chỉ huy Trung đoàn 4 xác định tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ các cấp; gắn việc xây dựng các tổ chức đảng trong sạch vững mạnh với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện. Đồng thời, nâng cao chất lượng huấn luyện, khả năng cơ động, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng Trung đoàn mẫu mực về nền nếp chính quy và quản lý kỷ luật; thường xuyên bảo đảm tốt công tác hậu cần, kỹ thuật đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Phấn đấu xây dựng Trung đoàn 4 trở thành đơn vị chủ lực cơ động điểm của Quân khu 7.

Trung tá PHẠM NHƯ QUÂN (Chính ủy trung đoàn)