(QK7 Online) - Quản lý và sử dụng vật liệu nổ quân dụng là hoạt động đặc thù, gắn liền với nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ an ninh quốc gia. Trong bối cảnh hiện nay, khi tính chất và mức độ nguy hiểm của vật liệu nổ ngày càng cao, yêu cầu đặt ra đối với người trực tiếp sử dụng, đặc biệt là quân nhân càng trở nên nghiêm ngặt. Việc ban hành Luật số 42/2024/QH15 của Quốc hội không chỉ kế thừa mà còn hoàn thiện khung pháp lý điều chỉnh lĩnh vực này, đặc biệt nhấn mạnh đến trách nhiệm của cá nhân trong lực lượng vũ trang nhân dân.
Mặc dù luật có phạm vi áp dụng rộng, nhưng đối với quân đội nhân dân, nơi quân nhân trực tiếp tiếp xúc và sử dụng vật liệu nổ. Luật quy định một cơ chế quản lý đặc thù. Tại Điều 1 và Điều 2, Luật số 42/2024/QH15 quy định phạm vi điều chỉnh bao gồm các hoạt động quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ và công cụ hỗ trợ. Đối tượng áp dụng không chỉ là tổ chức, cá nhân trong dân sự mà bao gồm cả lực lượng vũ trang, trong đó có Quân đội nhân dân Việt Nam. Đặc biệt, Điều 17 của Luật quy định: “Tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng được nghiên cứu, chế tạo, sản xuất vũ khí quy định tại các điểm a, b và c khoản 2, điểm a khoản 4 và điểm a khoản 5 Điều 2 của Luật này”; “Tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng được sửa chữa, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu vũ khí”...Quy định này cho thấy Luật tôn trọng đặc thù trong nội bộ lực lượng vũ trang nhưng đồng thời khẳng định mọi quy định phải phù hợp với luật pháp quốc gia, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp  luật.
Trách nhiệm pháp lý của quân nhân trong quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.
- Trách nhiệm hình sự: Trường hợp quân nhân có hành vi như tự ý sử dụng, chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy trái phép vật liệu nổ quân dụng có thể bị xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017): Điều 304: Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kĩ thuật quân sự; Điều 305: Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ; Điều 360: Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng... Tùy vào mức độ thiệt hại và hậu quả thực tế, quân nhân vi phạm có thể bị phạt tù, bị tước danh hiệu quân nhân nhân dân hoặc xử phạt bổ sung khác.
- Trách nhiệm kỷ luật trong quân đội: Ngoài xử lý hình sự, quân nhân còn chịu các hình thức kỷ luật theo Điều lệnh Quản lý bộ đội, bao gồm: khiển trách, cảnh cáo, giáng cấp bậc quân hàm, tước danh hiệu quân nhân. Đây là những quy định nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong quân đội, đồng thời bảo vệ an toàn cho chính quân nhân và đơn vị.
Luật Quản lý, sử dụng vật liệu nổ ra đời trong bối cảnh yêu cầu đảm bảo an ninh quốc gia ngày càng cao, đã cung cấp cơ sở pháp lý đầy đủ và chặt chẽ cho việc quản lý, sử dụng vật liệu nổ quân dụng. Đối với quân nhân những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ liên quan đến loại vật tư đặc biệt nguy hiểm này, việc hiểu và tuân thủ pháp luật không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là cam kết bảo vệ đồng đội, đơn vị và đất nước. Việc nhận thức rõ và thực hiện nghiêm túc quy định của Luật sẽ góp phần nâng cao sức chiến đấu, giữ vững kỷ luật quân đội và ngăn ngừa các sự cố đáng tiếc có thể xảy ra.

Hoàng Thùy Linh