Thực tiễn đã minh chứng trong suốt 82 năm, từ khi được thành lập đến nay, lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) đã vượt qua đầy khó khăn, gian khổ, thử thách, hy sinh, hết lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với sự nghiệp cách mạng của Đảng, chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm; lao động học tập, công tác hiệu quả, sáng tạo và đã lập nhiều chiến công to lớn; góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và các LLVT nhân dân giành những thắng lợi lịch sử.

Trong kháng chiến chống Pháp, lực lượng DQTV và bộ đội địa phương đã tiêu diệt 23,1 vạn tên địch (chiếm 46,4% tổng số lực lượng địch bị tiêu diệt), làm tan rã hơn 20 vạn tên và kiềm chế, phân tán hơn 90% tổng số lực lượng địch trên toàn chiến trường. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta giành thắng lợi đã chấm dứt hơn 80 năm đô hộ của chủ nghĩa thực dân. Lực lượng DQTV và du kích đã đóng góp công sức và xương máu vô cùng to lớn vào chiến công chung của toàn dân tộc.

Trong chống chiến tranh phá hoại miền Bắc chủ yếu bằng không quân, hải quân hiện đại của đế quốc Mỹ, lực lượng phòng không DQTV miền Bắc đã tổ chức được hơn 700 phân đội, hình thành lưới lửa phòng không tầm thấp dày đặc vô cùng lợi hại. DQTV đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội phòng không, không quân bắn rơi nhiều máy bay địch. Riêng DQTV đã độc lập bắn rơi 424 máy bay các loại của Mỹ trên miền Bắc, bắt sống hàng trăm tên giặc lái và hàng chục toán biệt kích, bắn chìm và bắn cháy nhiều tàu chiến địch. Toàn lực lượng cũng đã có 183 triệu lượt người được huy động tham gia bảo đảm giao thông, phục vụ chiến đấu, phòng tránh sơ tán khắc phục hậu quả do địch gây ra, chi viện sức người sức của có hiệu quả cho chiến trường miền Nam.

Lực lượng dân quân du kích ở miền Nam, được sự đùm bọc của đồng bào, trong kháng chiến chống Mỹ luôn chủ động đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng các hình thức đánh địch hết sức phong phú, sáng tạo trên khắp 3 vùng chiến lược; kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, 3 mũi giáp công (quân sự, chính trị, binh vận), hình thành thế trận chiến đấu, phát triển các căn cứ chiến đấu, vành đai du kích, vành đai diệt Mỹ... thực hiện bám trụ kiên cường, giữ thế xen kẽ, cài răng lược với địch. Đây là một phương thức tác chiến, một cách đánh độc đáo, sáng tạo của chiến tranh du kích Việt Nam. Lực lượng dân quân du kích đã phối hợp với nhân dân đấu tranh quyết liệt chống địch dồn dân lập “khu trù mật”, “ấp chiến lược”, độc lập và phối hợp với bộ đội địa phương và bộ đội chủ lực trong mọi hoạt động, góp phần đánh bại các chiến thuật “Trực thăng vận”, “Thiết xa vận” và các biện pháp chiến lược của Mỹ-ngụy như: “Chiến tranh đặc biệt”, “Chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hóa chiến tranh”... Mặc dù địch có phương tiện cơ động hiện đại, nhưng chúng vẫn phải phân tán tới 90% quân số để đối phó với LLVT địa phương ta; đó là một thắng lợi có ý nghĩa chiến lược cực kỳ quan trọng.

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975-Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử; với phương châm xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, tỉnh giải phóng tỉnh “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, lực lượng DQTV đã cùng bộ đội chủ lực và nhân dân miền Nam đồng loạt tiến công và nổi dậy, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Quán triệt, thực hiện đường lối đổi mới trong các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc và các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng về quốc phòng-an ninh và xây dựng lực lượng vũ trang, lực lượng DQTV, tháng 1-1996 Pháp lệnh về DQTV ra đời và tháng 11-2009 Luật DQTV được Quốc hội khóa XII thông qua, đây là văn bản có tính pháp lý cao nhất của Nhà nước nhằm tiếp tục tăng cường chỉ đạo xây dựng lực lượng DQTV.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy, chính quyền các cấp, các địa phương, nhất là từ khi có Luật DQTV, DQTV được tổ chức, biên chế tinh gọn, chất lượng tổng hợp được nâng cao, từng bước đổi mới nội dung huấn luyện và phương thức hoạt động theo phương châm: “Cơ bản, thiết thực, chất lượng”. Việc xây dựng DQTV được gắn với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện, xây dựng khu vực phòng thủ trong các vùng trọng điểm về quốc phòng và an ninh (QPAN). Qua đó, góp phần làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”, "bạo loạn lật đổ" của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, bảo vệ chế độ XHCN, giữ vững ổn định chính trị, củng cố tăng cường QPAN trên phạm vi cả nước cũng như ở mỗi địa phương. DQTV đã thực sự là công cụ chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ nhân dân ở cơ sở.

Từ năm 2010 đến nay đã có hàng triệu lượt cán bộ, chiến sĩ DQTV tham gia trực SSCĐ; hơn 10.000 lượt người tham gia tuần tra bảo vệ biên giới đất liền và biển, đảo; gần 90 vạn lượt DQTV tham gia bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; hàng triệu lượt DQTV tham gia vận động quần chúng xây dựng cơ sở, hơn 3 triệu lượt đồng chí tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn. Trong các nhiệm vụ phòng thủ dân sự, DQTV đã thực sự là lực lượng nòng cốt, người chiến sĩ sao vuông luôn kề vai, sát cánh với các chiến sĩ quân đội nhân dân, công an nhân dân và đã trở thành hình ảnh hết sức gần gũi với nhân dân trong những lúc khó khăn gian khổ nhất.

DQTV còn làm nòng cốt trong khắc phục hậu quả chiến tranh, tiếp tục truy quét tàn quân, bọn phản động nội địa địch cài cắm lại; tích cực rà phá, tháo gỡ bom, mìn, giải phóng hàng triệu héc-ta đất canh tác để nhân dân khôi phục sản xuất. Lực lượng DQTV đã được huy động hàng triệu lượt người tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới; phối hợp và phục vụ bộ đội chiến đấu góp phần quan trọng vào thắng lợi của hai cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam, phối hợp với Công an nhân dân và các lực lượng khác thực hiện tốt việc bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.

Trải qua 82 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên chăm lo giáo dục, rèn luyện; được các cấp, các ngành, các địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và nhân dân hết lòng đùm bọc, giúp đỡ; các thế hệ cán bộ, chiến sĩ DQTV đã một lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với sự nghiệp cách mạng của Đảng; chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm; lao động, học tập, công tác hiệu quả, sáng tạo và lập nhiều chiến công to lớn, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Qua các thời kỳ đã có 370 tập thể và 284 cá nhân được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân; năm 2015, DQTV Việt Nam đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng. Đây là thành tích vô cùng xứng đáng và hết sức vẻ vang của DQTV Việt Nam.

Trong giai đoạn cách mạng mới, trước những khó khăn, thử thách không kém phần gay go, quyết liệt, để lực lượng DQTV tiếp tục giữ vai trò quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, các cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-xã hội các cấp cần tiếp tục quan tâm, chăm lo xây dựng và nâng cao chất lượng tổng hợp của DQTV, lấy chất lượng chính trị làm cơ sở. Lực lượng DQTV tiếp tục phát huy cao độ truyền thống dân tộc anh hùng, cùng với Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là lực lượng nòng cốt trong mọi mặt trận, cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN, xứng đáng với lời ngợi khen của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Dân quân tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là bức tường sắt của Tổ quốc. Vô luận địch nhân hung bạo thế nào hễ đụng vào lực lượng đó, bức tường đó, thì địch nào cũng phải tan rã”.

Trung tướng NGUYỄN DUY NGUYÊN

Cục trưởng Cục Dân quân tự vệ, Bộ Tổng tham mưu
Nguồn: qdnd.vn