Nếu thuế quan của Tổng thống Trump khuyến khích sản xuất trong nước nhiều hơn, chúng sẽ tạo ra ít doanh thu liên bang hơn. Ảnh: The New York Times

Tổng thống Donald Trump đã áp đặt hàng loạt thuế quan lên các đối tác thương mại lớn như Canada, Mexico và Trung Quốc, nhắm vào các ngành công nghiệp như thép, nhôm và ô tô để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Những mức thuế này nhằm tạo ra nguồn thu, đàm phán các điều khoản thương mại có lợi và ép buộc các quốc gia khác tuân thủ các vấn đề như buôn lậu và nhập cư, dù chúng có thể gây ra những tác động mâu thuẫn đối với các mục tiêu kinh tế.

Mâu thuẫn trong chính sách thuế quan

Ông Trump khẳng định rằng thuế quan sẽ không gây ra nhiều chi phí cho Mỹ mà còn mang lại nguồn thu khổng lồ giúp chính phủ tài trợ cho việc cắt giảm thuế, tăng chi tiêu và thậm chí cân bằng ngân sách liên bang.

Tuy nhiên, các chuyên gia thương mại chỉ ra rằng thuế quan không thể đồng thời đạt được tất cả các mục tiêu mà Trump đặt ra. Trên thực tế, nhiều mục tiêu của ông lại mâu thuẫn và làm suy yếu lẫn nhau.

Ví dụ, nếu thuế quan khiến các công ty sản xuất nhiều sản phẩm hơn tại Mỹ, người tiêu dùng Mỹ sẽ mua ít hàng nhập khẩu hơn. Kết quả là, nguồn thu từ thuế quan cho chính phủ sẽ giảm. Hơn nữa, nếu các quốc gia khác nhượng bộ ông Trump trong đàm phán thương mại, ông sẽ phải dỡ bỏ thuế quan, đồng nghĩa với việc không có thêm nguồn thu và các công ty cũng không có động lực để chuyển sản xuất về Mỹ.

Chuyên gia Chad Bown từ Viện Peterson về Kinh tế Quốc tế nhận xét:“Tất cả những mức thuế này đều mâu thuẫn với nhau. Vậy ưu tiên thực sự là gì? Vì bạn không thể đạt được tất cả những điều đó cùng một lúc”.

Thuế quan và nguồn thu ngân sách

Một số thành viên đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ đã ủng hộ thuế quan như một cách để bù đắp chi phí gia hạn cắt giảm thuế năm 2017 của ôngTrump, vốn dự kiến sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách lên 4 nghìn tỷ USD trong một thập kỷ. Ông Trump thậm chí đã đề xuất thay thế thuế thu nhập bằng thuế quan để tài trợ cho chính phủ. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng điều này là bất khả thi về mặt toán học.

IRS thu về 5,1 nghìn tỷ USD tiền thuế trong năm tài khóa trước, trong khi tổng giá trị hàng nhập khẩu của Mỹ chỉ khoảng 3,3 nghìn tỷ USD. Để thay thế thuế thu nhập, mức thuế quan trung bình trên tất cả hàng nhập khẩu sẽ phải vượt quá 150%, điều này sẽ khiến giá nhập khẩu tăng vọt, làm giảm tiêu dùng và cuối cùng làm giảm nguồn thu từ thuế quan.

Ngay cả Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cũng thừa nhận vấn đề này, ví von rằng “thuế quan giống như một viên đá băng đang tan dần”, nghĩa là chúng không thể là nguồn thu ổn định lâu dài.

Mâu thuẫn với mục tiêu kinh tế

Ông Trump tuyên bố rằng thuế quan sẽ giúp khôi phục ngành sản xuất ô tô, sản xuất chip và dược phẩm của Mỹ. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cảnh báo rằng thuế quan có thể làm tăng giá hàng hóa và làm chậm tăng trưởng kinh tế.

Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các chính phủ nước ngoài sẽ gánh chịu chi phí thuế quan, nhưng nghiên cứu kinh tế cho thấy người tiêu dùng Mỹ thường là những người chịu thiệt hại lớn nhất.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng thuế quan thực tế làm giảm việc làm trong ngành sản xuất của Mỹ, khi các doanh nghiệp phải đối mặt với chi phí đầu vào cao hơn và các nước khác áp dụng biện pháp trả đũa.

Nhà kinh tế Tom Porcelli nhận xét: “Mọi người đang đánh giá thấp tác động tiêu cực của thuế quan đối với tăng trưởng. Thuế quan thực chất là một loại thuế, và người dân sẽ cảm nhận được hậu quả của nó”.

Tình hình kinh tế hiện tại

Dưới thời ông Trump, Mỹ đã từng trải qua các cuộc chiến thương mại, bao gồm việc áp thuế lên gần 400 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và các sản phẩm kim loại, pin mặt trời. Lần đó, các doanh nghiệp Mỹ đã phải trì hoãn kế hoạch mở rộng và cắt giảm đầu tư lớn.

Lần này, nền kinh tế Mỹ vẫn đang ổn định, nhưng có dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đang lo ngại về lạm phát gia tăng.

Một cuộc khảo sát của The Conference Board cho thấy niềm tin của người tiêu dùng giảm mạnh vào tháng 2 khi lo ngại về giá cả tăng cao. Sự kết hợp giữa giá cao hơn và tăng trưởng chậm lại đang làm dấy lên lo ngại về hiện tượng stagflation (lạm phát đình trệ).

Tuy nhiên, ông Trump dường như không quá bận tâm về những cảnh báo này. Ông từng viết trên mạng xã hội: “Sẽ có đau đớn chứ? Có thể có (và có thể không!). Nhưng chúng ta có thể làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại và mọi thứ sẽ xứng đáng với cái giá phải trả”.

Anh Mai