Kỳ 1: Phai Khắt - Nà Ngần: Trận đầu đánh thắng
Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị, Đội xây dựng kế hoạch tổ chức một trận đánh để “cổ vũ tinh thần đấu tranh cách mạng của cả một dân tộc đang bị nô lệ, đang sục sôi ý chí vùng lên”, đồng thời “khắc phục tình hình thiếu vũ khí trang bị”.
Thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.
Lực lượng đánh đồn gồm hai tiểu đội, dưới sự chỉ huy trực tiếp của đồng chí Võ Nguyên Giáp. Để đột nhập thuận lợi, đồng chí Võ Nguyên Giáp cho chuẩn bị sẵn Giấy đi tuần giả, có đóng dấu đỏ để phục vụ trận đánh.
Chiều 24/12/1944, lực lượng tham gia trận đánh cải trang thành lính dõng, hành quân về Phai Khắt. 17 giờ ngày 25/12, Đội tiến vào đồn một cách dễ dàng, nhanh chóng chia làm hai mũi: Tiểu đội 1 chiếm nơi để súng, Tiểu đội 2 bao vây đồn. Trong khi bọn địch chưa kịp phản ứng, đồng chí Thu Sơn hô tập hợp, 17 tên lính và tên cai ra tập hợp giữa sân. Địch bị bất ngờ, không kịp trở tay, nhanh chóng đầu hàng. Trận đánh diễn ra nhanh chóng, tên đồn trưởng từ Nguyên Bình trở về cũng bị tiêu diệt. Kết quả, ta tiêu diệt 1 tên và bắt sống 17 tên địch, thu được 17 khẩu súng, đạn và quân trang.
Di tích Đồn Phai Khắc.
Trong hai trận đánh đầu tiên, Đội sử dụng chiến thuật tiến công bằng lối hóa trang kỳ tập (tập kích), mở đầu một cách xuất sắc trang sử chiến thuật của QĐND Việt Nam. Ngoài việc tiêu diệt và bắt sống toàn bộ quân địch trong đồn, Đội còn thu được nhiều vũ khí, quân trang. Quan trọng nhất là giành thắng lợi theo đúng Chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh “Trận đầu nhất định phải thắng lợi”.
Cùng với vận dụng chiến thuật phù hợp, thắng lợi của hai trận đầu ra quân thể hiện một số nét đặc sắc về nghệ thuật quân sự Việt Nam. Đó là chọn mục tiêu và thời điểm tiến công phù hợp. Mục tiêu hai đồn nằm cách xa nhau và xa trung tâm chỉ huy của địch (châu lỵ Nguyên Bình), nên chúng không thể chi viện kịp thời cho nhau. Về thời cơ tiến công: Đánh đồn Phai Khắt lúc 17 giờ, địch đang hoặc vừa ăn cơm chiều xong; đánh đồn Nà Ngần lúc 7 giờ sáng khi địch vừa ngủ dậy - đây là hai thời điểm quân địch sơ hở, mất cảnh giác. Ngoài ra ta đã thực hiện tốt công tác giữ bí mật nên quân địch nghi ngờ, để cả Đội cải trang tiến vào khống chế đồn.
Trong hoàn cảnh lịch sử lúc bấy giờ, đây là hai chiến thắng có ý nghĩa đặc biệt, củng cố vững chắc niềm tin vào khát vọng giải phóng dân tộc, giành độc lập tự do cho đất nước. Chiến thắng Phai Khắt, Nà Ngần là biểu tượng sinh động của ý chí quyết chiến quyết thắng, của nghệ thuật quân sự Việt Nam ngay từ buổi đầu còn non trẻ của Quân đội cách mạng.
Tấn Chí