PV: “Bộ đội nhà Phật” là tên gọi mà nhân dân Campuchia dành tặng Quân tình nguyện Việt Nam đã giúp đất nước bạn hồi sinh. Quả thật, chỉ một danh xưng ấy thôi cũng đã nói lên tính chính nghĩa, bản chất tốt đẹp và tinh thần quốc tế cao cả của Việt Nam?
Trung tướng Khuất Duy Tiến: Sau khi Quân tình nguyện Việt Nam tiến vào giải phóng Campuchia và tiếp tục truy quét tàn quân Pol Pot, Tổng Bí thư Lê Duẩn đã gọi điện sang Phnom Penh hỏi những người chỉ huy Quân tình nguyện một câu duy nhất: “Bộ đội ta khi gặp dân Campuchia cư xử thế nào?”. “Người Campuchia gọi bộ đội Việt Nam là: Bộ đội nhà Phật”. Khi nghe được câu trả lời đó, ở Hà Nội, ông Lê Duẩn đã nở một nụ cười thực sự. Và chúng tôi cũng vậy. Danh xưng ấy chính là do nhân dân Campuchia ghi nhận và dành tặng Quân đội nhân dân Việt Nam.
PV: Ông có thể kể chi tiết hơn về những việc làm của “Bộ đội nhà Phật” trên đất nước Campuchia những năm đó?
Trung tướng Khuất Duy Tiến: Trên đường tiến công và truy quét địch, tôi chứng kiến rất nhiều câu chuyện và hình ảnh xúc động của Quân tình nguyện với nhân dân Campuchia. Vừa đánh địch nhưng đơn vị nào cũng tổ chức bộ phận giúp đỡ người già yếu, em nhỏ trên cung đường đảm nhiệm. Nhìn đoàn người đói rách, kiệt sức, những em bé bị suy dinh dưỡng héo quắt, ai ai cũng rơm rớm nước mắt. Khi càn quét địch, để đưa dân ra, trong điều kiện bộ đội ăn uống chưa đủ nhưng Sư đoàn vẫn để ra 5 tấn gạo cùng thuốc men, quần áo cứu dân. Những người bị đói lả được quân y nấu cháo loãng cho ăn, khi tỉnh thì cho ăn cơm và uống thuốc, khi về được Quân tình nguyện cho gạo, muối… Nhiều người dân cảm động, rơi nước mắt, mang ơn cứu sinh của bộ đội Việt Nam.
PV: Sau 40 năm, nhìn lại cuộc chiến ấy, ông có nhắn nhủ gì với thế hệ hôm nay và mai sau?
Trung tướng Khuất Duy Tiến: Quân đội và chuyên gia Việt Nam đã giúp đỡ hàng triệu người dân Campuchia trở về quê cũ, khôi phục sản xuất, làm lại nhà cửa, trường học, chùa chiền, làm sạch giếng, cung cấp lương thực... Lực lượng ngành y của Việt Nam đi cùng bộ đội thời bấy giờ thì chữa bệnh cho người dân Campuchia. Dần dần trường lớp, làng mạc, bệnh viện, trường học… được khôi phục lại.
Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo hành động theo từng giai đoạn. Theo đó, giai đoạn đầu do người dân Campuchia chưa có gì, Việt Nam sẽ thực hiện “Việt Nam làm giúp Campuchia”. Khi người dân Campuchia đã có cơ sở, Việt Nam chuyển sang khẩu hiệu “Ta, bạn cùng làm”. Giai đoạn ba là “Bạn làm, ta giúp” - nghĩa là khi người dân Campuchia đã đủ khả năng, người dân Campuchia yêu cầu tới đâu Việt Nam giúp tới đó. Cuối cùng, khi chính quyền Campuchia thực sự lớn mạnh thì Việt Nam rút toàn bộ Quân tình nguyện về nước.
Tôi cũng như đồng đội may mắn còn sống trở về, chỉ mong thế hệ hôm nay và mai sau thấy được giá trị của độc lập, tự do, của máu xương bao người đã đổ xuống. Trong quan hệ quốc tế hiện nay, tôi nghĩ không phải học cái gì cao siêu mà chúng ta hãy học chính tổ tiên, học từ trong lịch sử. Quan hệ tốt với các nước, nhất là các nước láng giềng, gần gũi nhưng phải kiên quyết giữ vững độc lập, chủ quyền. Hợp tác nhưng phải cảnh giác, không bị kích động hay chia rẽ. Xây dựng lực lượng vũ trang, khu vực phòng thủ mạnh, vững vàng.
PV: Cảm ơn Trung tướng!