Sau năm 1858, bằng chính sách thâm độc “chia để trị”, thực dân Pháp đã chia xứ Đông Dương thuộc Pháp (indochine) thành 3 kỳ Bắc – Trung – Nam nhằm âm mưu chia cắt vĩnh viễn đất nước ta, hình thành tiềm thức chia rẽ, ý thức ly khai, đòi lập quốc gia riêng trong nhân dân ta, nhất là các tộc người thiểu số. Chúng ngang nhiên thừa nhận sự tồn tại của cái gọi là vua Mèo, vua Thái ở vùng Tây Bắc. Do đó, lịch sử thời Pháp thuộc, chúng ta đã từng chứng kiến sự tồn tại của các ông “vua” không ngai như “vua Thái” Đèo Văn Long (1887 - 1975) cai quản 12 xứ Thái ở vùng Mường Tè, Lai Châu; “vua Mèo” Vương Chính Đức (1865 - 1947) cai quản vùng Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc, Đồng Văn (Hà Giang ngày nay). Hay thời đế quốc Mỹ xâm lăng là chế độ tay sai ngụy quyền Việt Nam Cộng hòa.
Ngày nay, lợi dụng vấn đề đó, các thế lực thù địch tiếp tục kích động các tộc người thiểu số yêu sách đòi thành lập nhà nước riêng của mình như “Vương quốc Mông độc lập” ở vùng Tây Bắc, “Nhà nước Đegar tự trị” ở Tây Nguyên và “Vương quốc Khmer Crom” ở Tây Nam Bộ. Đây là âm mưu vô cùng thâm độc, tinh vi, xảo quyệt, bởi vì trong quá khứ, các vùng đất trên từng thuộc về các quốc gia phong kiến khác nhau, có nền văn hóa và phong tục tập quán riêng biệt. Các thế lực thù địch đã sử dụng những đặc điểm trên làm “ngòi nổ” cho các cuộc biểu tình, gây rối, bạo loạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội suốt thời gian qua, như Tây Nguyên các năm 2001, 2004 do K’Sorkok - “Tổng thống” tự xưng của “Nhà nước Degar tự trị” cầm đầu, dưới sự giật dây của các thế lực thù địch phản động trong và ngoài nước; Mường Nhé – Điện Biên năm 2012 đòi thành lập “Vương quốc Mông độc lập” do chủ nghĩa đế quốc đạo diễn, các đối tượng thù địch, phản động ngoài nước chỉ đạo, điều hành. Hay, các thế lực thù địch triệt để lợi dụng trào lưu “chủ nghĩa dân túy” đã và đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới những năm gần đây để kích động, lôi kéo, xúi giục một bộ phận nhân dân Việt Nam nhẹ dạ, cả tin, kém hiểu biết đề cao “chủ nghĩa dân tộc cực đoan” nhằm gây rối, bạo loạn, đòi thành lập các “nhà nước tự trị” của riêng mình. Chúng cố tình “đánh lận con đen”, “tát bùn sang ao” khi ra sức đánh đồng giữa “chủ nghĩa dân túy” với “chủ nghĩa dân tộc cực đoan”. Bởi vì, trong khi “chủ nghĩa dân túy” đề cao quyền lợi, lợi ích của quốc gia mình, coi quyền lợi của quốc gia mình là trên hết, trước hết, đặt lợi ích của nước mình lên trên lợi ích của nước khác. Còn “chủ nghĩa dân tộc cực đoan” mà bọn chúng gieo rắc trong nhân dân, trong đồng bào một số tộc người thiểu số ở nước ta chính là thái độ phân biệt dân tộc, kỳ thị dân tộc, chia rẽ dân tộc giữa tộc người Kinh với các tộc người còn lại như H’Mông, K’Ho, Tày, Nùng, Churu…
Truyền thống hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta là bức tranh đẹp đẽ về tình đoàn kết, kề vai sát cánh bên nhau chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước của các tộc người, không phân biệt đó là Kinh hay Mường, H’Mông hay Châu Mạ, Thổ hay Khmer…; không phân biệt đồng bào miền xuôi hay miền ngược. Lịch sử chống ngoại xâm của các triều đại phong kiến Đinh, Lý, Trần, Lê trước kia hay chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ gần đây đều có sự đóng góp rất lớn của đồng bào các tộc người thiểu số Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ. Mặt khác, chúng ta đều biết, cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam không phải được hình thành một sớm một chiều trong lịch sử, mà gắn liền với các cuộc di cư của các dân tộc từ các quốc gia khác tới, như một số tộc người vùng Tây Bắc ngày nay có nguồn gốc từ Trung Quốc, di cư sang nước ta cách đây trên 300 năm, cuối đời Minh, đầu đời Mãn Thanh. Hay, cộng đồng người Hoa Minh Hương Nam Bộ cũng có xuất xứ Trung Quốc. Trong khi các tộc người có nguồn gốc nước ngoài đều mong muốn định cư lâu dài, an cư lạc nghiệp trên đất nước ta, hòa mình vào dòng chảy của dân tộc, thì chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch lại ra sức lôi kéo, kích động “chủ nghĩa ly khai” ở Việt Nam. Đây là hành động phản động, chống phá hết sức trơ trẽn, xấu xa, bỉ ổi, cần phải lên án, đấu tranh loại bỏ.
Đáng chú ý, các hành động trên của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đã vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế như Hiến chương Liên hợp quốc, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966. Khoản 1, Điều 1, Hiến chương Liên hợp quốc quy định: “…cấm mọi hành vi xâm lược và phá hoại hoà bình khác”; tại Khoản 7, Điều 1 cũng nói rõ: “Hiến chương này hoàn toàn không cho phép Liên hợp quốc được can thiệp vào những công việc thực chất thuộc thẩm quyền nội bộ của bất cứ quốc gia nào, và không đòi hỏi các thành viên của Liên hợp quốc phải đưa những công việc loại này ra giải quyết theo quy định của Hiến chương”. Còn Điều 20 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 đã chỉ rõ: “Mọi chủ trương gây hằn thù dân tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo để kích động sự phân biệt đối xử về chủng tộc, sự thù địch, hoặc bạo lực đều phải bị pháp luật nghiêm cấm”. Đặt trường hợp (mà có lẽ không bao giờ xảy ra), ở Việt Nam có mâu thuẫn giữa các tộc người, thì đó cũng chỉ là công việc nội bộ của Việt Nam, trước hết phải do Việt Nam giải quyết, các quốc gia khác, các thế lực ngoại bang không có quyền can thiệp, theo đúng những gì mà Hiến chương và Công ước đã tuyên bố.
Như vậy, cổ vũ, xúi dục, kích động, lôi kéo các tộc người thiểu số ở Việt Nam “ly khai”, đòi thành lập quốc gia riêng của mình; gây chia rẽ, thù hằn giữa các tộc người trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam chính là hành động thù địch, phản động, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và công việc nội bộ của Việt Nam cần phải bị trừng trị nghiêm khắc. Trên thực tế thì chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch là những kẻ nói một đường, làm một nẻo. Trong khi ra sức kêu gọi, lôi kéo, gây thù hằn dân tộc, kích động xu hướng “ly khai” ở Việt Nam, song chúng lại thẳng tay đàn áp, trấn áp các tư tưởng và hành động đòi “ly khai” ở nước mình, khu vực mình, như kiên quyết bằng mọi giá, kể cả điều cảnh sát vũ trang đàn áp lực lượng đối lập đòi “ly khai” ở nhiều nước. Đó là điều phi lý.
Tóm lại, khơi dậy “chủ nghĩa dân tộc cực đoan”; lôi kéo, kích động đòi “li khai”, thành lập “quốc gia tự trị” ở Việt Nam là âm mưu, hành động thù địch của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, nhằm mục đích chia rẽ khối đại đoàn kết, gây thù hằn dân tộc, từ đó tạo ra các điểm nóng, các “ngòi nổ” dẫn đến mất an ninh quốc gia, tạo cớ hòng đưa lực lượng bên ngoài vào can thiệp, lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Chúng ta phải hết sức cảnh giác và tỉnh táo, không để chúng lôi kéo, kích động nhằm tránh rơi vào tình trạng “huynh đệ tương tan”, “nồi da nấu thịt”. Vì đó chính là cơ sở, điều kiện để chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch dễ dàng nô dịch nước ta một lần nữa.