Quá trình sắp xếp lại các đơn vị hành chính không phải là điều mới mẻ. Từ năm 2019, Chính phủ đã triển khai Nghị quyết số 32/NQ-CP, đặt mục tiêu điều chỉnh các xã, phường không đạt tiêu chuẩn về diện tích và dân số theo quy định. Kết quả, nhiều địa phương đã thực hiện thành công bước đầu. Ví dụ, TP. Hồ Chí Minh giảm từ 322 xuống 312 đơn vị hành chính cấp xã theo Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 năm 2021, trong khi tỉnh Đắk Lắk cũng giảm từ 184 xuống 180 xã (theo báo cáo từ các nguồn tin chính thống). Những thay đổi này đã giúp cải thiện hiệu quả quản lý và tiết kiệm nguồn lực tại các địa phương.

Với kế hoạch giảm mạnh 75% số đơn vị cấp xã, phường lần này, Việt Nam đặt mục tiêu cao hơn. Trước đây, tính đến năm 2019, cả nước có khoảng 11.162 xã, phường, thị trấn. Nếu đạt được con số 2.500 như dự kiến, đây sẽ là một bước tiến lớn, không chỉ thay đổi về số lượng mà còn nâng tầm chất lượng hoạt động của hệ thống hành chính. Theo các chuyên gia, việc tinh gọn này có thể giúp giảm chi phí vận hành, tập trung nguồn lực cho các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, giáo dục và y tế, đồng thời cải thiện chất lượng phục vụ người dân.

Những lợi ích mà kế hoạch mang lại là điều đáng chú ý. Ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, việc sáp nhập có thể tạo ra các đơn vị hành chính quy mô lớn hơn, hỗ trợ quản lý đô thị hiện đại và ứng dụng công nghệ thông minh. Ở vùng nông thôn, mô hình mới giúp chính quyền địa phương phân bổ nguồn lực tốt hơn, thúc đẩy chương trình xây dựng nông thôn mới – một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ trong những năm gần đây. Người dân cũng sẽ cảm nhận được sự tiện lợi khi các thủ tục hành chính được đơn giản hóa, giảm bớt thời gian và công sức.

Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra không ít vấn đề cần cân nhắc. Ở các vùng sâu, vùng xa, nơi mỗi xã, phường thường gắn liền với cộng đồng dân cư và bản sắc văn hóa đặc trưng, người dân lo lắng về việc giữ gìn truyền thống sau khi sáp nhập. Một số ý kiến cho rằng, việc gộp các đơn vị có thể khiến khoảng cách giữa chính quyền và người dân xa hơn, đặc biệt ở những khu vực địa hình khó khăn. Ngoài ra, đội ngũ cán bộ, công chức tại các xã, phường bị sáp nhập cũng cần được sắp xếp lại hợp lý để tránh ảnh hưởng đến công việc và đời sống của họ.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh rằng, quá trình thực hiện sẽ diễn ra thận trọng, có lộ trình cụ thể và dựa trên sự đồng thuận của người dân cũng như chính quyền địa phương. Các bài học từ giai đoạn 2019-2021 cho thấy, sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương và địa phương, cùng với việc lắng nghe ý kiến cộng đồng, là yếu tố quan trọng để đảm bảo thành công. Chính phủ cũng dự kiến sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động để điều chỉnh chính sách phù hợp với từng khu vực.

Giảm 75% số xã, phường trên cả nước không chỉ là một con số ấn tượng, mà còn là cột mốc trong hành trình đổi mới hệ thống hành chính của Việt Nam. Đây là nỗ lực nhằm xây dựng một bộ máy quản lý hiệu quả, gần dân hơn, đồng thời tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong tương lai. Với những bước đi này, Việt Nam đang dần hiện thực hóa mục tiêu trở thành một quốc gia hiện đại, đáp ứng tốt hơn kỳ vọng của người dân và yêu cầu của thời đại.

N.Đăng