Nhân dịp kỷ niệm 45 năm Chiến thắng “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không”, Báo Quân khu 7 xin giới thiệu loạt bài viết về trận đánh này, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Bài 1: Lời tiên đoán chiến lược và sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Bác Hồ
Mỗi khi nhắc đến chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", chúng ta không thể quên lời tiên đoán chiến lược và sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Bác Hồ từ nhiều năm trước đây.
Năm 1962, khi Đại tá Phùng Thế Tài vừa được bổ nhiệm làm Tư lệnh Phòng không, Bác Hồ đã gặp và hỏi: "Bây giờ chú là Tư lệnh Phòng không, vậy chú đã biết gì về B52 chưa"?, và Bác nói tiếp: "Nói thế thôi, chú có biết lúc này cũng chưa làm gì được nó. Nó bay trên cao mười cây số mà trong tay chú hiện nay chỉ mới có cao xạ thôi. Nhưng ngay từ nay, là Tư lệnh Phòng không, chú phải theo dõi chặt chẽ và thường xuyên quan tâm đến thằng B52 này".
Ngày 18/6/1965, lần đầu tiên trong lịch sử chiến tranh, Mỹ dùng máy bay B52 ném bom rải thảm khu vực Bến Cát (phía tây bắc Sài Gòn). Sau đó một tháng, ngày 19/7/1965, Bác Hồ đến thăm Bộ đội Phòng không Hà Nội, Người căn dặn: “Dù đế quốc Mỹ có lắm súng nhiều tiền. Dù chúng có B57, B52 hay “B” gì đi chăng nữa ta cũng đánh. Từng ấy máy bay, từng ấy quân Mỹ chứ nhiều hơn nữa ta cũng đánh, mà đã đánh là nhất định thắng”.
Ngày 12/4/1966, Mỹ sử dụng máy bay chiến lược B52 ném bom khu vực Đèo Mụ Giạ (Quảng Bình), mở đầu việc đánh phá của B52 đối với miền Bắc Việt Nam. Bác Hồ đã chỉ thị cho đồng chí Đặng Tính, Chính ủy Quân chủng PK - KQ: "B52 đã ném bom miền Bắc, phải tìm cách đánh cho được B52. Trách nhiệm này Bác giao cho các chú Phòng không - Không quân".
Chấp hành chỉ thị của Bác, Quân chủng PK - KQ đã tổ chức sưu tầm các tài liệu về B52 và cử nhiều tổ công tác gồm các cán bộ giỏi, có kinh nghiệm, đem theo phương tiện trinh sát kỹ thuật hiện đại, vào Khu 4, nơi có B52 đang hoạt động, để nghiên cứu thực tế và tìm hiểu qua màn hình của Radar, tìm hiểu những thủ đoạn hoạt động và cách gây nhiễu của máy bay B52. Sau những đợt khảo sát thực tế, Quân chủng PK – KQ đã cho ra đời tập tài liệu về cách đánh B52: cuốn “Cẩm nang bìa đỏ”. Tập tài liệu chỉ dày 30 trang đánh máyvà in Roneo là kết quả của cả một quá trình xây dựng hết sức gian khổ, công phu, với tài trí và công lao của các trợ lý có trình độ kỹ thuật, chiến thuật giỏi, dày dạn trong chiến đấu ... Tài liệu này đã được đưa ra bàn bạc kỹ tại Hội nghị của Quân chủng PK - KQ ngày 31/10/1972 (gọi là Hội nghị tháng 10).
Cuốn “Cẩm nang bìa đỏ” đã đóng góp cách phân biệt “Bê” thật, “Bê” giả trên màn hiện sóng Radar. Viết thành tài liệu là như vậy, nhưng để thực hành được lại rất khó bởi kẻ địch thường xuyên thay đổi thủ đoạn gây nhiễu.
Lúc 17g03 ngày 17 tháng 9 năm 1967, Tiểu đoàn 84, Trung đoàn 238 Quân chủng PK – KQ , sau một thời gian dày công nghiên cứu, nhận dạng máy bay B52 đã bắn rơi một máy bay chiến lược B52 của Mỹ. Đây là chiếc máy bay B52 đầu tiên bị bộ đội tên lửa phòng không của ta hạ gục. Chỉ 31 phút sau, lúc 17g34, Tiểu đoàn lại tiêu diệt một máy bay B52 nữa.
Ngày 20/9/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh thưởng Huân chương Quân công Hạng Nhì cho Tiểu đoàn 84 và gửi thư khen đồng bào và chiến sĩ Khu IV lần đầu tiên bắn rơi máy bay B-52 của Mỹ.
Cuối năm 1967, khi làm việc với Bộ Tư lệnh Quân chủng PK - KQ, Bác khẳng định: “Sớm muộn rồi đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B52 ra đánh Hà Nội, rồi có thua mới chịu thua. Phải dự kiến trước tình huống càng sớm càng tốt, để có thời gian mà suy nghĩ chuẩn bị. Ở Việt Nam, Mỹ nhất định thua. Nhưng nó chỉ chịu thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”.
Thực hiện lời dạy của Bác, Quân uỷ Trung ương và Bộ Quốc phòng đã nhanh chóng xây dựng lực lượng. Bước vào năm 1968 lực lượng Phòng không của ta đã có 11 Trung đoàn tên lửa, 2 Trung đoàn Không quân tiêm kích trang bị máy bay MiG17 và MiG21.