(QK7 Online) - Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội nhà văn TP HCM gọi điện thông báo với tôi về việc Hội nhà văn TP HCM phối hợp cùng Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức tưởng nhớ nhà văn Nguyễn Quốc Trung nhân hai năm ông rời cõi tạm và đặc biệt nhà văn được truy tặng giải thưởng Nhà nước về tiểu thuyết "Đất không đổi màu".
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung và các tác phẩm của ông
Ký ức về người lính quân đoàn
Tôi biết Nguyễn Quốc Trung ( NQT) ngay từ khi cuộc chiến Tây Nam khởi sự. Lúc ấy, tôi làm báo Quân khu 7. Báo Quân khu 7, nối tiếp sự nghiệp báo Quân giải phóng Miền Nam kết nghĩa với tờ tin Quân đoàn 4, nên bài vở thường trao đổi với nhau. Trần Đình Thế từ Quân đoàn 4 gửi bài cho chúng tôi và giới thiệu cây viết trẻ Nguyễn Quốc Trung (bút danh Nguyễn Tình Nguyện).
Văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình. Cho đến đại hội lần thứ nhất thành lập hội nhà văn thành phố Hồ Chí Minh, tôi mới thực sự gặp Nguyễn Quốc Trung. Đúng như nhà văn Nguyễn Minh Ngọc (NXB QĐND), đồng đội, đồng nghiệp của NQT tại "quân khu Kỳ Đồng" miêu tả. NQT có đặc điểm không lẫn vào đâu được. Dáng mảnh khảnh, khi đi luôn lao về phía trước. Da xám , môi chì và nét mặt lúc nào cũng trầm tư, suy ngẫm.
Ấy vậy mà ngược hẳn với vóc dáng bề ngoài, đọc tác phẩm của NQT, người ta không khỏi ngạc nhiên bởi chiều sâu tâm hồn của anh. 5 tiểu thuyết (Biên giới; Bên rừng thốt nốt; Thời chúng mình yêu nhau; Người trong cõi người; Đất không đổi màu"; 5 tập truyện ngắn (Người đàn bà hồn nhiên; Đêm trừ tịch; Cô gái tính nhảy cầu Rạch Miễu...), không chỉ hừng hực hơi thở cuộc sống mà còn đặt ra những vấn đề thuộc về "nhân tình thế thái" trong đời sống nội tâm của con người và xã hội.
Gần như, tôi là một trong những người đầu tiên được NQT tặng các tác phẩm mới của anh. Tôi nhớ dạo ấy bận công tác quản lý, chúng tôi họp liên miên. Dáng đi luôn lao về phía trước. Mặc mọi người đang họp, NQT "xông" thẳng vào phòng họp dúi sách đã ký tên cho tôi và dặn: "Nhớ đọc và cho ý kiến".
Sự hồn nhiên của anh khiến ai đó khó chịu. Nhưng với tôi, đọc và hiểu NQT, càng quý anh hơn. Việc ấy, tôi trộm nghĩ, NQT cho ta thông điệp: "Sinh ra mỗi người một việc, các anh cứ họp, cứ bận bịu khách khứa, còn tôi cứ cày trên cánh đồng chữ nghĩa".
Và thực tế như thế, có thể phong cách sống của NQT làm người ta khó hiểu, nhưng đó không phải là điều làm anh quan tâm. Nhìn dáng đi tất tưởi và nét mặt lúc nào cũng đau khổ, trầm tư của anh, tôi biết NQT đang thai ngén, trăn trở về việc gì đó, điều gì đó. Và, chắn chắn những suy ngẫm, trăn trở đó sẽ là hồn cốt cho những tác phẩm sắp ra đời của anh.
Tôi biết Nguyễn Quốc Trung ( NQT) ngay từ khi cuộc chiến Tây Nam khởi sự. Lúc ấy, tôi làm báo Quân khu 7. Báo Quân khu 7, nối tiếp sự nghiệp báo Quân giải phóng Miền Nam kết nghĩa với tờ tin Quân đoàn 4, nên bài vở thường trao đổi với nhau. Trần Đình Thế từ Quân đoàn 4 gửi bài cho chúng tôi và giới thiệu cây viết trẻ Nguyễn Quốc Trung (bút danh Nguyễn Tình Nguyện).
Văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình. Cho đến đại hội lần thứ nhất thành lập hội nhà văn thành phố Hồ Chí Minh, tôi mới thực sự gặp Nguyễn Quốc Trung. Đúng như nhà văn Nguyễn Minh Ngọc (NXB QĐND), đồng đội, đồng nghiệp của NQT tại "quân khu Kỳ Đồng" miêu tả. NQT có đặc điểm không lẫn vào đâu được. Dáng mảnh khảnh, khi đi luôn lao về phía trước. Da xám , môi chì và nét mặt lúc nào cũng trầm tư, suy ngẫm.
Ấy vậy mà ngược hẳn với vóc dáng bề ngoài, đọc tác phẩm của NQT, người ta không khỏi ngạc nhiên bởi chiều sâu tâm hồn của anh. 5 tiểu thuyết (Biên giới; Bên rừng thốt nốt; Thời chúng mình yêu nhau; Người trong cõi người; Đất không đổi màu"; 5 tập truyện ngắn (Người đàn bà hồn nhiên; Đêm trừ tịch; Cô gái tính nhảy cầu Rạch Miễu...), không chỉ hừng hực hơi thở cuộc sống mà còn đặt ra những vấn đề thuộc về "nhân tình thế thái" trong đời sống nội tâm của con người và xã hội.
Gần như, tôi là một trong những người đầu tiên được NQT tặng các tác phẩm mới của anh. Tôi nhớ dạo ấy bận công tác quản lý, chúng tôi họp liên miên. Dáng đi luôn lao về phía trước. Mặc mọi người đang họp, NQT "xông" thẳng vào phòng họp dúi sách đã ký tên cho tôi và dặn: "Nhớ đọc và cho ý kiến".
Sự hồn nhiên của anh khiến ai đó khó chịu. Nhưng với tôi, đọc và hiểu NQT, càng quý anh hơn. Việc ấy, tôi trộm nghĩ, NQT cho ta thông điệp: "Sinh ra mỗi người một việc, các anh cứ họp, cứ bận bịu khách khứa, còn tôi cứ cày trên cánh đồng chữ nghĩa".
Và thực tế như thế, có thể phong cách sống của NQT làm người ta khó hiểu, nhưng đó không phải là điều làm anh quan tâm. Nhìn dáng đi tất tưởi và nét mặt lúc nào cũng đau khổ, trầm tư của anh, tôi biết NQT đang thai ngén, trăn trở về việc gì đó, điều gì đó. Và, chắn chắn những suy ngẫm, trăn trở đó sẽ là hồn cốt cho những tác phẩm sắp ra đời của anh.
Một số tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Quốc Trung
Luôn mong bạn bè may mắn, thành công
Cùng công tác dưới "mái nhà Tổng cục Chính trị " với NQT gần 20 năm tại TPHCM, tôi hiểu nhà văn mặc áo lính quê hương Hà Tĩnh này. "Tập trung chuyên môn" cho ra đời những tác phẩm văn chương, NQT không màng chuyện ngôi thứ, bàn ghế. Anh quan tâm đến bạn bè, nhất là bạn bè cầm viết. Khi tôi về làm báo QĐND cũng như báo SGGP, NQT thường xuyên lui tới tòa soạn. Câu chuyện của anh xoay quanh các sáng tác mới, trong đó có các cuốn sách của tôi.
Từ thập niên cuối thế kỷ 20, NQT đã động viên tôi viết đơn vào Hội nhà văn Việt Nam. Suốt mấy chục năm, anh luôn động viên tôi giữ vững "ngọn lửa nhiệt huyết ", không thối chí. Gặp tôi khi nào anh cũng nói như là người trong cuộc: "Viết như anh phải vào Hội lâu rồi chứ. Thôi kệ. Năm nay chắc chắn vào Hội và nhận giải thưởng". Nghe NQT "động viên" tôi chỉ cười. Tôi nghĩ, vào Hội hay không không phải việc của mình. Việc của mình là cứ viết. Viết như sự giải thoát chính mình.
Khi trường ca đầu tiên của tôi - trường ca "Phía sau mặt trời" (NXB QĐND- 2014) do nhà văn Nguyễn Minh Ngọc biên tập ra đời, NQT là một trong những người đầu tiên viết bài giới thiệu. Đó cũng là một trong những đồng đội, đồng nghiệp luôn chia sẻ, động viên tôi cần mẫn, sáng tạo trên cánh đồng chữ nghĩa.
Thư ký trung thành
Mọi so sánh đều khập khiễng. NQT ra đi đột ngột do đại dịch Covid-19 cách nay 2 năm đã để lại sự bàng hoàng, xót xa của bạn bè, đồng nghiệp. Sinh thời, do cách sống, đôi lúc người ta không hiểu hết NQT. Đôi khi còn có đồn đoán, dị nghị về nhà văn quân đội này. Nhưng khi NQT rời cõi tạm, có dịp nghiên cứu sâu các tác phẩm của anh và đặc biệt khi NQT được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về tiểu thuyết "Đất không đổi màu", người ta mới hiểu rõ chân dung nhà văn. Người xưa nói: Cọp chết để da, người ta chết để tiếng.
Tiếng đời để lại với NQT là tấm gương cống hiến. Anh dấn thân vào các cuộc chiến giải phóng và bảo vệ Tổ quốc với vị trí "trai thời loạn". Anh dấn thân, cháy hết mình để sáng tạo các tác phẩm văn chương về con người và thời đại mà anh là người trong cuộc. Đúng như Banlzac nói: "Nhà văn là thư ký trung thành của thời đại". Nguyễn Quốc Trung là thư ký của một thời anh sống và cống hiến!
Cùng công tác dưới "mái nhà Tổng cục Chính trị " với NQT gần 20 năm tại TPHCM, tôi hiểu nhà văn mặc áo lính quê hương Hà Tĩnh này. "Tập trung chuyên môn" cho ra đời những tác phẩm văn chương, NQT không màng chuyện ngôi thứ, bàn ghế. Anh quan tâm đến bạn bè, nhất là bạn bè cầm viết. Khi tôi về làm báo QĐND cũng như báo SGGP, NQT thường xuyên lui tới tòa soạn. Câu chuyện của anh xoay quanh các sáng tác mới, trong đó có các cuốn sách của tôi.
Từ thập niên cuối thế kỷ 20, NQT đã động viên tôi viết đơn vào Hội nhà văn Việt Nam. Suốt mấy chục năm, anh luôn động viên tôi giữ vững "ngọn lửa nhiệt huyết ", không thối chí. Gặp tôi khi nào anh cũng nói như là người trong cuộc: "Viết như anh phải vào Hội lâu rồi chứ. Thôi kệ. Năm nay chắc chắn vào Hội và nhận giải thưởng". Nghe NQT "động viên" tôi chỉ cười. Tôi nghĩ, vào Hội hay không không phải việc của mình. Việc của mình là cứ viết. Viết như sự giải thoát chính mình.
Khi trường ca đầu tiên của tôi - trường ca "Phía sau mặt trời" (NXB QĐND- 2014) do nhà văn Nguyễn Minh Ngọc biên tập ra đời, NQT là một trong những người đầu tiên viết bài giới thiệu. Đó cũng là một trong những đồng đội, đồng nghiệp luôn chia sẻ, động viên tôi cần mẫn, sáng tạo trên cánh đồng chữ nghĩa.
Thư ký trung thành
Mọi so sánh đều khập khiễng. NQT ra đi đột ngột do đại dịch Covid-19 cách nay 2 năm đã để lại sự bàng hoàng, xót xa của bạn bè, đồng nghiệp. Sinh thời, do cách sống, đôi lúc người ta không hiểu hết NQT. Đôi khi còn có đồn đoán, dị nghị về nhà văn quân đội này. Nhưng khi NQT rời cõi tạm, có dịp nghiên cứu sâu các tác phẩm của anh và đặc biệt khi NQT được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về tiểu thuyết "Đất không đổi màu", người ta mới hiểu rõ chân dung nhà văn. Người xưa nói: Cọp chết để da, người ta chết để tiếng.
Tiếng đời để lại với NQT là tấm gương cống hiến. Anh dấn thân vào các cuộc chiến giải phóng và bảo vệ Tổ quốc với vị trí "trai thời loạn". Anh dấn thân, cháy hết mình để sáng tạo các tác phẩm văn chương về con người và thời đại mà anh là người trong cuộc. Đúng như Banlzac nói: "Nhà văn là thư ký trung thành của thời đại". Nguyễn Quốc Trung là thư ký của một thời anh sống và cống hiến!
TPHCM, ngày 18-9-2023
Trần Thế Tuyển
DỰ BÁO THỜI TIẾT
