Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) là doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng, có tuổi đời 45 năm. Vicem quản lý 10 nhà máy trên cả nước với 16 dây chuyền sản xuất, công suất 20 triệu tấn clinker và 27 triệu tấn xi măng mỗi năm.

Được biết, ngành nghề hoạt động chính là kinh doanh xi măng, clinker; kinh doanh than, thạch cao; lĩnh vực vật liệu xây dựng liên quan chuỗi giá trị ngành xi măng. Hệ sinh thái của Vicem nổi tiếng với các thương hiệu xi măng Hà Tiên, Hải Phòng, Bỉm Sơn, Hoàng Thạch, Bút Sơn, Hoàng Mai...

Mới đây, Thanh tra Bộ Tài chính đã công bố kết luận thanh tra tại Tổng Công ty Xi măng Việt Nam. Trước đó, vào tháng 7/2024, Bộ Tài chính đã quyết định thanh tra việc chấp hành pháp luật về tài chính, kế toán và thuế tại Vicem và 3 công ty con trực thuộc (gồm Vicem Tam Điệp, Vicem Hải Phòng, Vicem Hà Tiên).

Theo Thanh tra Bộ Tài chính, một số khoản đầu tư tại công ty mẹ Vicem tiềm ẩn rủi ro mất vốn đầu tư. Đến hết ngày 31/12, tổng công ty này trích lập dự phòng tổn thất cho 7 khoản đầu tư với số tiền khoảng 3.017 tỷ đồng.

Tổng Công ty Xi măng Việt Nam

Cụ thể, Vicem đã rót hơn 1.132 tỷ đồng vào Công ty TNHH MTV Xi măng Vicem Tam Điệp (chiếm 100% vốn điều lệ). Tuy nhiên, công ty con này đã lỗ lũy kế khoảng 1.126 tỷ đồng, tương đương 99,5% vốn góp của chủ sở hữu.

"Công ty đang mất cân đối vốn, khả năng thanh toán nợ thấp. Vicem đang hỗ trợ cho công ty này vay vốn để thanh toán các khoản nợ dài hạn với tổng số tiền 396 tỷ đồng", thanh tra Bộ thông tin nêu.

Đồng thời, cơ quan thanh tra cũng xác định Vicem Tam Điệp hạch toán chi phí không đúng 575 triệu đồng, dẫn đến phải giảm lỗ số tiền tương ứng. Vì vậy, công ty mẹ phải điều chỉnh giảm trích lập dự phòng tổn thất đầu tư tại đơn vị này 575 triệu đồng.

Tại Công ty Cổ phần Xi măng Hạ Long, Vicem đầu tư khoảng 1.605 tỷ đồng (chiếm 82,69% vốn điều lệ). Đến hết năm ngoái, Xi măng Hạ Long lỗ lũy kế hơn 4.900 tỷ đồng, dẫn đến vốn chủ sở hữu âm 2.960 tỷ đồng. Vicem trích lập dự phòng rủi ro tại công ty này 1.605 tỷ đồng.

Trước đó, Xi măng Hạ Long thuộc Tổng công ty Sông Đà, được chuyển giao về Vicem năm 2016. Tại thời điểm chuyển giao, doanh nghiệp này âm vốn 2.658 tỷ đồng và lỗ lũy kế 3.640 tỷ đồng.

Hiện tại, tình hình sản xuất kinh doanh của Xi măng Hạ Long vẫn gặp nhiều khó khăn, tình hình tài chính mất cân đối nghiêm trọng, không còn khả năng trả nợ đến hạn. Công ty đứng trước nguy cơ phải dừng hoạt động vì không có dòng tiền.

Tại Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Sông Thao, Vicem đầu tư 516 tỷ đồng (tỷ lệ 80,79% vốn điều lệ). Đến hết 31/12, công ty lỗ lũy kế trên 312 tỷ đồng, tương ứng hơn 49% vốn góp của Vicem. Tổng công ty này trích lập 252 tỷ cho khoản đầu tư vào Vicem Sông Thảo.

Tương tự, Công ty cổ phần Xi măng Vicem Hải Vân cũng lỗ lũy kế hơn 60 tỷ đồng, khiến Vicem phải trích lập dự phòng gần 34 tỷ đồng. Công ty Cổ phần Sông Đà 12 lỗ lũy kế gần 233 tỷ đồng, Vicem với tỷ lệ sở hữu 24% phải trích lập dự phòng hơn 10,2 tỷ đồng.

Tại Công ty Cổ phần Tấm lợp Vật liệu Xây dựng Đồng Nai, Vicem đầu tư hơn 43 tỷ đồng, nắm 12,5% vốn. Công ty này lỗ lũy kế 787 tỷ đồng nên Vicem trích lập dự phòng 41,3 tỷ đồng. Vicem cũng phải trích lập 4,2 tỷ đồng cho khoản đầu tư vào Công ty Cổ phần Cao su Đồng Nai - Kraite (nắm 11,27% vốn). Công ty này lỗ lũy kế hơn 179 tỷ đồng.

Tổng vốn đầu tư cho 7 khoản này là hơn 3.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, kết luận thanh tra xác định 9 công ty con, công ty liên doanh liên kết khác được Công ty mẹ đầu tư cũng có kết quả kinh doanh lỗ năm 2023 nhưng vốn chủ sở hữu vẫn cao hơn vốn đầu tư.

Theo giải thích của Vicem, 10 công ty con hiệu quả kinh doanh thấp, nhiều đơn vị lỗ lớn năm ngoái và lũy kế lợi nhuận âm khoảng 6.700 tỷ đồng bởi nhiều lý do.

Trong đó, Vicem Tam Điệp, Vicem Sông Thao, Xi Măng Hạ Long đều là 3 đơn vị Vicem nhận bàn giao phần vốn Nhà nước từ địa phương hoặc doanh nghiệp khác thuộc Bộ Xây dựng. 3 công ty này đến hết năm ngoái lỗ lũy kế 6.341 tỷ đồng, tăng 2.271 tỷ đồng so với thời điểm bàn giao.

Vicem cho biết, sản lượng sản xuất thấp hơn nhiều công suất thiết kế tối đa, dẫn tới định phí trên một đơn vị sản phẩm tăng và các chi phí bảo dưỡng cũng tăng theo.

Đồng thời, giá bán clinker, xi măng không tăng và một số sản phẩm còn thấp hơn giá thành. Chi phí lãi vay lớn do một số công ty đầu tư chủ yếu bằng vốn vay. Tỷ giá biến động cũng khiến chi phí tài chính phát sinh bởi lỗ chênh lệch tỷ giá lớn.

Trước thực trạng này, Thanh tra Bộ Tài chính đề nghị Vicem rà soát, đánh giá các khoản tài chính tại doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả. Vicem phải chỉ đạo người đại diện phần vốn góp tại các bên này có ý kiến với Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị xây dựng phương án cụ thể để khắc phục khó khăn tài chính, lỗ lũy kế kéo dài.

Thanh tra cũng yêu cầu Vicem khẩn trương xem xét, quyết định thực hiện giám sát tài chính phù hợp với các công ty có dấu hiệu mất an toàn tài chính.

Thiên An