Được biết, Thượng tướng là tác giả phương châm “4 tại chỗ” - đã được triển khai và ứng dụng rộng rãi trong nước. Vậy xuất phát từ đâu mà Viện sỹ đưa ra phương châm này?

     Trước hết, phương châm “4 tại chỗ” đó là: Chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ.

   Trong suốt cuộc đời binh nghiệp của mình, trải qua những cuộc chiến khốc liệt, tôi đã đúc kết được kinh nghiệm từ việc chiến đấu trên chiến trường, trong đó có những cuộc chiến trong thời bình với thiên tai, bão lũ và sau trận lũ lịch sử năm 1999 ở miền Trung.

   Qua nhiều năm công tác, được Chính phủ và Bộ Quốc phòng phân công làm Phó chủ tịch Thường trực Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm cứu nạn, tôi đã đề xuất phương châm "4 tại chỗ" để áp dụng trong việc phòng chống thiên tai, lũ lụt. Mỗi năm, nước ta thường xảy ra từ 6 - 10 trận bão, gây thiệt hại nhiều về người và của. Phương châm này đã được áp dụng rộng rãi trong các cuộc phòng chống thiên tai và mang lại nhiều hiệu quả to lớn.

     Viện sỹ có thể nói rõ hơn về phương châm “4 tại chỗ”?

    Thứ nhất- Chỉ huy tại chỗ: Trong thiên tai, người chỉ huy phải bám vào phương án đã xây dựng để ra quyết định tại chỗ theo tình hình thực tế, dưới sự chỉ đạo của cấp trên. Phải theo dõi sát sao tình hình thiên tai, các hộ dân, cơ sở sản xuất; trong diện gặp nguy hiểm, cần cứu nạn hoặc di dời khẩn cấp. Cần chỉ đạo các lực lượng chuyên trách tiếp tục bám trụ tại địa bàn, giúp dân chằng chống nhà cửa…; tham gia sơ tán dân ra khỏi vùng nguy hiểm, tham gia cứu người, tài sản, cứu hộ các công trình phòng chống lụt bão đang gặp sự cố. Chủ động phối kết hợp chặt chẽ với các lực lượng vũ trang đóng trên địa bàn tổ chức cứu hộ, cứu nạn; chỉ đạo cung cấp lượng thực, thuốc men, chăn màn quần áo cho người dân tại điểm sơ tán.

   Thứ hai - Lực lượng tại chỗ: Các đội thanh niên xung kích, dân quân, các tổ nhóm tự quản tích cực hỗ trợ người dân đối phó với thiên tai. Các lực lượng chuyên trách như điện lực, cung cấp nước, trường học, y tế, thông tin liên lạc… thực hiện các phương án cụ thể đối phó với tình huống thiên tai của ngành mình; cung cấp đủ lực lượng hỗ trợ, di dời dân đến nơi an toàn; tiếp tục tuần tra, canh gác tại các điểm xung yếu trên địa bàn. Trong trường hợp phát sinh tình huống, cần khẩn cấp thì tích cực đối phó, hỗ trợ bà con.

   Thứ ba - Phương tiện tại chỗ: Huy động trưng thu, trưng dụng các phương tiện, vật tư đã lên danh sách từ trước; cung cấp những phương tiện cần thiết cho các lực lượng tại chỗ làm nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn kịp thời, hiệu quả.

   Thứ tư - Hậu cần tại chỗ: Phân bổ lương thực, thuốc men và các vật dụng gia đình cần thiết cho các hộ dân tại các điểm sơ tán; tiếp tục theo dõi nắm tình hình số hộ dân cần cứu trợ khẩn cấp, cũng như nhu cầu thiết yếu của người dân còn bám trụ tại địa bàn hoặc đang tạm cư tại các điểm sơ tán.

    Được biết, phương châm “4 tại chỗ” còn được vận dụng trong nhiều lĩnh vực khác, đặc biệt giúp DN vượt khó trong thời điểm hiện nay. Để áp dụng phương châm này trong phát triển DN thì cần phải triển khai thực hiện như thế nào, thưa Thượng tướng?

    Tư tưởng chủ đạo của phương châm "4 tại chỗ" là “dựa vào sức mình là chính”.  Các DN vượt qua khó khăn trong thời điểm hiện nay cũng giống như nhà binh trong thời buổi chiến tranh phải khôn khéo, quyết liệt, dũng cảm.

   Lúc còn chiến tranh, để đánh thắng được kẻ thù thì phải có lực lượng tại chỗ, hậu cần tại chỗ, chỉ huy tại chỗ và phương tiện tại chỗ để đánh phục kích. Còn khi thiên tai xảy ra thì gió to, bão lớn, nước dâng cao. Vào những hoàn cảnh này, thực tế máy bay cũng không bay được, tàu đi trên biển cũng rất khó khăn, không thể chờ máy bay đến cứu được. Muốn vượt qua được thiên tai, lũ lụt phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sức mạnh của cả cộng đồng. Quân đội chỉ là nòng cốt, khi có thảm họa thiên tai thì huy động máy bay, tàu chiến của quân đội cứu trợ, còn người dân phải chủ động, nỗ lực bản thân để ứng phó.

   Đối với DN - Chỉ huy tại chỗ chính là việc  lãnh đạo phải là người thủ lĩnh tài giỏi và có sự quyết đoán, luôn xây dựng được các kế hoạch ngắn hạn, dài hạn cho đơn vị mình. Cần đưa ra được các biện pháp tối ưu nhất nhằm đối phó, giải quyết với các cuộc khủng hoảng xảy ra; phải biết vận dụng và sáng tạo ra những cách làm mới. Hơn nữa, với công tác chỉ huy tại chỗ - đòi hỏi người lãnh đạo phải luôn bám sát thực tế, cụ thể và tỉ mỉ. Càng sâu sát, càng cụ thể bao nhiêu thì càng hạn chế được những tổn thất và có nhiều cách làm sáng tạo bấy nhiêu.

   Lực lượng tại chỗ - là những nguồn nhân lực chính đang làm việc tại DN. Phải làm sao phát huy được tính sáng tạo của nhân viên, huy động được trí tuệ, sự đồng thuận của mọi nhân lực trong chính DN.

   Phương tiện tại chỗ - là những phương tiện hiện có của DN như cơ sở vật chất, nhân lực, công nghệ... Cần tận dụng tối đa các cơ sở vật chất hiện tại và phải biết kết hợp với các yếu tố phương tiện bên ngoài một cách hợp lý. Mọi thứ đó phải được sử dụng đúng mục đích, đúng thời điểm thì mới có giá trị và mang lại hiệu quả cao.

   Hậu cần tại chỗ - là chế độ đãi ngộ cho cán bộ, nhân viên. DN phải đảm bảo điều kiện làm việc, cũng như cuộc sống cho cán bộ, nhân viên. Có như vậy, họ mới yên tâm - phát huy được hết năng lực, sự sáng tạo của bản thân, cống hiến cho DN. Nói cách khác, phải quan tâm đến vấn đề con người để phục vụ con người. 

   Vậy theo Viện sỹ, DN vận dụng phương châm “4 tại chỗ” trong thời điểm khó khăn hiện nay sẽ mang lại kết quả gì?

   Kết quả phòng chống thiên tai ở các địa phương đã chứng minh rằng, nơi nào có sự chuẩn bị và thực hiện tốt phương châm "4 tại chỗ" thì nơi đó giảm thiểu đáng kể những thiệt hại về người và tài sản sau các trận bão lớn.

   Đối với DN, việc thực hiện phương châm “4 tại chỗ” - sẽ phát huy được tiềm năng trí tuệ, nâng cao năng lực, tháo gỡ khó khăn cho chính DN và mang lại nhiều hiệu quả về kinh tế.

   Nhận thấy những hiệu quả to lớn của việc thực hiện phương châm “4 tại chỗ” trong các cuộc phòng chống thiên tai, đã có một số DN áp dụng thành công phương châm này vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, tuy nhiên, vẫn chưa phổ biến trên diện rộng. Đơn cử, một trong những DN ứng dụng thành công phương châm “4 tại chỗ” trong hoạt động sản xuất, kinh doanh đó là Công ty TNHH Sản xuất vật liệu Composite. Mặc dù trong hoàn cảnh suy thoái kinh tế như hiện nay, DN vẫn hoạt động theo hướng phát triển ổn định với tốc độ tăng trưởng luôn đạt 30%/năm.

   Trong điều kiện hiện nay, các DN nên vận dụng hơn nữa phương châm “4 tại chỗ” trong hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm phát huy một cách hữu ích và có hiệu quả phương châm này. Các DN không nên trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước, mà phải tìm cách phát huy sức mạnh nội lực của chính mình - tự thân vận động. DN phải chủ động thì mới có thể quyết định vận mệnh của mình được. Bởi nếu không chủ động thì DN không thể giải quyết hết được những vấn đề nóng, những khó khăn đang chồng chất…

   Tình hình sẽ nhanh chóng được cải thiện nếu phát huy được tinh thần tự lực, tự cường trong mỗi DN. Một khi làm tốt điều này, tôi tin rằng, các DN sẽ vượt qua được mọi khó khăn, thách thức.