Sau khi đất nước độc lập, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, lực lượng dân quân tự vệ cả nước có bước phát triển mới cả về số lượng, chất lượng, biên chế trang bị. Tổ chức biên chế gọn hơn nhưng chất lượng tổng hợp được nâng cao, từng bước đổi mới nội dung huấn luyện và phương thức hoạt động. Việc xây dựng dân quân tự vệ ngày càng được gắn chặt với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện, gắn với xây dựng thế trận của khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố, quận, huyện. Tập trung củng cố dân quân tự vệ trên các vùng trọng điểm, xung yếu như biên giới, biển, đảo, đô thị và dân quân tự vệ binh chủng, tự vệ chuyên ngành. Lực lượng dân quân tự vệ chuyển hướng mạnh mẽ vào nhiệm vụ hoạt động chiến đấu trị an ở cơ sở, góp phần tích cực cùng quân dân cả nước từng bước làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh quốc gia, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ vững ổn định chính trị, củng cố quốc phòng – an ninh trên phạm vi cả nước cũng như mỗi địa phương. Lực lượng dân quân tự vệ đã thực sự là công cụ chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ nhân dân ở cơ sở.

Nữ dân quân tỉnh Bình Thuận hành quân ra thao trường.

   Quân khu 7 có vị trí chiến lược trọng yếu về quốc phòng - an ninh, hiện nay Quân khu 7 có 9 tỉnh (thành phố) trong đó với hơn 100 quận, huyện, thành phố, thị xã, hơn 1.300 xã, phường, thị trấn trong đó có 2 huyện, 3 xã đảo, 70 xã ven biển, 55 xã biên giới. Trên địa bàn có 7/9 tỉnh (thành phố) thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, chiếm tỷ lệ lớn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, thu hút nhiều lao động của các tỉnh. Đặc điểm địa lý, dân cư và sự năng động trong phát triển kinh tế - xã hội đã tác động rất lớn đến công tác quân sự, quốc phòng địa phương, cũng như sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”. Vì vậy, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu xác định xây dựng lực lượng dân quân tự vệ  “vững mạnh, rộng khắp” là một nội dung quan trọng, thường xuyên trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, góp phần xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở. Đặc biệt, quân khu đã chỉ đạo các địa phương xây dựng các đơn vị dân quân tự vệ ven biển, trên biển và một số đơn vị tự vệ ở các loại hình doanh nghiệp ngoài quốc doanh theo đúng đề án xây dựng lực lượng dân quân tự vệ và theo Luật dân quân tự vệ.

   Những năm qua, trên cơ sở quán triệt quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng  của Đảng, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 và cấp ủy, chính quyền các địa phương đã có nhiều chủ trương, biện pháp xây dựng lực lượng dân quân tự vệ phù hợp với đặc điểm địa bàn. Lực lượng dân quân tự vệ của quân khu đã hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, thực sự là lực lượng nòng cốt trong công tác quốc phòng - an ninh; phối hợp cùng với các lực lượng giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở cơ sở. Đồng thời, dân quân tự vệ còn là lực lượng xung kích trong lao động sản xuất, phòng, chống thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn được cấp ủy, chính quyền và nhân dân tin tưởng, đánh giá cao.

   Bộ Tư lệnh quân khu đã chỉ đạo củng cố, kiện toàn Ban Chỉ huy quân sự cấp xã và Ban chỉ huy quân sự các cơ quan, tổ chức theo đúng quy định của Luật Dân quân tự vệ làm cơ sở tổ chức lực lượng và nâng cao hiệu quả hoạt động của dân quân tự vệ. Thực hiện Đề án 1616 của Bộ Tư lệnh quân khu về tổ chức xây dựng lực lượng dân quân tự vệ từ năm 2011 đến năm 2015, đến nay, lực lượng dân quân tự vệ của quân khu chiếm 1,21% dân số; trong đó, tỷ lệ đảng viên đạt 22,31%. 100% Ban chỉ huy quân sự xã, phường, thị trấn thành lập chi bộ, trong đó có 50% chi bộ thành lập cấp ủy. Quân khu đã xây dựng 54 chốt dân quân biên giới, kiện toàn lực lượng dân quân 70 xã, phường, thị trấn ven biển, đảo.

   Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đã xuất hiện nhiều phong trào, mô hình hoạt động hiệu quả của lực lượng dân quân tự vệ. 3 tỉnh: Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh đã xây dựng 6 trung đội dân quân thường trực, 2 trung đội tự vệ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở các khu công nghiệp trên địa bàn quân khu. Thành lập lực lượng dân quân tại các khu công nghiệp là vấn đề mới, Quân khu 7 thực hiện thí điểm trong toàn quân, qua các cuộc hội thảo, các hội nghị, được Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chính quyền địa phương và các doanh nghiệp đánh giá cao. Hiện nay Bộ Tư lệnh quân khu đang chỉ đạo xây dựng đề án xây dựng Ban chỉ huy quân sự và lực lượng tự vệ trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài.

   Đó là mô hình phối hợp tuần tra bảo vệ an ninh địa bàn, phân luồng giao thông của dân quân thành phố Hồ Chí Minh. Mỗi năm, lực lượng dân quân tự vệ thành phố Hồ Chí Minh phối hợp và độc lập bắt giữ hàng trăm đối tượng trộm cướp, trả lại tài sản cho nhân dân. Cán bộ, chiến sĩ không quản mưa, nắng, nhiệt tình, trách nhiệm điều tiết, phân luồng giao thông góp phần làm cho bộ mặt đô thị trật tự, văn minh hơn, tạo được ấn tượng tốt đẹp trong lòng nhân dân và du khách.

   Đó là mô hình chốt dân quân biên giới của các tỉnh Long An, Tây Ninh, Bình Phước, mặc dù điều kiện làm việc, sinh hoạt của cán bộ, chiến sĩ còn gặp nhiều khó khăn, nhưng lực lượng dân quân chốt biên giới luôn xác định tốt tư tưởng, bám nắm địa bàn, kịp thời phát hiện, xử lý các tình huống gây mất ổn định vùng biên, gian lận thương mại, giúp nhân dân an tâm sinh sống, xây dựng tuyến biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

   Đó còn là mô hình dân quân biển của tỉnh Bình Thuận, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, là hoạt động của đội tàu vây của Tổng công ty Đông Hải. Đây là những chiến sĩ vừa trực tiếp khai thác, đánh bắt hải sản vừa trực tiếp bảo vệ sự bình yên của ngư dân, giữ vững chủ quyền biển đảo.

   Những năm qua, hiệu quả hoạt động của lực lượng tự vệ của Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam phản ánh sự gắn kết mẫu mực giữa lực lượng vũ trang Quân khu 7 với các đơn vị kinh tế, đơn vị sản xuất kinh doanh trên địa bàn. Lực lượng tự vệ của Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam đã thực sự là những chiến sĩ tiên phong trong lao động sản xuất, trong giữ gìn tính mạng, tài sản của doanh nghiệp và tích cực tham gia giữ vững trật tự an toàn xã hội của địa phương. Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam cũng là đơn vị duy nhất trong các tập đoàn kinh tế của Nhà nước tổ chức Hội thao 5 năm 1 lần cho lực lượng tự vệ.

Bài, ảnh: THẾ HIỀN