Cấp huyện: “Người lo việc làng” của dân

Hiện tại, cả nước có khoảng 700 đơn vị cấp huyện - từ vùng núi xa xôi đến phố thị đông đúc. Huyện là nơi bà con đến làm giấy tờ đất đai, xin giấy phép xây nhà, hay thậm chí hỏi thăm chuyện an ninh. Với nhiều người, huyện như “người lo việc làng” gần gũi nhất. Nhưng khi Kết luận 126-KL/TW đề cập chuyện tinh gọn, liệu “người quen” này có còn giữ được vai trò như trước?

Ý tưởng lớn từ Kết luận 126-KL/TW

Kết luận 126-KL/TW muốn tỉnh quản lý trực tiếp xã, bớt đi một tầng trung gian để mọi việc nhanh hơn. Công nghệ giờ “xịn” lắm - chính phủ điện tử, camera giám sát giúp tỉnh nắm tình hình xã chẳng cần qua huyện. Tiền duy trì mỗi huyện cũng không nhỏ, hàng chục tỷ đồng mỗi năm, đủ để xây thêm trường học, đường sá. Nghe thì hợp lý, nhưng ai cũng thắc mắc: tỉnh xa thế, lo hết được không?

Công an huyện “lui về hậu trường”: Dấu hỏi cho tương lai

Gần đây, Bộ Công an đề xuất bỏ công an huyện, để công an tỉnh chỉ đạo thẳng công an xã. Ý là giảm người, tăng hiệu quả, nhờ công nghệ hỗ trợ. Chẳng hạn, ở xã vùng sâu, công an tỉnh giờ có thể theo dõi qua camera mà không cần công an huyện “chạy qua chạy lại”. Nếu công an huyện còn “rút lui” được, thì cả cấp huyện có phải cũng sắp đến lúc đổi vai?

Sáp nhập huyện cuối 2024: Những bước đi thực tế

Cuối 2024, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã thông qua một số nghị quyết sáp nhập huyện, như để thử nghiệm trước khi có định hướng lớn từ Kết luận 126-KL/TW:

Huyện Đông Sơn nhập vào TP. Thanh Hóa (Nghị quyết 1238/NQ-UBTVQH15, 24/10/2024): Từ 1/1/2025, Đông Sơn trở thành một phần của TP. Thanh Hóa, giúp thành phố mở rộng lên 228,22 km² và hơn 615.000 dân.

Cát Tiên và Đạ Tẻh nhập vào Đạ Huoai, Lâm Đồng (Nghị quyết 1218/NQ-UBTVQH15, 24/10/2024): Từ 1/12/2024, hai huyện nhỏ hợp lại, giảm bớt hai đơn vị cấp huyện ở Lâm Đồng.

Nam Sách nhập vào TP. Hải Dương (Nghị quyết 1196/NQ-UBTVQH15, 28/9/2024): Từ 1/12/2024, Nam Sách hòa vào TP. Hải Dương, giúp thành phố lớn mạnh hơn.

Những vụ sáp nhập này cho thấy việc tinh gọn cấp huyện không còn là ý tưởng xa vời, mà đã bắt đầu diễn ra trên thực tế.

Được gì, lo gì khi bỏ cấp huyện?

Bỏ cấp huyện có thể giúp thủ tục nhanh hơn - dân không phải “chạy qua chạy lại” nhiều nơi. Tỉnh cũng dễ làm dự án lớn, như đường cao tốc hay khu công nghiệp, thay vì chia nhỏ cho huyện. Quản lý an ninh cũng gọn hơn với công nghệ hỗ trợ. Nhưng lo thì cũng không ít: vùng núi xa xôi, tỉnh cách xã cả ngày đường, lo sao kịp? Xã còn yếu, liệu có gánh nổi việc lớn? Rồi những cái tên như Phú Quốc, Lý Sơn - không chỉ là huyện mà là cả một niềm tự hào - bỏ đi có tiếc không?

Cấp huyện sẽ thế nào?

Kết luận 126-KL/TW mở ra vài hướng đi:

Bỏ hẳn: Nếu công nghệ “đỉnh” và xã “khỏe”, tỉnh - xã lo hết mọi việc.

Giữ ít lại: Chỉ còn vài trăm huyện ở nơi đặc biệt.

Dùng thêm chút nữa: Huyện ở lại một thời gian, rồi dần nhường cho mô hình mới.

Kết luận 126-KL/TW và các vụ sáp nhập như Đông Sơn, Cát Tiên - Đạ Tẻh hay Nam Sách cho thấy tinh thần đổi mới đang lên cao. Ý tưởng bỏ cấp huyện nghe hay đấy, nhưng thực tế còn nhiều chuyện cần nghĩ. Dân vùng sâu cần chính quyền gần, xã cần thời gian “lớn lên”. Vậy nên, cứ thử trước ở vài nơi, nghe bà con góp ý, làm sao cho đổi mới mà vẫn gần dân. Bộ máy gọn đẹp là tốt, nhưng đừng để ai bị bỏ lại phía sau!

N.Đăng