(QK7 Online) - Trong dòng chảy của Lịch sử dân tộc Việt Nam, nghề nhà giáo bao giờ cũng được vinh danh bậc nhất, được toàn xã hội tôn trọng, tri ân, vì đó là nghề “gieo chữ, trồng người”, đào luyện hiền tài cho đất nước.
Nhiều bậc hiền tài đã khẳng định giá trị lớn lao của nghề làm thầy luôn gắn liền với nhu cầu phát triển của đất nước. “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” (Thân Nhân Trung). Chủ tịch Hồ Chí Minh, là nhà giáo đồng thời là nhà tổ chức giáo dục lỗi lạc đã có cái nhìn rất bản chất của nghề giáo. “Nghề thầy giáo là một nghề cao quý, dù không tượng đồng, bia đá, nhưng làm tròn nhiệm vụ là anh hùng”.
Trong thực tế, đa số những người thầy cô giáo khi được hỏi thì đều tự nhận mình là người hạnh phúc nhất khi trực tiếp mang lại hạnh phúc cho các thế hệ học trò. Cũng đúng với bút tích của Franhk Tyger “Nếu bạn muốn có hạnh phúc hãy trao nó cho người khác”. Thật hạnh phúc khi mỗi thầy cô được ví là “kỹ sư tâm hồn” đi ươm mầm tương lai, gieo trồng con chữ, nuôi dưỡng nhân cách.
Hiện nay, người thầy tiếp tục được nêu cao vị thế của mình, trước sự ngưỡng vọng của xã hội. Phổ biến trong giáo giới là các thầy cô tâm huyết với nghề, yêu thương con người, phấn đấu cho đời với sự hy sinh thầm lặng và tinh thần cầu tiến đáng quý. Nhưng không khỏi chạnh lòng vì đây đó nghề giáo còn bị “ném đá”, mang tiếng thị phi, bất an, bất kính. Đáng chú ý, tác nhân của “nốt trầm” ấy có cả phụ huynh và học sinh.
Cũng phải nghiêm túc nhận về mình, một số nhà sư phạm tự làm xấu mình, đánh mất đi hình ảnh trân quý của nghề “trồng người” bằng việc “bán chữ”, “cấy điểm” vào học bạ, vòi vĩnh phụ huynh nhiều nhất nhưng lại ít tự chỉnh thái độ, hành vi, ngôn ngữ và phong cách sư phạm cho đẹp, cho hay.
Nghịch lý lương giáo viên thấp kém chưa xứng đáng với sản phẩm (đầu ra) đang làm đau đầu các nhà quản lý giáo dục. Sản phẩm mà nhà giáo tạo ra là học vấn. Sự nhận thức về người, về đời, về các quy luật vận hành của tự nhiên, xã hội và tư duy. Một thứ kết quả của lao động trí tuệ sống động, rất nhân văn đó là Con Người- chủ thể của lao động, chủ nhân của xã hội. Một bộ phận trong đó trở thành thầy cô sau này, là vô giá, không gì sánh được bằng nhân cách người thầy. Nhưng những “kỹ sư tâm hồn” được vinh danh như là anh hùng (cỏ hoa thơm nhất và thứ mạnh nhất) thì lại được trả công bằng đồng lương quá khiêm tốn. Đa số trong đội ngũ “đưa đò” có thu nhập “rầu lòng” phải gồng mình chịu đựng trước “bão giá” để lo cho gia đình.
Ai đó phát biểu: “ Trên lớp mặt tươi như hoa, cất bước về nhà tâm lý bất an”. Tôi thấy đau lòng, nói vậy là thể hiện sự mong muốn nhà giáo được hưởng xứng đáng thành quả lao động họ làm ra, đủ sống để gắn bó máu thịt với nghề. Trong đó cần quan tâm sâu sắc đối với giáo viên mầm non và tiểu học. Theo tôi, dạy học hai bậc này trong hệ thống giáo dục quốc gia là cực kỳ khó. Vậy nên, rất cần những nhà giáo tâm huyết có chuyên môn khi dẫn dắt các em chập chững vào đời. Nói thật, biểu hiện xem nhẹ những người “gõ đầu trẻ” (bậc mầm non và tiểu học) còn tồn tại khá phổ biến trong xã hội ta.
Còn nữa, các bộ sách giáo khoa hiện hữu và đang phục vụ tự thích theo mục tiêu giáo dục và năng lực của các “sĩ tử”. Vậy cớ gì phải thay mới đồng loạt, có nên tốn kém như vậy hay không? Tuy giáo khoa chỉ là một trong những phương tiện giáo dục, là những thứ quan trọng nhất, bởi nó tác động vào kênh nghe, nhìn và trở thành người bạn tin cậy của người học. Việc thay sách giáo khoa mới phải gắn biện chứng với mục tiêu giáo dục, nội dung chương trình, hình thức, phương pháp giáo dục của từng lớp, bậc học của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa. Có một bất cập cần nhìn nhận để uốn nắn một cách nghiêm túc. Lâu nay, các học trò phải học đến 10 tháng/ năm học (tức là học trước khai giảng) mới hết bài trong sách giáo khoa. Ngoài ra, các trò còn phải đi học thêm do thầy cô dạy và tự học tại gia nữa. Cường độ cao, khiến các em bơ phờ, ngán học, lại không được người thân chia sẻ, cảm thông nên dễ bị tự kỷ. Vậy thì, lỗi ở trên thuộc về chương trình, sách giáo khoa, sự đòi hỏi “trên sức” của nền giáo dục, hay là do năng lực “dưới sức” của thầy cô giáo?
Một vấn đề nữa, các nhà giáo dục nhanh chóng chấn chỉnh để hoạt động nghiên cứu khoa học giáo dục đúng hướng, chất lượng, hiệu quả mà tiết kiệm. Nhiều năm qua, mỗi năm nghiệm thu hàng trăm đề tài khoa học và giải pháp hữu ích phục vụ giáo dục – đào tạo theo phân cấp trên cả nước; nhưng ứng dụng chỉ đếm trên đầu ngón tay, thật lãng phí! Vậy nên, “liệu cơm gắp mắm”, giáo dục – đào tạo cần điều gì thì nên cân nhắc đầu tư xứng đáng cho nghiên cứu khoa học để có sản phẩm tốt đưa vào ứng dụng.
Bản thân các cơ quan quản lý giáo dục, các nhà trường, cơ sở giáo dục đào tạo thường xuyên tự đổi mới. Trước hết, cần chấp hành nghiêm chỉnh đường lối giáo dục của Đảng, Luật giáo dục hiện hành, tuân thủ những nguyên lý, nguyên tắc giáo dục và đặc biệt gắn liền tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh về giáo dục. Việc khá nhiều trường tùy tiện thu các loại phí (lạm thu) vượt quá khả năng của phụ huynh, càng làm cho hình ảnh nhà trường không còn chân – thiện – mỹ. (Một trường Tiểu học ở Thủ Đức thu hơn 40 loại phí gây bức xúc cho Nhân dân). Việt Nam ta có truyền thống “Tôn sư trọng đạo”, giá trị ấy được lưu truyền phổ biến và vĩnh hằng. Mặc dù các nhà giáo không ngai vàng, long tía, chẳng ấn tín, mề đay; đâu thấy trống dục trung quân; nào có tả hữu vái vọng, tiền hô, hậu ủng… Nhưng vị thế Người Thầy là cao quý được nhiều người kính nể.
Cả dân tộc hãy chung tay, góp sức để truyền thống giáo dục mãi mãi trường tồn. Trước hết, ngành Giáo dục và các nhà quản lý giáo dục hãy trách nhiệm hơn, khoa học hơn, để được dân tin nhiều hơn. Được vậy, dư luận sẽ tung hoa chứ không rình rập “ném đá” như lúc này.
Để tái lập và làm mới vị thế người thầy, cần phải có sự “vặn mình” và gồng mình thật sự dù có phải đớn đau, đổ mồ hôi, sôi nước mắt. Tất nhiên, cần có sự đồng thuận, giúp sức của toàn xã hội, nhưng chủ yếu thuộc về ngành giáo dục nước nhà.
Thiếu tướng Trần Ngọc Thổ